Φοροδιαφυγή: Στόχος να σβήσουν… τα λαθραία τσιγάρα

Συντονισμένη δράση της Aστυνομίας και των ελεγκτικών αρχών της ΑΑΔΕ περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το σχέδιο του ΥΠΕΘΟ για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής στα καπνικά προϊόντα, από τα οποία, σύμφωνα με έρευνες, το Δημόσιο χάνει από δασμούς και φόρους από 450 έως 500 εκατ. ευρώ την τελευταία διετία.

Λόγω της γεωγραφικής της θέσης, η Ελλάδα είναι κόμβος στη λαθραία διακίνηση καπνικών προϊόντων, από όλες τις χώρες της Μεσογείου προς τις χώρες της Ε.Ε. Η ανάγκη αυξημένων ελέγχων και αντιμετώπισης μέρους της φοροδιαφυγής προκύπτει, εκτός από την υφιστάμενη φοροδιαφυγή, και από το γεγονός ότι με ευρωπαϊκή οδηγία αναμένεται νέα φορολόγηση στα καπνικά προϊόντα και κατ’ επέκταση αύξηση στην τιμή λιανικής, η οποία έχει ως στόχο τον περιορισμό κατανάλωσης.

Με τη νέα τιμολόγηση, ένα πακέτο των 20 τσιγάρων, που σήμερα κοστίζει 4,80 ευρώ, θα ξεπεράσει τα 6,5 ευρώ. Αντίστοιχα, αύξηση κατά 2 έως 3 ευρώ αναμένεται να υπάρξει και στα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού, ενώ κατά 1 ευρώ περίπου θα αυξηθεί η τιμή στα ηλεκτρονικά τσιγάρα. Η Ελλάδα έχει αντιδράσει στην εφαρμογή αυτής της Οδηγίας με το επιχείρημα ότι κάτι τέτοιο θα εκτοξεύσει τη λαθραία διακίνηση καπνικών προϊόντων τόσο εντός της Ελλάδας όσο και από την Ελλάδα προς τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε.

Σε ό,τι αφορά τα προϊόντα καπνού τα οποία διακινούνται και διατίθενται στην ελληνική αγορά, το νομοσχέδιο για τον Τελωνειακό Κώδικα που ψηφίστηκε το καλοκαίρι επιβάλλει αυστηρότερους ελέγχους σε όλο τον κύκλο, από την παραγωγή μέχρι και την πώληση. Συγκεκριμένα, για την πλήρη παρακολούθηση της διακίνησης, κάθε προϊόν καπνού υποχρεούται να φέρει μοναδικό αναγνωριστικό κωδικό, ο οποίος επιτρέπει την παρακολούθηση της διαδρομής του από το εργοστάσιο παραγωγής έως το τελικό σημείο πώλησης.

Επιπλέον, οι συσκευασίες τσιγάρων και λοιπών προϊόντων καπνού πρέπει να φέρουν ταινίες φορολογίας με ορισμένα εμφανή και άλλα αόρατα χαρακτηριστικά ασφαλείας. Το καθεστώς της τυποποίησης επεκτείνεται όχι μόνο στα γραφικά στοιχεία της συσκευασίας και τις υγειονομικές προειδοποιήσεις, αλλά και σε τεχνικά χαρακτηριστικά, όπως το μήκος του τσιγάρου και οι επιτρεπόμενες μορφές συσκευασίας.

Η συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις αυτές θα ελέγχεται με τη συνδρομή εξειδικευμένων τεχνολογικών μέσων και αυτοματοποιημένων διασταυρώσεων. Η γενική φιλοσοφία του νέου πλαισίου είναι ότι κανένα προϊόν καπνού δεν πρέπει να μπορεί να κυκλοφορεί χωρίς να έχει εντοπιστεί, καταγραφεί και επαληθευτεί ως αυθεντικό και φορολογημένο.

Ενας ακόμη λόγος για τον οποίον επιβάλλεται η καταπολέμηση της λαθραίας διακίνησης καπνικών προϊόντων είναι ότι κατά τεκμήριο συνδέονται με δίκτυα οργανωμένου εγκλήματος. Οι ποσότητες λαθραίων τσιγάρων οι οποίες εισάγονται στη χώρα από ταχύπλοα που προσεγγίζουν ερημικές περιοχές της Δυτικής Ελλάδας διακινούνται με φορτηγά τα οποία μεταφέρουν νόμιμα φορολογημένα καπνικά προϊόντα σε ειδικές κρύπτες και τις περισσότερες φορές χωρίς τη γνώση του οδηγού του φορτηγού.

Η κατανάλωση των απομιμήσεων γνωστών τσιγάρων αλλά και τσιγάρων άγνωστης μάρκας ή ακόμη και η διάθεση αδασμολόγητου καπνού από ανοιχτούς χώρους και αγορές στην Ελλάδα, σύμφωνα με μελέτη του ΚΕΠΕ, κάλυψε το 2024 το 17,5% της συνολικής κατανάλωσης, με δημοσιονομικές απώλειες ύψους 438 εκατ. ευρώ.

Η ίδια έρευνα κατέληγε στο συμπέρασμα ότι μια απότομη αύξηση της φορολογίας (όπως αυτή που επιχειρείται από την Ε.Ε.) χωρίς ισχυρούς ελεγκτικούς μηχανισμούς μπορεί να ενισχύσει το παράνομο εμπόριο, όπως έχει δείξει η ιστορική εμπειρία της Ελλάδας Συγκεκριμένα, το 2009 το παράνομο εμπόριο αντιστοιχούσε μόλις στο 3% της αγοράς, Ωστόσο η απότομη αύξηση των φόρων έως το 2013 το εκτόξευσε στο 24-25%, σε συνδυασμό και με την κάθετη μείωση των εισοδημάτων.