Εντείνονται οι διεργασίες που αναδεικνύουν την επιτακτική ανάγκη να αντιστοιχηθεί η κοινωνική αντιπολίτευση µε µια ρεαλιστική και προοδευτική πολιτική πρόταση. Δυστυχώς, κοµµατικές οµάδες , µε τον τρόπο που λειτουργούν και το πολιτικό στίγµα που αποτυπώνουν, αδυνατούν να ανταποκριθούν σε αυτή την πρόκληση. Εξαντλούνται σε ένα αντικυβερνητικό λόγο που περιορίζεται στην εκλογική περιχαράκωση, η οποία περισσότερο αντανακλά εσωκοµµατικές ανησυχίες…
Η ύπαρξη των κοµµάτων αποκτά κοινωνική δυναµική µόνο όταν η δράση και οι διεργασίες τους αντανακλούν την ικανότητά τους να µετασχηµατίζουν εθνικές, κοινωνικές και παραγωγικές ανάγκες σε πρόγραµµα διακυβέρνησης, ικανό να προσφέρει βιώσιµες λύσεις στο παρόν.
Η σύγχρονη εποχή, µε τις ραγδαίες γεωστρατηγικές ανακατατάξεις, την τεχνολογική και επιστηµονική έκρηξη, αλλά και τις προκλήσεις της πράσινης µετάβασης, διαµορφώνει νέα δεδοµένα που επηρεάζουν το παραγωγικό µοντέλο και τη νέα κοινωνική διαστρωµάτωση σε όλες τις χώρες. Νέες διαιρετικές τοµές προστίθενται στις παραδοσιακές κοινωνικές δοµές.
Οι επιπτώσεις στη χώρα µας
Στην Ελλάδα καταγράφονται σοβαρές αλλαγές µε δραµατικές επιπτώσεις στην βάση της χώρας µας:
- Η παραγωγική βάση συρρικνώνεται, τα συγκριτικά πλεονεκτήµατα περιοχών εγκαταλείπονται, µε αποτέλεσµα και τη δραµατική υποχώρηση στο ισοζύγιο εισαγωγών – εξαγωγών.
- Η πρόσβαση στα χρηµατοδοτικά εργαλεία και στα αναπτυξιακά προγράµµατα για το µεγαλύτερο τµήµα των µεσαίων στρωµάτων έχει αποκλειστεί, µε επιπτώσεις στον ανταγωνισµό, τον εκσυγχρονισµό και την καθετοποίηση.
- Η περιφέρεια ερηµώνει και αποδυναµώνεται πληθυσµιακά και παραγωγικά, µε αιχµή τον πρωτογενή τοµέα.
- Ο ρόλος του κράτους περιορίζεται σε κατασταλτικές λειτουργίες, ενώ η αυτοδιοίκηση έχει εγκαταλειφθεί σε πόρους και αρµοδιότητες, και τα κοινά αγαθά εµπορευµατοποιούνται.
- Η νεολαία αναζητά διέξοδο στο εξωτερικό.
- Οι δυνάµεις της επισφαλούς εργασίας διογκώνονται λόγω έλλειψης κανονιστικού πλαισίου στο νέο περιβάλλον τεχνολογικών και εργασιακών αλλαγών.
- Η χώρα εγκαταλείπει το συγκριτικό πλεονέκτηµά της, να λειτουργεί όχι µόνο ως διαµετακοµιστικός κόµβος, αλλά και ως γέφυρα ειρήνης, φιλίας και ανάπτυξης, όπως επιχείρησαν προοδευτικές κυβερνήσεις από την εποχή της µεταπολίτευσης.
Το ιστορικό παράδειγµα του προοδευτικού χώρου
Αξίζει να θυµηθούµε πως σε περιόδους ραγδαίων αλλαγών, ο προοδευτικός χώρος -οι δυνάµεις του Σοσιαλισµού, της Αριστεράς και της Οικολογίας- έγιναν καταλύτες κοινωνικών µετασχηµατισµών, όταν κατάφεραν να εκφράσουν συγκεκριµένες κοινωνικοπολιτικές συµµαχίες και ανάγκες µέσα από ολοκληρωµένα προγράµµατα εναλλακτικής διακυβέρνησης.
Τότε οι ηγεσίες του προοδευτικού χώρου αρνήθηκαν να συγκολλήσουν µε κόµµατα ή πρόσωπα που επιχειρούσαν µόνο να διαχειριστούν την κρίση µε καλύτερο τρόπο. Επέλεξαν την αλλαγή.
Η κρίση προσανατολισµού των προοδευτικών κοµµάτων
Σήµερα, όµως, δυστυχώς, υπάρχουν κοµµατικές οµάδες που αυτοπροσδιορίζονται στον προοδευτικό χώρο, αλλά εξαντλούν την κριτική τους στην αντικυβερνητική ρητορική και την καλύτερη διαχείριση µέτρων, Κρυβονται σε κινήσεις εντυπωσιασµού προτάσσουν εκλογικές συνεργασίες αντί προγραµµατικού διαλόγου για εναλλακτική διακυβέρνηση.
Οι κινήσεις τους παραπέµπουν σε συµπεριφορές «κοµµάτων διαµαρτυρίας» που παρατείνουν την αβεβαιότητα για την αλλαγή πολιτικής, εστιάζοντας σε αόριστες εκλογικές οµάδες, όπως ο λεγόµενος «κεντρώος χώρος», χωρίς όµως να προσφέρουν συγκεκριµένο περιεχόµενο ή πρόταση.
Το ζητούµενο: κοινωνική συµµαχία και προγραµµατική ενότητα
Το πολιτικό «κέντρο» ως αξιακή κατηγορία δεν σηµαίνει κάτι συγκεκριµένο. Διαφέρει από τα µεσαία στρώµατα µε τις πραγµατικές τους ανάγκες, ή τη µεσαία τάξη που καταπιέζεται από τον ανεξέλεγκτο νεοφιλελευθερισµό και τους οικονοµικούς ολιγάρχες.
Για να απαντηθεί όµως το αίτηµα αλλαγής, κρίσιµη προϋπόθεση είναι η σύσταση µιας κοινωνικής συµµαχίας που θα διεκδικήσει τη µετατροπή του κοινωνικού και παραγωγικού µοντέλου, µέσα από µια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική για το ρόλο της χώρας στην περιοχή.
Τα κόµµατα κερδίζουν ή χάνουν κοινωνική απήχηση ανάλογα µε το αν και πώς διαµορφώνουν λύσεις στα κρίσιµα κοινωνικά προβλήµατα.
Τα ευρήµατα των πρόσφατων δηµοσκοπήσεων καταδεικνύουν την αδυναµία κοµµατικών οµάδων να κινητοποιήσουν κοινωνικές δυνάµεις, καθώς εστιάζουν σε εσωκοµµατικές ισορροπίες ή συγκολλήσεις στελεχών, έτσι όµως αποµακρύνεται η κοινωνία από τον διάλογο.
Τι δείχνει η κοινωνία
Η κοινωνική αντιπολίτευση διεκδικεί έναν πολιτικό δρόµο που την αφορά -και όταν συµβαίνει αυτό, συµµετέχει, το ενθαρρύνει και το απαιτεί. Το αίτηµα είναι η ανάληψη προγραµµατικής συνάντησης για τη διακυβέρνηση της χώρας στις επόµενες εκλογές, από µια κοινωνικοπολιτική συµµαχία που θα αντλεί δύναµη από τα µεγάλα κοινωνικά στρώµατα και θα δίνει λύσεις στα κρίσιµα ζητήµατα της επισφαλούς εργασίας, της παραγωγικής βάσης, της αγροτικής οικονοµίας, της νεολαίας.
Ανοίγοντας έναν νέο δρόµο: προγραµµατική πρόταση για µια εναλλακτική διακυβέρνηση
Η διαδικασία περιχαράκωσης των κοµµάτων στα εκλογικά ποσοστά πρέπει να απαντηθεί µε µια διαφορετική πρωτοβουλία. Οφείλουµε να διαµορφώσουµε κοινωνικοπολιτικές κινήσεις και εκδηλώσεις σε όλη τη χώρα, που θα εξειδικεύουν τη διαµόρφωση µιας προγραµµατικής πρότασης διακυβέρνησης, µε στόχο:
- Την αλλαγή του παραγωγικού και κοινωνικού µοντέλου,
- Την επαναφορά µιας πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής,
- Τη δέσµευση ότι η Νέα Δηµοκρατία θα τεθεί στην αντιπολίτευση.
Άµεσες προτεραιότητες για προγραµµατική ενότητα
- Στήριξη της παραγωγικής βάσης
- Δηµιουργία χρηµατοδοτικών εργαλείων εγγυηµένων από το κράτος,
- Διασφάλιση δίκαιης πρόσβασης σε προγράµµατα ανά περιφέρεια,
- Κανόνες διαφάνειας και δίκαιης κατανοµής οφελών στους συντελεστές παραγωγής.
- Αναδιοργάνωση του ρόλου του κράτους
- Εγγυητής δίκαιων κανόνων πρόσβασης για όλους,
- Αποκέντρωση και ενδυνάµωση της αυτοδιοίκησης µε πόρους και αρµοδιότητες που προσεγγίζουν ή ξεπερνούν τον µέσο ευρωπαϊκό όρο,
- Υλοποίηση προγραµµάτων δηµογραφικής ανάταξης µε κίνητρα σε νέες οικογένειες.
- Πρόγραµµα για τη νεολαία
- Προγράµµατα επαγγελµατικής απασχόλησης και εργασίας µετά την απόκτηση τίτλου σπουδών,
- Δίκτυα υποστήριξης για την ένταξη των νέων στην αγορά εργασίας.
- Διασφάλιση βιώσιµου κοινωνικού χαρακτήρα των δηµόσιων αγαθών
- Υγεία, Παιδεία, Ασφάλιση, Δίκτυα, Ύδρευση ως δηµόσια αγαθά.
- Κίνητρα ανά περιφέρεια
- Καινοτόµα προγράµµατα για την ονοµασία προέλευσης, καθετοποίηση και εξαγωγικότητα των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων.
- Ενεργός ρόλος της χώρας στην περιοχή
- Διαµόρφωση εξωτερικής πολιτικής µε στόχο την ειρήνη, τη φιλία και την ανάπτυξη,
- Συµµετοχή σε διεργασίες ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και άρση περιφερειακών ανισοτήτων.
- Ενδυνάµωση θεµατικών ενοτήτων διαλόγου στη βάση των κοινωνικών αναγκών.
Κάλεσµα για δράση και συµµετοχή
Για τους παραπάνω λόγους επιβάλλεται η δηµιουργία οµάδων πρωτοβουλίας κεντρικά και σε κάθε περιφέρεια, που θα ενισχύσουν κοινωνικοπολιτικές συναντήσεις και θα προτάσσουν µια προγραµµατική πλειοψηφία διακυβέρνησης. Το παρελθόν, µε τις θετικές και αρνητικές του εµπειρίες, πρέπει να διδάξει, ώστε να διαµορφωθούν σύγχρονες συλλογικότητες που θα υπηρετήσουν αυτές τις σύγχρονες πολιτικές.
Το κρίσιµο ερώτηµα δεν είναι ποιος θα διαδεχθεί τον Μητσοτάκη και τη ΝΔ, αλλά πώς θα εκφραστεί η νέα προγραµµατική ενότητα, µε συµπεριληπτικές συνθέσεις προοδευτικών ρευµάτων, που θα έχουν επίδικο όχι το χθες αλλά το αύριο των κοινωνικών αναγκών.
* Πρώην Βουλευτής
