Αν σε καποιους σκηπτρούχους –καὶ τέτοιους στὴ χώρα μας ἔχουμε πολλούς καὶ πολλῶν εἰδῶν– ἔχω γίνει ἀντιπαθής, εἶναι γιατὶ ἀρνοῦμαι νὰ συμπορευθῶ μὲ τὸ ρεῦμα. Ἔτσι, ἐπειδὴ πάω contra σ’ αὐτὸ, μὲ βάφτισαν ἀντιπροοδευτικό. Πάντα ἤμουν, ἀρνητικὸς στὸ νὰ θεωρήσω πρόοδο τὴν κατάσταση ποὺ βιώνουμε ἐδῶ καὶ πολλὰ χρόνια. Στὸ βιβλίο μου ποὺ μνημόνευσα στὸ προηγούμενο ἄρθρο («Γιὰ μιὰ δημοκρατία εὐθύνης»), ἔγραψα τὸ 2001 τὰ ἐξῆς:
«Θὰ τὴν πληρώσουμε ἀκριβὰ αὐτὴ τὴν πρόοδο. Θὰ χάσουμε ὅλα τὰ οἰκεῖα συστατικὰ, ποὺ μᾶς προσέφεραν θάλπος ψυχῆς. Θὰ ζήσουμε σ’ ἕναν κόσμο ποὺ θὰ μοιάζει σὰν παγωμένος, σὰν ἀκατοίκητο σπίτι. Θὰ ἔχουμε συντροφιὰ μας τὰ χάπια καὶ παρηγοριὰ μας τὰ λόγια τοῦ ψυχαναλυτῆ. Δὲν εἶναι τυχαῖο ποὺ οἱ ψυχολόγοι ἔχουν τόσο πολὺ αὐξηθεῖ, μιᾶς κι ἔχουν αὐξηθεῖ οἱ πελάτες τους. Ἡ παραφροσύνη καλπάζει. Νέα παιδιὰ σκοτώνονται ἀναμεταξύ τους σὰν σκυλιά. Δολοφόνοι ψυχροὶ ἀπὸ ἡλικίας 10 ἐτῶν! Κι αὐτὸ γίνεται καθημερινά, κυρίως στις ΗΠΑ, ποὺ πληρώνουν βαρύ τίμημα γιὰ τὴν πορεία παραφροσύνης ποὺ ἔχουν ἐπιβάλει στὸν κόσμο. Ὁ ἄνθρωπος χρειάζεται κάποιον γιὰ νὰ μιλάει. Καὶ ἡ ψυχανάλυση εἶναι ἕνας τρόπος μονολόγου μπροστὰ στὸν ψυχαναλυτή. Μιὰ ἀνάγκη γιὰ ἐξωτερίκευση. Νὰ βγοῦν πρὸς τὰ ἔξω αὐτὰ ποὺ μᾶς πιέζουν μέσα».
Τὰ προβλήματα ποὺ σὲ ὀξυμμένη μορφή παρουσιάστηκαν στὶς ΗΠΑ σταδιακὰ ἐμφανίστηκαν σὲ ὅλες τὶς εὐφημιστικὰ λεγόμενες ἀναπτυγμένες χῶρες. Γι’ αὐτὸ στὴ συνέχεια συμπλήρωνα:
«Στὶς δυτικὲς χῶρες, στὶς πολὺ βιομηχανικὲς καὶ μηχανικὲς, οἱ ἄνθρωποι ὅλο καὶ πιὸ πολὺ χρειάζονται τὸν ψυχαναλυτή. Γιατὶ στὶς χῶρες τους πιὰ δὲν ὑπάρχει Θεὸς. Ὅπως διακήρυξαν οἱ φιλόσοφοι, οἱ πολιτικοὶ καὶ οἱ ἐπιστήμονές τους, ὁ Θεὸς πέθανε. Πέθανε φυσικά στὴν ψυχή τους. Οἱ πάστορες, παρὰ τὶς τολμηρὲς καινοτομίες τους, παραδίδουν τὰ κλειδιά τῶν ἐρήμων ἀπὸ πιστοὺς ἐκκλησιῶν τους. Στὸ μακρινὸ Δουβλίνο κάποτε εἶδα μιὰ τεράστια καὶ παμπάλαιη ἐκκλησία νὰ ἔχει γίνει σταθμὸς ὑπεραστικῶν λεωφορείων, καφενεῖο καὶ μπάρ! Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος δὲν ἔχει Θεὸ νὰ ἐξομολογηθεῖ, νὰ τὸν ἀκούσει καὶ νὰ τὸν συγχωρέσει. Γιατὶ ὁ Θεὸς εἶναι ὁ πλησίον μας, καὶ ὁ πλησίον πιὰ δὲν ὑπάρχει. Εἴμαστε πολλοί, ζοῦμε μαζί, βαδίζουμε ἀλλὰ δὲν συμβαδίζουμε. Μπορεῖ νὰ δίνουμε, ἀλλὰ δὲν μοιραζόμαστε. Καὶ εἶναι μόνο τὸ «ἐγὼ» ποὺ θέλει νὰ κυριαρχεῖ καὶ διώχνει ἀπὸ κοντά μας τὸ ἅγιο μακρυγιαννικὸ «ἐμεῖς». Καὶ μένουμε μόνοι, ἕνα ἀπρόσωπο id (=αὐτὸ), που τροφοδοτεῖται ἀπὸ τὸν ἐγωισμό τῆς μοναξιᾶς».
Στὴ συνέχεια προσέθετα ὅτι ἤδη πληρώνουμε βαριὰ αὐτὴ τὴν πρόοοδο ποὺ μᾶς πληγώνει ψυχικά. Γιατὶ ἀφήνει τὰ πράγματα νὰ πηγαίνουν μπροστὰ καὶ νὰ μένει πίσω ἡ ἀνθρωπιά. Ὁ ἀνθρωπισμὸς δὲν συμβαδίζει μὲ τούτη τὴν πρόοδο, ποὺ εἶναι ἀντιπρόοδος. Ποὺ δὲν βοηθᾶ οὐσιαστικὰ, δὲν προβληματίζει, δὲν συνενώνει. Ἀπομονώνει. Καὶ κλείνει συχνά, ὅπως γινόταν στὰ χρόνια τοῦ Στάλιν, τοὺς λογικοὺς στὰ ἰατρεῖα ψυχῆς, στὰ ψυχιατρεῖα δηλαδή, νὰ συνετισθοῦνε. Μοιραῖα οἱ πιὸ εὐαίσθητοι ἄνθρωποι κλείνονται σιγὰ-σιγὰ στὴ βαθιὰ σιωπή τους, τῆς ὁποίας τὸ ρίγος μᾶς ἔδωσε πρὶν ἀπὸ 50 χρόνια ὁ Σουηδὸς σκηνοθέτης Ἴγκμαρ Μπέργκμαν μὲ τὴν ὁμώνυμη ταινία του («Ἡ Σιωπὴ»). Καὶ ἡ ἀγωνία θὰ φέρνει τὸ σπαραγμὸ τῆς ψυχῆς, ποὺ θὰ ἐκφράζεται μὲ τὴν κραυγὴ, σὰν ἐκείνη τὴν «Κραυγὴ» στὴν παγωνιὰ τῆς μοναξιᾶς τοῦ Νορβηγοῦ ζωγράφου Ἔντβαρ Μούνκ. Ἦταν, λοιπόν, φυσικό μὲ ἕνα τέτοιο σκεπτικό νὰ ἀντιδράσω πρὸς ὅ,τι τότε (ἀρχὲς τοῦ 21ου αἰῶνα) μᾶς παρουσίαζαν σὰν πρόοδο. Καὶ γι’ αὐτὸ ἔγραφα:
«Δὲν ἔχω ἐμπιστοσύνη στὴν πρόοδο ποὺ μᾶς προσφέρεται, γιατὶ εἶναι πρόοδος σὲ πράγματα ὄχι ἀμέσως ἀναγκαῖα γιὰ τὴ ζωὴ. Πράγματα ποὺ μᾶς προσφέρουν εὐκολίες σὲ δυσκολίες ποὺ δὲν ὑπάρχουν. Καὶ ποὺ δὲν λύνουν οὐσιαστικὰ κανένα ὑπαρξιακό πρόβλημα. Τὶ νὰ τὰ κάνω τὰ καινούργια ἠλεκτρονικὰ συστήματα γραφῆς, ὅταν, ὅπως διαβάζω (The Washington Post, 4/10/99) στοὺς τέσσερις μαθητὲς τῶν ΗΠΑ οἱ τρεῖς δὲν ξέρουν νὰ γράφουν σωστά; Γιὰ ποιὰ οἰκονομικὴ ἀνάπτυξη μᾶς μιλᾶνε, ὅταν ἐδῶ καὶ δύο χρόνια τὰ Ἡνωμένα Ἔθνη ἔχουν κτυπήσει τὴν καμπάνα τοῦ συναγερμοῦ ὅτι ὁ πλανήτης μας ἔχει χάσει τὸ 30% τοῦ φυσικοῦ του πλοῦτου;» (σ.σ. 82-83).
Στὰ μετέπειτα χρόνια ἡ κατάσταση ἔγινε πιὸ ζοφερή. Ὄχι μόνο γιατὶ πολλαπλασιάστηκαν οἱ βομβαρδισμοί, τὰ τρομακτικὰ πλήγματα, οἱ πρόσφυγες καὶ τὰ οἰκονομικὰ προβλήματα. Εἶναι ὁ γνόφος τῆς ἀπαισιοδοξίας ποὺ ἐμποδίζει ἀκόμη καὶ νέους ἄνθρωπους νὰ ἐλπίζουν σὲ καλύτερες μέρες.
www.sarantoskargakos.gr
