ΑΑΔΕ: Στο «στόχαστρο» οι ελεύθεροι επαγγελματίες

Η αποτελεσματική αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής στους ελεύθερους επαγγελματίες επανέρχεται στο προσκήνιο, καθώς τα στοιχεία της ΑΑΔΕ αποκαλύπτουν ότι σχεδόν οι μισοί εξακολουθούν να εμφανίζουν εισοδήματα τόσο χαμηλά, ώστε να φορολογούνται βάσει τεκμηρίων.

Η εικόνα αυτή, που παραμένει σχεδόν αμετάβλητη τα τελευταία χρόνια, επαναφέρει τη συζήτηση για την ανάγκη ενός διαφορετικού μείγματος πολιτικών: λιγότερη γραφειοκρατία, μεγαλύτερη διαφάνεια στις συναλλαγές και φορολογικά κίνητρα που ενθαρρύνουν τη συμμόρφωση αντί να επιβραβεύουν την απόκρυψη εισοδήματος.

Στο σημερινό πλαίσιο, η πιθανότητα ουσιαστικού φορολογικού ελέγχου παραμένει σχετικά χαμηλή και οι κυρώσεις συχνά δεν αρκούν για να λειτουργήσουν αποτρεπτικά. Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι οι μαζικοί έλεγχοι δεν αποτελούν λύση, αντίθετα, αυτό που μειώνει πραγματικά τη φοροδιαφυγή είναι οι «έξυπνοι» έλεγχοι. Και αυτό επιδιώκει σταδιακά να κάνει η ΑΑΔΕ. Να δρομολογήσει στοχευμένους, αυτοματοποιημένους και στηριγμένους σε διασταυρωμένα δεδομένα κατανάλωσης, περιουσιακών στοιχείων και τραπεζικών κινήσεων ελέγχους. Όταν ο επαγγελματίας αντιλαμβάνεται ότι το σύστημα μπορεί να εντοπίσει με ακρίβεια την απόκλιση μεταξύ δηλωθέντος και πραγματικού εισοδήματος, η συμπεριφορά του αλλάζει.

Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και η ενίσχυση της διαφάνειας στις συναλλαγές. Παρότι η επέκταση των POS αποτέλεσε ένα θετικό βήμα, η ουσία βρίσκεται στη διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με την ΑΑΔΕ σε πραγματικό χρόνο, καθώς και στη συνολική ψηφιοποίηση των επαγγελματικών συναλλαγών μέσω του myData. Καθώς το φορολογικό σύστημα αποκτά εικόνα του τζίρου, των περιθωρίων κέρδους και του κύκλου εργασιών κάθε επαγγελματία, μειώνεται η δυνατότητα τεχνητής μείωσης εισοδήματος. Διεθνώς μάλιστα, όλο και περισσότερες χώρες υιοθετούν πλήρη ηλεκτρονική τιμολόγηση, χωρίς χαρτί και χωρίς χειρόγραφες αποδείξεις που μπορούν εύκολα να χαθούν ή να αλλοιωθούν.

Η φορολογική πολιτική, ωστόσο, δεν μπορεί να βασίζεται μόνο σε ελέγχους και τεχνολογικά εργαλεία. Για να δηλώσει ο επαγγελματίας το πραγματικό του εισόδημα, πρέπει να τον συμφέρει. Αυτό σημαίνει χαμηλότερη φορολογία στα πρώτα κέρδη, ώστε η συμμόρφωση να μην είναι οικονομικά επώδυνη, αλλά και γενναίες εκπτώσεις φόρου για δαπάνες που περνούν από τιμολόγιο, ενθαρρύνοντας τόσο τους επαγγελματίες όσο και τους πελάτες να επιλέγουν διαφανείς συναλλαγές. Παράλληλα, η ενίσχυση των νέων επαγγελματιών και η σύνδεση δηλωμένων εισοδημάτων με παροχές, όπως συντάξεις, επιδόματα και πρόσβαση σε χρηματοδότηση, μπορούν να δημιουργήσουν μια νέα κουλτούρα φορολογικής συνέπειας.

Τα στοιχεία που δημοσίευσε πρόσφατα η ΑΑΔΕ καταδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος. Το 49,7% των ελεύθερων επαγγελματιών δήλωσε μέσο ετήσιο εισόδημα 3.665 ευρώ, δηλαδή περίπου 305 ευρώ τον μήνα. Έτσι, 387.532 φορολογούμενοι οδηγήθηκαν σε τεκμαρτή φορολόγηση, με το εισόδημά τους να «ανεβαίνει» στα 13.107 ευρώ και τον μέσο φόρο σε 1.815 ευρώ. Ακόμη και όσοι δεν πιάστηκαν στα τεκμήρια δήλωσαν κατά μέσον όρο μόλις 14.552 ευρώ, ποσό χαμηλότερο από εκείνο των μισθωτών, των αγροτών και των συνταξιούχων. Παράλληλα, η ΑΑΔΕ καταγράφει μείωση στις ζημιές που δηλώνονται, καθώς οι φορολογούμενοι αποφεύγουν πλέον τα συνεχόμενα μηδενικά αποτελέσματα, τα οποία προκαλούν το ενδιαφέρον των ελεγκτικών αρχών.

Η εικόνα δεν φαίνεται να αλλάζει ούτε στο πεδίο της αμφισβήτησης των τεκμηρίων. Παρότι σχεδόν 388.000 φορολογούμενοι φορολογήθηκαν τεκμαρτά, μόλις 200 επέλεξαν να αμφισβητήσουν τις εκτιμήσεις της εφορίας, καθώς η διαδικασία συνεπάγεται αναλυτική αποκάλυψη περιουσιακών στοιχείων και συνθηκών διαβίωσης. Οι ελεγκτές έχουν μάλιστα τη δυνατότητα να επεκτείνουν τον έλεγχο σε προηγούμενα έτη αν κρίνουν ότι τα στοιχεία δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.

Το 2026 προοιωνίζεται χρονιά αυξημένων επιβαρύνσεων, καθώς η αύξηση του κατώτατου μισθού στα 880 ευρώ ανεβάζει αυτόματα το ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα, επηρεάζοντας περίπου 400.000 επαγγελματίες. Το 2027, αντίθετα, προβλέπεται να φέρει ελαφρύνσεις για όσους δηλώνουν κέρδη άνω των 10.000 ευρώ, με μειωμένους φορολογικούς συντελεστές και ειδικά κίνητρα για νέους και πολύτεκνους.

Πηγή Dnews