H ashwagandha (αζβαγκάνδα) ή Withania somnifera -γνωστή και ως «χειμερινό ινδικό κεράσι» ή «ινδικό τζινσένγκ»-, είναι ένα βότανο-πρωταγωνιστής της Αγιουρβέδα που ευδοκιμεί στην Ινδία το Νεπάλ, το Πακιστάν, τη Σρι Λάνκα και το Μπαγκλαντές, και διεκδικεί ως φαίνεται μια θέση και στη δυτική ιατρική, χάρη στο πλήθος ευεργετικών ιδιοτήτων του.
Πρόκειται για ένα προσαρμογενές βότανο, με δράση δηλαδή κατά της κόπωσης και υπέρ της ποιότητας ύπνου, που βοηθά τον οργανισμό να προσαρμόζεται στις στρεσογόνες καταστάσεις. Πέραν της καταπολέμησης του άγχους και της αϋπνίας, επευφημείται στα social media για επιπλέον οφέλη όπως η βελτίωση της μνήμης και η αύξηση της μυϊκής μάζας. Στο TikTok υπάρχουν πάνω από 62 χιλιάδες σχετικές δημοσιεύσεις.
Ποια είναι όμως η αλήθεια για το βότανο που χρησιμοποιήθηκε χιλιάδες χρόνια ως rasāyana στην πρώιμη αγιουρβεδική ιατρική, πρακτική δηλαδή για την επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής και την αναζωογόνηση του σώματος; Είναι ασφαλής η κατανάλωση της «μυρωδιάς του αλόγου», όπως σημαίνει το ashwagandha στα σανσκριτικά, υπονοώντας το σθένος και την αντοχή του ζώου;
Υπναγωγές και αγχολυτικές ιδιότητες
Άτομα με προβλήματα άγχους και αϋπνίας καταφεύγουν συχνά στην ashwagandha για την ηρεμιστική της δράση. Σύμφωνα με τη Δρ Trisha Pasricha, MD, MPH, γαστρεντερολόγο στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης και Καθηγήτρια Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, μελέτες σε ποντίκια έχουν καταλήξει ότι η τριαιθυλενογλυκόλη που περιέχει το βότανο πιθανώς προάγει τον ύπνο μέσω της επίδρασης στους υποδοχείς GABA, τους ίδιους υποδοχείς που στοχεύουν πολλά συνταγογραφούμενα ηρεμιστικά και φάρμακα κατά των επιληπτικών κρίσεων.
Άλλες έρευνες έχουν αποδώσει τις αγχολυτικές της ιδιότητες στην επίδρασή σε μεσολαβητές του στρες όπως οι πρωτεΐνες θερμικού σοκ (Hsp70), οικογένεια πρωτεϊνών που παράγουν τα κύτταρα ως απόκριση στην έκθεση σε στρεσογόνες συνθήκες, η κορτιζόλη και η πρωτεϊνική κινάση JNK-1. Σε μια μικρή μελέτη, οι 60 συμμετέχοντες με χρόνιο στρες που έλαβαν 300mg εκχυλίσματος ashwagandha δύο φορές την ημέρα για 60 ημέρες, πέτυχαν σημαντική μείωση (69%) στην αϋπνία, το άγχος και την ανησυχία.
Μετα-ανάλυση πέντε τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών σε ανθρώπους έδειξε ότι η ashwagandha εξασφάλισε έως και 25 λεπτά περισσότερου και πιο ποιοτικού ύπνου.
Μπορεί να γίνει η μόνιμη λύση για την αϋπνία; «Τα συνταγογραφούμενα ηρεμιστικά, τα οποία είναι γνωστά για τους μακροπρόθεσμους κινδύνους, συνήθως δεν συνταγογραφούνται επ’ αόριστον. Έτσι, ενώ η ashwagandha μπορεί να επιφέρει τον ύπνο, δεν θα πρέπει να θεωρηθεί μακροπρόθεσμη λύση» σημειώνει η Δρ Pasricha.
Σύμμαχος των ανδρών
Τα συμπληρώματα ashwagandha έχουν συσχετιστεί με βελτίωση της ανδρικής γονιμότητας και αύξηση των επιπέδων τεστοστερόνης. Μελέτη σε 43 υπέρβαρους άνδρες ηλικίας 40-40 ετών με μέτρια κόπωση που λάμβανν συμπλήρωμα του βοτάνου για 8 εβδομάδες, συμπέρανε αύξηση της δεϋδροεπιανδροστερόνης θειικής (DHEA-S), μιας στεροειδούς ορμόνη που παράγεται κυρίως στον φλοιό των επινεφριδίων και εμπλέκεται στον σχηματισμό τεστοστερόνης, καθώς και υψηλότερα κατά 14,7% επίπεδα τεστοστερόνης.
Ανασκόπηση τεσσάρων ερευνών συμπέρανε ότι η θεραπεία με ashwagandha αύξησε σημαντικά τη συγκέντρωση, τον όγκο και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων.
Επιπροσθέτως, η ashwagandha μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση της μυϊκής μάζας -την οποία μπλοκάρει η αυξημένη κορτιζόλη-, σύμφωνα με έρευνα που έδειξε ότι 600 mg συμπληρώματος την ημέρα συνδυαστικά με προπόνηση αντιστάσεων για 8 εβδομάδες οδήγησε σε μεγαλύτερη αύξηση της μυϊκής δύναμης και μάζας σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο.
Η Δρ Pasricha ωστόσο διατηρεί επιφυλάξεις: αφενός γιατί σε άνδρες με φυσιολογικά επίπεδα τεστοστερόνης η αύξηση της ορμόνης μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές όπως ακμή, υπνική άπνοια και υπερπλασία προστάτη, αφετέρου γιατί στις περισσότερες μελέτες τα δείγματα ήταν μικρά.
Καθημερινή λήψη και αντενδείξεις
Οι ειδικοί συστήνουν τη λήψη της για σύντομο χρονικό διάστημα και με προσοχή στις δόσεις, λόγω των γαστρεντερικών παρενεργειών από την υπερδοσολογία όπως έμετος, διάρροια και ναυτία, αλλά και ηπατική βλάβη.
Η λήψη της αντενδείκνυται σε:
- θηλάζουσες και εγκύους λόγω κινδύνου αποβολής
- άτομα που λαμβάνουν άλλα ηρεμιστικά όπως βενζοδιαζεπίνες
- άτομα με δυσανεξία στην οικογένεια των Σολανίδων, λαχανικών δηλαδή που αναπτύσσονται τη νύχτα όπως οι πατάτες, οι μελιτζάνες και οι τομάτες
- άτομα με αυτοάνοσα νοσήματα ή διαταραχές του θυρεοειδούς.
