Κάποτε στην «αντάρα» του «βρόμικου 89», ρώτησαν τον καθηγητή και αγωνιστή της δημοκρατίας Γεώργιο-Αλέξανδρο Μαγκάκη, που είχε επανέλθει στο ΠΑΣΟΚ, μετά από μία περίοδο κόντρας και απουσίας, υπενθύμισε τι συνέβη στο βενιζελικό χώρο, στην περίοδο του μεσοπολέμου.
Τότε που μία σειρά προβεβλημένα στελέχη, υψηλής πολιτικής και διανοητικής εμβέλειας, που αναδείχθηκαν στο Κόμμα Φιλελευθέρων, υπό τις «προστατευτικές φιγούρες» του μεγάλου Κρητικού, άρχισαν να αυτονομούνται, δημιουργώντας ακόμη και δικά τους σχήματα.
Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, ο Γεώργιος Καφαντάρης και ο Ανδρέας Μιχαλακόπουλος ξεχώρισαν σε αυτό το πεδίο, δημιουργώντας ακόμη και δικά τους σχήματα. Ειδικά ο πρώτος, που θα μπορούσε, λόγω των ποωθημένων απόψεων του, να χαρακτηριστεί και πρόδρομος της Κεντροαριστεράς, όπως τη γνωρίζουμε στις μέρες μας, δεν δίστασε να αντιπαρατεθεί και σε προσωπικό επίπεδο με τον «γενάρχη» του, με αιχμή την αδιάλλακτη θέση του για βίαιη έξωση της βασιλικής δυναστείας.
Ηταν τόση η ένταση αυτού του ιδιότυπου «εμφυλίου», ώστε, μετά από μία σύγκρουσή τους εντός Βουλής, που ξέφυγε από τα όρια, ο Βενιζέλος, που ήταν ήδη τότε (1924) σε προχωρημένη ηλικία και με επιβαρυμένη υγεία, λιποθύμησε και χρειάστηκε η παρέμβαση του γιατρού, για την παροχή των πρώτων βοηθειών. Οταν μάλιστα ρωτήθηκε ο δημιουργός της Ελλάδας «των δύο ηπείρων και πέντε θαλασσών» για το αν στενοχωρήθηκε από αυτά που του είπε ο άλλοτε συνεργάτης του, απάντησε: «Στενοχωρήθηκα από αυτά που είπα εγώ στον Παπαναστασίου». Υποδήλωνε πολλά εκείνη η φράση: Το πόσο διπλά ψυχοφθόροι είναι οι
εσωτερικοί «εμφύλιοι» και συγκρούσεις ανάμεσα σε ομοϊδεάτες, φίλους και συνεργάτες. Ότι, εν τέλει, στο βάθος του μυαλού, παρά την ένταση της σύγκρουσης και το πιθανό εύρος των διαφωνιών, οι συντροφικές σχέσεις δεν
διαγράφονται, η ελπίδα της επανένωσης υπάρχει πάντα στο «τέλος της μέρας». Οπως το λέει ο ποιητής: «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες». Αυτό συνέβη και στην περίοδο που εξ απαλών ονύχων εξιστορήσαμε, όταν όλα τα κορυφαία στελέχη του βενιζελισμού συνενώθηκαν εν τέλει, στην τελευταία πρωθυπουργική θητεία του Ελευθέριου Βενιζέλου (1928-32).
Κάπως αντίστοιχο συνέβη και το 1961, όταν «όλες οι φυλές» του Κέντρου συνενώθηκαν υπό την ηγεσία του Γεωργίου Παπανδρέου. Το ότι οι φυγόκεντρες δυνάμεις, οδήγησαν στην εκ των έσω διάσπαση, με την αποστασία, δεν αναιρεί τα όσα προηγήθηκαν, τον ανένδοτο αγώνα, την, έστω σύντομη, δημοκρατική άνοιξη, 1963-65.
Αλλά και στην πρόσφατη Ιστορία, μετά την κατάρρευση του δικτατορικού καθεστώτος, η συγκρότηση μίας ενιαίας, συμπαγούς, συνεκτικής και ομοιογενούς προοδευτικής παράταξης, που να καλύπτει το φάσμα, μεταξύ δεξιάς ή σύγχρονης κεντροδεξιάς και παραδοσιακής- κομμουνιστογενούς αριστεράς, δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση.
