Ανηδονία: Το “σιωπηλό” σύμπτωμα της κατάθλιψης που είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί

«Δεν με ευχαριστεί τίποτα πια». Είναι μια φράση που επαναλαμβάνεται συχνά από ανθρώπους που παλεύουν με την κατάθλιψη — και σχετίζεται άμεσα με ένα από τα πιο επίμονα και παρεξηγημένα συμπτώματά της: την ανηδονία.
Πρόκειται για την απώλεια ευχαρίστησης ή ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που παλαιότερα προσέφεραν χαρά. Από την ετυμολογία της («αν-» + «ηδονή»), η λέξη σημαίνει κυριολεκτικά «χωρίς απόλαυση» — και αποτελεί πυρηνικό σύμπτωμα της μείζονος κατάθλιψης, μαζί με τη διαρκή θλίψη.
Παρά τη σοβαρότητά της, η ανεδονία δεν περιορίζεται μόνο στην κατάθλιψη. Εμφανίζεται επίσης σε άλλες διαταραχές, όπως ο εθισμός, οι διατροφικές διαταραχές, ακόμη και σε νευρολογικές παθήσεις όπως η νόσος Πάρκινσον.
Σύμφωνα με μελέτες, περίπου 7 στους 10 ασθενείς με κατάθλιψη εμφανίζουν ανηδονία.
Όταν ο εγκέφαλος “ξεχνά” την ανταμοιβή
Η ανηδονία διαφέρει από την απλή πλήξη ή κόπωση. Πρόκειται για δυσλειτουργία στο “σύστημα ανταμοιβής” του εγκεφάλου – εκείνο που ενεργοποιείται όταν περιμένουμε ή βιώνουμε κάτι ευχάριστο.
Όπως εξηγεί η ψυχολόγος Jennifer Bress του Weill Cornell Medicine, πρόκειται για νευρολογικό φαινόμενο: Ο εγκέφαλος κυριολεκτικά αντιδρά λιγότερο σε θετικά ερεθίσματα.
Εργαστηριακά πειράματα έχουν δείξει ότι οι ασθενείς με ανεδονία παρουσιάζουν μειωμένη ηλεκτρική δραστηριότητα ακόμη και όταν κερδίζουν χρηματικά ποσά – ένδειξη ότι το «σύστημα ανταμοιβής» δεν λειτουργεί σωστά.
Οι επιστήμονες διαχωρίζουν την ανηδονία σε δύο μορφές:
-
Αναμενόμενη (anticipatory): απουσία ενθουσιασμού για μελλοντικές ευχάριστες δραστηριότητες
-
Καταναλωτική (consummatory): αδυναμία απόλαυσης την ώρα που βιώνεται η δραστηριότητα
Η κατανόηση του τύπου της ανεδονίας είναι κρίσιμη για την επιλογή της κατάλληλης θεραπείας. Αν και τα παραδοσιακά αντικαταθλιπτικά δεν δείχνουν μεγάλη αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της ανεδονίας – ειδικά σε σοβαρές περιπτώσεις – η επιστήμη εξελίσσεται.
Μια από τις πιο υποσχόμενες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις είναι η συμπεριφορική ενεργοποίηση (behavioral activation).
Ο ασθενής ενθαρρύνεται να επιστρέψει, βήμα-βήμα, σε δραστηριότητες που του προσέφεραν παλαιότερα ευχαρίστηση — ακόμη κι αν αρχικά δεν νιώθει τίποτα. Το κλειδί είναι η επανεκπαίδευση του εγκεφάλου ώστε να αναγνωρίσει ξανά τις ανταμοιβές.
Άλλες θεραπείες που εξετάζονται είναι:
-
Η θεραπεία θετικού συναισθήματος, με στόχο την αύξηση της ευχαρίστησης
-
Η αναζήτηση νοήματος ζωής, μέσω συζητήσεων για ταυτότητα, σκοπό και διαπροσωπικές σχέσεις
-
Η κεταμίνη, που δείχνει ταχύτερη αποτελεσματικότητα σε κάποιους ασθενείς
-
Ο διακρανιακός μαγνητικός ερεθισμός (TMS) και η ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT), ειδικά σε περιπτώσεις βαριάς προβλεπτικής ανεδονίας
Παράλληλα, βασικοί τομείς όπως η διατροφή και η φυσική δραστηριότητα μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τη βελτίωση, μέσω μείωσης της φλεγμονής και του στρες — παραγόντων που σχετίζονται με την εμφάνιση της ανεδονίας.
Ο φαύλος κύκλος και πώς να τον σπάσετε
Όπως σημειώνουν οι ειδικοί, η ανηδονία συχνά εξελίσσεται σε φαύλο κύκλο: λιγότερη απόλαυση → λιγότερη δραστηριότητα → λιγότερες ανταμοιβές → περισσότερη απομόνωση → βαθύτερη κατάθλιψη.
«Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να δώσουμε στους ανθρώπους περισσότερες ευκαιρίες να ξανασυνδεθούν με την ευχαρίστηση», λέει η Bress. «Έτσι μπορούμε να ξαναχτίσουμε τις νευρωνικές συνδέσεις που βοηθούν τον εγκέφαλο να αποκρίνεται υγιώς στα θετικά ερεθίσματα.»
Το μήνυμα των ειδικών: Μην τα παρατάτε
Οι ειδικοί τονίζουν ότι δεν πρέπει κανείς να χάνει την ελπίδα, ακόμη κι αν προηγούμενες θεραπείες δεν απέδωσαν. «Αν υπάρχει ένα μήνυμα για τους ανθρώπους που υποφέρουν, είναι το εξής: Μην υποφέρετε μόνοι. Ζητήστε βοήθεια – υπάρχουν λύσεις», λέει ο καθηγητής Diego Pizzagalli.
Η αναγνώριση της ανηδονίας ως σοβαρό αλλά αντιμετωπίσιμο σύμπτωμα αποτελεί το πρώτο βήμα για την αποκατάσταση της ψυχικής ευημερίας.
Στην Ελλάδα, μπορείτε να καλέσετε τη Γραμμή Ψυχολογικής Στήριξης 10306 ή να απευθυνθείτε σε κάποιον επαγγελματία ψυχικής υγείας της περιοχής σας.
Πηγή: Webmd.com
Σχετικά Άρθρα
15/08/2025 - 19:14
14/08/2025 - 20:09
13/08/2025 - 14:10
Δείτε επίσης