Από πολλά στελέχη και υποψήφιους της Νέας Δημοκρατίας παρακολουθούμε δηλώσεις τους για τον φιλελευθερισμό, και ότι το πρόγραμμά τους θα είναι αυτό για να βγάλει τη χώρα από την κρίση.
Οι υποψήφιοι όμως δεν κάνουν καμιά αναφορά στο νεοφιλελεύθερο δόγμα του Μίλτον Φρίντμαν και του Χάγκε, το οποίο εφαρμόστηκε στην Χιλή τη δεκαετία του ’70 και πια ήταν τα αποτελέσματα, γενικότερα αυτού του σχεδίου.
Ο νεοφιλελευθερισμός τι σχέση μπορεί να έχει με τον φιλελευθερισμό και τους ιδρυτές του Άνταμ Σμιθ, του Βενιαμίν Φραγκλίνου, του Σόμπαρτ, του Βέλπεν ή του Σούμετερ; Στο έργο του «Προτεσταντική Ηθική και το Πνεύμα του Καπιταλισμού» ο Βέμπερ προσδιορίζει το πνεύμα του φιλελευθερισμού ως σύνολο δεοντολογικών στοιχείων που πρέπει να εμπνέουν τους επιχειρηματίες κατά τη συσσώρευση του κεφαλαίου. Ο προτεσταντισμός της μεταρρύθμισης, με την εξέλιξη του καπιταλισμού. Ποια κοινά στοιχεία μπορείς να βρεις ανάμεσα σε εκείνους τους καλβινιστές της εντιμότητας, της ολιγάρκειας και στους διεφθαρμένους παλιάτσους που βλέπουμε να βγαίνουν στο φως της δημοσιότητας τα τελευταία χρόνια;
Μήπως όμως η διαστροφή αυτή αποτελεί μέρος της ουσίας του συστήματος; Αυτό πιστεύουν οι Γάλλοι καθηγητές L. Boltansk και E. Chiapero που έγραψαν ένα αξιόλογο βιβλίο με τίτλο «Το Νέο Καπιταλιστικό Πνεύμα» στο οποίο υποστηρίζουν ότι ενόσω ο νεοφιλελευθερισμός ευημερεί ή κοινωνία υποβαθμίζεται και ότι η αύξηση των κερδών προχωρά παράλληλα με κοινωνικό αποκλεισμό. Υπάρχει άραγε μια μεγάλη και ενιαία εποποιία του καπιταλισμού ή ο καπιταλισμός έχει τις δικές του ασυνέχειες, παίρνοντας κατά καιρούς διαφορετικές μορφές όπως αυτή που τώρα αποκαλούμε νέα οικονομία;
Αυτό που ζούμε σήμερα μοιάζει περισσότερο με τη δημιουργική καταστροφή, στις αρχές της δεκαετίας του ’40, παρά με τη χαζοχαρούμενη εκδοχή του νεοφιλελευθερισμού. Σύμφωνα με αυτή, ο επιχειρηματίας παράγει ελεύθερα, ο καταναλωτής επιλέγει ελεύθερα και η αγορά ρυθμίζει τα πάντα φέρνοντας σε επαφή καταναλωτές και παραγωγούς και προσδιορίζοντας τις τιμές. Το κράτος έχει ως μόνο ρόλο να εξασφαλίζει στην αγορά την απρόσκοπτη λειτουργία της και να την προστατεύει από έξωθεν παρεμβάσεις. Τι ειδυλλιακή εικόνα! Χωρίς μονοπώλια, καρτέλ και τραστ, χωρίς αθέμιτα προνόμια και αδιαφάνεια. Για πολλές δεκαετίες ο νεοφιλελευθερισμός κορόιδευε τους κομμουνιστές που έλεγε ότι ο υπαρκτός σοσιαλισμός δεν έχει καμιά σχέση με αυτό που οι ίδιοι υπερασπίζονται. Τώρα συμβαίνει το ανάποδο: οι νεοφιλελεύθεροι είναι που γκρινιάζουν ότι τούτος ο καπιταλισμός της απάτης δεν έχει καμιά σχέση με τον πραγματικό φιλελευθερισμό του Άνταμ Σμίθ.
Οι νεοφιλελεύθεροι μιλάνε για την αυτορρύθμιση ως χίμαιρα της αγοράς, ενώ στην πραγματικότητα είναι η παιδική αρρώστια του καπιταλισμού, ή όπως έλεγε ο Β.Ι. Λένιν, ο αριστερισμός είναι η παιδική αρρώστια του κομμουνισμού.
Στη διάρκεια των δεκαετιών του ’80 και ΄90, όταν ηγεμόνευε η συντηρητική επανάσταση (Ρέιγκαν – Θάτσερ) τα επιχειρηματικά «λόμπι» και οι οργανικοί διανοούμενοι του νεοφιλελευθερισμού διαφήμιζαν το πνεύμα της απεριόριστης απελευθέρωσης της αγοράς μέσω της απορρύθμισης. Ο Α. Σέλντον ιδρυτής του ινστιτούτου Οικονομικών Υποθέσεων (Θατσερικής γραμμής) έγραψε ένα βιβλίο με τον τίτλο «Καπιταλισμός» που έγινε ευαγγέλιο μαζί με τα βιβλία των Μ. Φρίτμαν και Χάγκε για τους οπαδούς του νεοφιλελευθερισμού. Έγραψε ο Σέλτον: «Το πολιτικό σύστημα είναι υπεύθυνο που η αγορά δεν έχει ακόμα μπορέσει να επιδείξει όλες τις αρετές της. Η διαδικασία της αγοράς οδηγεί ακόμα και τους κακούς ανθρώπους σε καλές πράξεις ενώ το πολιτικό σύστημα κάνει ακόμα και τους καλούς να διαπράττουν κακά πράγματα. Η λύση συνίσταται στην χαλιναγώγηση της εξουσίας των οικονομικών παραγόντων. Δεν μας χρειάζεται το περιορισμένο κράτος, αλλά το ελάχιστο κράτος, εκείνο που θα κάνει μόνο τα απολύτως απαραίτητα».
Αυτός είναι ο φιλελευθερισμός να κυβερνούν οι αγορές και ο πολίτης να είναι ένας απλός λογιστικός αριθμός.
Εκείνο που αποδείχθηκε ωστόσο είναι όταν οι επιλεκτικές ρυθμίσεις είναι κάτι απολύτως απαραίτητο όταν εμφανίζεται τάση φιλελευθεροποίησης της αγοράς. Η φιλελευθεροποίηση και η απορρύθμιση οδηγούν, όπως απέδειξε η πρόσφατη κρίση, στην κατάχρηση. Έπειτα από κάθε χρηματιστηριακή κρίση αυξάνονται οι δυνατότητες επιβολής ρυθμίσεων. Η δυσκολία συνίσταται στην εξισορρόπηση μεταξύ κράτους και αγοράς. Τα τελευταία χρόνια του 20ου αιώνα και στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, αυτή η ισορροπία διαταράχτηκε υπέρ των αγορών, με τα γνωστά αποτελέσματα που βιώνει σήμερα κυρίως ο Νότος της Ευρώπης και ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ. Πριν από μερικά χρόνια οι λογιστικές μέθοδοι των ΗΠΑ ήταν παράδειγμα προς μίμηση, σήμερα οι ΗΠΑ, η μητρόπολη της «απελευθέρωσης της αγοράς», έχουν γίνει το επίκεντρο των οικονομικών κλυδωνισμών. Είναι τυχαίο αυτό;
