Πότε μᾶς ἦλθε ἡ «Τρόικα»

«ΤουλΑχιστον μὲ τὴν Τρόικα –μοῦ εἶπε κάποιος γνωστὸς– πλουτίσαμε τὸ πολιτικὸ μας λεξιλόγιο κατὰ μία λέξη»! Καὶ δὲν εἶναι μόνον αὐτή. Ἀφότου ἄρχισε ἡ κρίση ἔχω καταμετρήσει ἄνω τῶν 100 λέξεων καὶ ἀκρωνυμίων. Πάντως, ἡ λέξη τρόικα μᾶς ἦταν γνωστὴ λόγῳ τῆς εὐρείας διαδόσεως τῆς ρωσικῆς λογοτεχνίας. Τρόικα στὰ ρωσικὰ ὀνομάζεται συνήθως τὸ ἔλκηθρο ἤ μιὰ ἅμαξα ποὺ σύρεται ἀπὸ τρία ζῶα. Ὁ ὅρος προέκυψε ἀπὸ τὴ ρωσικὴ λέξη tróe ποὺ σημαίνει τρία. Πιθανῶς, καὶ τὰ τρία κακὰ τῆς μοίρας μας! Ὡστόσο, ἡ λέξη τρόικα μᾶς ἔγινε γνωστὴ λίγο μετὰ τὴ Μικρασιατικὴ Καταστροφή. Ἡ  Βουλγαρία μετὰ τὸν Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο μὲ τὴ Συνθήκη τοῦ Νεϊγὺ εἶχε χάσει τὰ ἐδάφη της ἐπὶ μικροῦ τμήματος τῆς Ἀν. Μακεδονίας καὶ τῆς Δυτ. Θράκης. Ἔτσι δὲν εἶχε πλέον –παρὰ τὶς λιμενικὲς διευκολύνσεις ποὺ τῆς παρεῖχε ἡ Ἑλλὰς– κανένα διάδρομο ἐξόδου πρὸς τὸ Αἰγαῖο. Ἀπὸ τὴν ἄλλη ἡ ἐγκατάσταση Μικρασιατῶν, κυρίως τῶν σκληροτράχηλων Ποντίων στὴ Μακεδονία, ἰδιαίτερα στὴν ὕπαιθρο, ἐνίσχυσε σὲ σημαντικὸ ποσοστὸ τὸ ὑπάρχον ἐκεῖ ἑλληνικὸ στοιχεῖο, ὁπότε ματαιώνονταν ὅλες οἱ μελλοντικὲς βλέψεις τῶν Βουλγάρων ἐπὶ τῆς Μακεδονίας.

Τότε οἱ κυβερνήσεις τῆς Σόφιας προσέφυγαν καὶ πάλι τὴν προσφιλῆ τους μέθοδο, τὴν ἔνοπλη δράση μὲ κομιτατζῆδες. Μόνο ποὺ τοὺτη τὴ φορὰ, ἀντὶ συμμοριῶν μὲ μεγάλο ἀριθμὸ ἀνδρῶν, χρησιμοποιοῦ­σαν τριμελεῖς ὁμάδες, ποὺ δροῦσαν καὶ στὴ Νότιο Σερβία, δηλαδὴ στὸ σημερινὸ μόρφωμα τῶν Σκοπίων, καὶ στὴ Μακεδονία. Οἱ τριμελεῖς αὐτὲς ὁμάδες, ποὺ ἔγιναν διάσημες γιὰ τὴν ἐγκληματικότητὰ τους, ὀνομάστηκαν τρόικες. Κατὰ κύριο λόγο ἤθελαν νὰ δημιουργήσουν προσκόμματα στὴν ἐγκατάσταση τῶν προσφύγων. Ἑλληνικὰ καταδιωκτικὰ σώματα εἶχαν συλλάβει πολλοὺς τέτοιους κομιτατζῆδες, οἱ ὁποῖοι εἶχαν ἐκτοπιστεῖ –ἀλλὰ ὑπὸ ἐπιτήρηση– στὰ Κύθηρα. Ἡ βουλγαρικὴ κυβέρνηση διαμαρτυρόταν στὸν διεθνῆ τύπο γιὰ κακομεταχείριση. Ὅπως γράφω στὸ βιβλίο μου «Ἀπὸ τὸ Μακεδονικὸ Ζήτημα στὴν Ἐμπλοκὴ τῶν Σκοπίων» (Gutenberg 1992), μιὰ ἐπιτροπὴ τῆς Κοινωνίας τῶν Ἐθνῶν προέβη σὲ ἐπιτόπια ἐξέταση καὶ βρῆκε τοὺς Βούλγαρους ἐξορίστους νὰ εἶναι ὑπέβαροι! Κι αὐτὸ ὅταν οἱ Μικρασιάτες καὶ οἱ Άνατολικοθρακιῶτες δὲν εἶχαν ἀκόμη ἐξασφαλίσει τὰ πρὸς τὸ ζῆν.

Τὸ θράσος τῶν τότε «Τροϊκανῶν» εἶχε ἐνταθεῖ σὲ τέτοιο βαθμό, ὥστε μιὰ συμμορία τους, ὑπὸ τὴν ἱδιότητα τῶν ἀνθρακέων (κατασκευαστῶν καμινιῶν γιὰ ξυλοκάρβουνα) εἶχε φθάσει ὥς τὶς παρυφὲς τῆς Λαμίας μὲ σκοπὸ νὰ σκοτώσουν ἕνα γιατρὸ ἀπὸ τὸ Μοναστήρι (τὰ τωρινὰ Μπίτολα) ποὺ εἶχε ἀναπτύξει πατριωτικὴ δράση στὴν περιοχὴ καὶ ὁ ὁποῖος γιὰ νὰ μὴ ἐξοντωθεῖ εἶχε καταφύγει στὴ Λαμία. Οἱ Βούλγαροι τοῦ τὸ φύλαγαν. Ἀλλὰ τὸ σχέδιο τους ματαιώθηκε, διότι στὴν ταβέρνα ποὺ ἔτρωγαν καὶ ἀνέπτυσσαν τὸ φονικὸ σχέδιο τους, ὁ ἰδιοκτήτης συνέβη νὰ εἶναι γνώστης τῆς σλαβικῆς. Ὁπότε οἱ ἐπίδοξοι φονεῖς φιλοξενήθηκαν στὰ κρατητήρια κάποιου ἀστυνομικοῦ τμήματος τῆς Λαμίας. Τὸ περιστατικὸ μοῦ τὸ εἶχε διηγηθεῖ ὁ ἀείμνηστος φίλος μου Μῆτσος Δημητρίου –ὁ καπετὰν Νικηφόρος τοῦ ΕΛΑΣ– ποὺ νυμφεύθηκε τὴν κόρη τοῦ Μοναστηριώτη γιατροῦ.

Βέβαια ἡ δράση τῶν συμμοριῶν, εἰδικὰ κατὰ τὸ φθινόπωρο τοῦ 1924 εἶχε ἐνταθεῖ στὴν περιοχὴ τοῦ Μπέλλες καὶ τοῦ Στρυμόνος. Τοῦτο εἶχε ὡς ἐπακολούθημα τὸ ἐπεισόδιο τοῦ Πετριτσίου. Πρωθυπουργὸς τότε στὴν Ἑλλάδα ἦταν ὁ στρατηγὸς Θεόδωρος Πάγκαλος, ποὺ εἶχε ἐπιβάλει τὴν ὀλιγόμηνη δικτατορία του. Ὅταν, λοιπὸν, στὶς 18 Ὀκτωβρίου 1925, οἱ Βούλγαροι κομιτατζῆδες στὴ θέση Δεμίρ Καποῦ κοντὰ στὸ Μπέλλες κτύπησαν τὸ 69ο φυλάκιο μας καὶ σκότωσαν τὸν διοικητὴ λοχαγὸ Χαρ. Βασιλειάδη, τότε ὁ παρορμητικὸς δικτάτορας ἔδωσε διαταγὴ στὸ Γ’ Σῶμα Στρατοῦ νὰ εἰσβάλει στὸ βουλγαρικὸ ἔδαφος καὶ νὰ καταλάβει τὸ Πετρίτσι, ποὺ ἦταν ἕδρα τῶν κομιτατζήδων «Τροϊκανῶν». Βέβαια, ἡ εἰσβολὴ ἀπὸ διπλωματικὴ ἄποψη ἦταν ἄστοχη. Ἡ  Ἑλλὰς ὑποχρεώθηκε νὰ καταβάλει στοὺς Βουλγάρους 45.000 λίρες στερλίνες, ἐνῶ οἱ Βούλγαροι ἀποζημίωσαν μόνο τὴν οἰκογένεια τοῦ φονευθέντος λοχαγοῦ. Καὶ ὅλα αὐτὰ μὲ ἀπόφαση τῆς ΚτΕ, στὴν ὁποὶα δολίως εἶχε προσφύγει ἡ Βουλγαρία. Ὡστόσο, ἡ κατάληψη τοῦ Πετριτσίου ἦταν ἕνα σκληρὸ μάθημα γιὰ τοὺς Βουλγάρους. Ἡ δράση τῶν «Τροϊκανῶν» τῆς τότε ἐποχῆς περιορίστηκε στὸ ἐλάχιστο. Καὶ γιὰ ἕνα διάστημα οἱ σχέσεις μας μὲ τὴ Βουλγαρία πῆγαν καλά. Δὲν λέω νὰ πράξουμε τὸ ἴδιο καὶ στὸν παρόντα καιρὸ, διότι σύμπασα ἡ Εὐρώπη θὰ μᾶς πεῖ «τὸν κακὸ σας τὸν καιρὸ». Ποὺ, ἄλλωστε, μᾶς τὸ λέει καθημερινῶς, γιατί δὲν εἴχαμε μυαλό.

www.sarantoskargakos. gr