Το Νόμπελ Ειρήνης μας ωθεί να δούμε την άσχημη πραγματικότητα

Στους Μαρία Ρέσα και Ντμίτρι Μουράτοφ απονεμήθηκε το Νόμπελ Ειρήνης για το 2021 για την προσπάθειά τους να διασφαλίσουν την ελευθερία της έκφρασης, η οποία, όπως ανέφερε η νορβηγική Επιτροπή «αποτελεί προϋπόθεση για δημοκρατία και ειρήνη».

Η Μαρία Ρέσα είναι Φιλιππινέζα-Αμερικανίδα δημοσιογράφος και συγγραφέας, συνιδρύτρια και διευθύνουσα σύμβουλος της «Rappler» και ο Ντμίτρι Μουράτοφ είναι Ρώσος δημοσιογράφος, αρχισυντάκτης της ρωσικής εφημερίδας «Novaya Gazeta».

Οι δύο τους βραβεύονται για τον αγώνα τους για την ελευθερία της έκφρασης στις Φιλιππίνες και τη Ρωσία, χώρες όπου δυστυχώς η ελευθερία του Τύπου δεν είναι καθόλου δεδομένη.

Η Μαρία Ρέσα το 2012, ίδρυσε τη «Rappler», μια εταιρεία ψηφιακών μέσων για ερευνητική δημοσιογραφία και έχει επικεντρώσει την προσοχή της στους τρόπους με τους οποίους χρησιμοποιούνται τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τη διάδοση ψευδών ειδήσεων, την παρενόχληση πολιτικών αντιπάλων και τη χειραγώγηση του δημόσιου λόγου.

Ο Ντμίτρι Μουράτοφ από το 1995 είναι ο αρχισυντάκτης της εφημερίδας «Novaja Gazeta», η οποία θεωρείται η πιο ανεξάρτητη εφημερίδα στη Ρωσία, ασκώντας συχνά κριτική στο Κρεμλίνο. Η εφημερίδα έχει δημοσιεύσει άρθρα που αποκαλύπτουν τη διαφθορά, την αδικαιολόγητη βία και τις παράνομες συλλήψεις σε όσους στέκονται απέναντι από τον Βλάντιμιρ Πούτιν.

Μάλιστα, έχει δημοσιεύσει άρθρα που καταγγέλλουν το Κρεμλίνο και για εκλογική απάτη… Έξι από τους δημοσιογράφους της εφημερίδας έχουν σκοτωθεί, ενώ υπάρχουν και καταγγελίες για απειλές. Ο Ντμίτρι Μουράτοφ δήλωσε ότι αν ήταν στο χέρι του, θα είχε δώσει το βραβείο στον φυλακισμένο Αλεξέι Ναβάλνι -ο οποίος ήταν υποψήφιος- και όχι στον εαυτό του.

Ποια είναι η ειρωνία; Στη λίστα των υποψηφίων βρισκόταν και ο Βλαντιμίρ Πούτιν….

Πόσο μακρινά είναι όλα αυτά;

Κοιτώντας προσεκτικότερα όλα τα παραπάνω, διακρίνεται μια ζοφερή κατάσταση. Σε πολλές αναπτυγμένες χώρες, το έλλειμμα δημοκρατίας, η λογοκρισία και η ανελευθερία του τύπου τείνει να παρουσιάζεται ως κάτι το φυσιολογικό… Πόσο δυστοπικό είναι άραγε να βραβεύονται με νόμπελ ειρήνης δύο δημοσιογράφοι που απλά προσπαθούν να κάνουν τη δουλειά τους;

Μπόρει όλα αυτά στην Ελλάδα να μας φαίνονται μακρινά, όμως η πραγματικότητα είναι κάπως διαφορετική. Σύμφωνα με όσα ανακοίνωσαν οι Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα, η χώρα μας για το 2021 βρέθηκε στην 70ή θέση στην κατάταξη των 180 χωρών του δείκτη για την ελευθερία του τύπου (έπεσε πέντε θέσεις από το 2020). Μεταξύ των 27 χωρών της Ευρωπαικής Ενωσης καταλαμβάνουμε την τέταρτη θέση από το τέλος συγκεντρώνοντας καλύτερη βαθμολογία μόνο από τη Βουλγαρία, τη Μάλτα και την Ουγγαρία του Όρμπαν.

Η Ελλάδα κατατάσσεται στις «προβληματικές» χώρες και βρίσκεται στη δυσάρεστη θέση να έχει τερματίσει με βαθμολογία μικρότερη από χώρες όπως η Κόστα Ρίκα, η Ναμίμπια, το Πράσινο Ακρωτήρι, η Γκάνα, η Μπουρκίνα Φάσο και η Παπούα Νέα Γουινέα.

Σίγουρα δεν έχουμε σχέση με όσα συμβαίνουν σε απολυταρχικά καθεστώτα, όμως φαίνεται πως και η ελληνική δημοσιογραφία νοσεί. Και όσοι επαγγελματίες του κλάδου αρνούνται να το ενστερνιστούν, ας ρωτήσουν την άποψη του κόσμου, ο οποίος όλο και περισσότερο αναζητά εναλλακτικούς τρόπους ενημέρωσης. Δημοσκόπηση πριν μερικούς μήνες έδειξε ότι το 84,6% του κόσμου πιστεύει ότι τα ΜΜΕ εξυπηρετούν επιχειρηματικά, πολιτικά ή άλλα συμφέροντα. Τρόφη για σκέψη…