Πειραματική γονιδιακή θεραπεία υπόσχεται μόνιμη μείωση της χοληστερόλης

Μια μόνη δόση ενός πειραματικού φαρμάκου μπορεί να προσφέρει διά βίου προστασία σε άτομα με υψηλή χοληστερόλη, σύμφωνα με νέα πιλοτική μελέτη που παρουσιάστηκε στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας στη Νέα Ορλεάνη. Σύμφωνα με τους ερευνητές της μελέτης, που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση New England Journal of Medicine, η θεραπεία αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει σε μόνιμη μείωση της χοληστερόλης και ενδεχομένως να εξαλείψει την ανάγκη για δια βίου φαρμακευτική αγωγή.

Ωστόσο, η μελέτη ήταν πολύ μικρής κλίμακας, καθώς συμμετείχαν μόλις 15 ασθενείς με σοβαρή νόσο, και είχε ως βασικό στόχο την αξιολόγηση της ασφάλειας ενός νέου φαρμάκου που βασίζεται στην τεχνολογία CRISPR-Cas9 — ενός «βιολογικού ψαλιδιού» που επιτρέπει την ακριβή τροποποίηση ή απενεργοποίηση συγκεκριμένων γονιδίων. Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα έδειξαν ότι μία έγχυση ενός φαρμάκου που χρησιμοποιεί την τεχνολογία CRISPR θα μπορούσε να μειώσει με ασφάλεια τη χοληστερόλη, καθώς και τα επίπεδα επιβλαβών τριγλυκεριδίων, κατά περίπου το ήμισυ.

«Ελπίζουμε πως αυτή θα είναι μια μόνιμη λύση, όπου οι νεότεροι άνθρωποι με σοβαρή πάθηση θα μπορούν να κάνουν μια εφάπαξ θεραπεία και να έχουν μειωμένα επίπεδα LDL και τριγλυκεριδίων για όλη τους τη ζωή», δήλωσε ο επικεφαλής της μελέτης Δρ. Στίβεν Νίσεν από την Κλινικής Κλίβελαντ στο Οχάιο.

Όπως επισημαίνει ο Δρ. Πραντίπ Ναταρατζάν από την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, οι σύγχρονες κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν η LDL χοληστερόλη να διατηρείται κάτω από τα 100 mg/dL σε άτομα με υφιστάμενη καρδιαγγειακή νόσο ή κληρονομική δυσλιπιδαιμία.

«Υπάρχουν στοιχεία ότι τα βέλτιστα επίπεδα είναι γύρω στα 40 με 50, κάτι που είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθεί μόνο με διατροφή και άσκηση», είπε.

Ο Ναταράτζαν πρόσθεσε πως τα σημερινά φάρμακα μπορούν ήδη να μειώσουν τη χοληστερόλη σε αυτά τα επίπεδα — και μερικά είναι πολύ αποτελεσματικά.

«Θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε αν αυτή η θεραπεία αποδίδει τόσο καλά όσο υποδεικνύει η πρώτη μελέτη» σημείωσε.

Μια «τυχερή» μετάλλαξη που μειώνει τη χοληστερόλη

Η ιδέα για αυτήν τη γονιδιακή θεραπεία προήλθε από μια σπάνια φυσική μετάλλαξη. Σε ορισμένα άτομα, το γονίδιο ANGPTL3 (angiopoietin-like protein 3), το οποίο ρυθμίζει την LDL και τα τριγλυκερίδια, παύει να λειτουργεί. Άτομα με αυτή τη μη λειτουργική εκδοχή του γονιδίου — περίπου 1 στους 250 στις ΗΠΑ — έχουν χαμηλά επίπεδα LDL και τριγλυκεριδίων για όλη τους τη ζωή, χωρίς αρνητικές συνέπειες και ελάχιστο ή καθόλου κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων.

«Είναι μια φυσικά εμφανιζόμενη μετάλλαξη που προστατεύει από καρδιακές παθήσεις. Και τώρα, χάρη στο CRISPR, μπορούμε να αλλάξουμε τα γονίδια άλλων ανθρώπων ώστε να αποκτήσουν την ίδια προστασία» εξήγησε ο Νίσεν.

Οι συμμετέχοντες έλαβαν διαφορετικές δόσεις του φαρμάκου: από 0,1 mg/kg έως 0,8 mg/kg. Οι μεγαλύτερες μειώσεις στα τριγλυκερίδια (55%) και στην LDL (50%) επιτεύχθηκαν με τη μεγαλύτερη δόση.

«Δεν υπάρχουν άλλες θεραπείες σήμερα που να μειώνουν ταυτόχρονα LDL και τριγλυκερίδια», είπε ο Δρ. Λουκ Λάφιν, καρδιολόγος στο Καρδιολογικό, Αγγειολογικό και Θωρακικό Ινστιτούτο της Κλινικής Κλίβελαντ.

Παρατηρήθηκε επίσης μια μικρή μείωση στην καλή χοληστερόλη (HDL), αλλά αυτό φαίνεται φυσιολογικό και μη επιβλαβές, όπως συμβαίνει και στα άτομα με τη φυσική μετάλλαξη.

Μακροπρόθεσμη ασφάλεια

Στους ανθρώπους με τη φυσική μετάλλαξη, το ANGPTL3 είναι απενεργοποιημένο σε όλα τα κύτταρα του σώματος. Το νέο φάρμακο, ωστόσο, στοχεύει μόνο το ήπαρ, το οποίο είναι υπεύθυνο για την παραγωγή και απομάκρυνση της χοληστερόλης — κάτι που κάνει τη θεραπεία πιο ασφαλή μακροπρόθεσμα.

Οι παρενέργειες ήταν ελάχιστες, κυρίως ερεθισμός στο σημείο της έγχυσης. Ένας ασθενής υπέστη κήλη δίσκου, και άλλος παρουσίασε παροδική αύξηση ενζύμων του ήπατος, η οποία υποχώρησε μέσα σε δύο εβδομάδες. Ένας ασθενής που έλαβε τη μικρότερη δόση πέθανε έξι μήνες αργότερα, αλλά σύμφωνα με τους ερευνητές, ο θάνατός του δεν σχετίζεται με τη θεραπεία. Οι ασθενείς θα παρακολουθηθούν για 15 χρόνια, όπως ζήτησε ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν υπάρχουν μακροπρόθεσμες παρενέργειες.

Επόμενα βήματα

Οι Φάσεις 2 και 3 των κλινικών δοκιμών θα ξεκινήσουν σύντομα, προκειμένου να ελεγχθεί η αποτελεσματικότητα του φαρμάκου σε μεγαλύτερο πληθυσμό.

«Ελπίζουμε να ολοκληρώσουμε όλη τη διαδικασία μέχρι το τέλος του επόμενου έτους. Η ανάγκη είναι τεράστια — εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν και πολλοί δεν λαμβάνουν θεραπεία» είπε ο Νίσεν.

Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι είναι ακόμη νωρίς, καθώς παρόμοια φάρμακα στο παρελθόν απορρίφθηκαν λόγω ανησυχιών για την ασφάλειά τους.

«Το πιο σημαντικό μήνυμα είναι ότι αν παίρνετε φάρμακα για τη χοληστερόλη, να μην τα διακόψετε», τόνισε η Δρ. Ναβάρ. «Όσο περισσότερο διατηρείτε χαμηλά τα επίπεδα LDL, τόσο καλύτερα τα αποτελέσματα. Η μακροχρόνια μείωση είναι αυτή που πραγματικά προστατεύει την καρδιά» σημείωσε.

ΠΗΓΗ: CNN