Για περισσότερο από 1,5 αιώνα, η ζωή παγκοσμίως για τους πολίτες του λεγόμενου αναπτυγμένου κόσμου διαρκώς βελτιωνόταν. Αυτό αφορούσε στις αμοιβές, τη διεύρυνση των δικαιωμάτων, τις συνθήκες ζωής γενικώς, τους δείκτες συλλογικής ανάπτυξης και ευημερίας. Και, φυσικά, πέραν της ατζέντας διεύρυνσης των δικαιωμάτων –που, βέβαια, κατακτήθηκαν με αίμα- η διαρκής και αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας άλλαξε τα πάντα μέσα σε έναν αιώνα. Αν σκεφτεί κανείς ότι, από τεχνολογικής πλευράς, ως τις αρχές του 20ου αιώνα οι άνθρωποι ζούσαν με τις ίδιες συνθήκες που ζούσαν στον Μεσαίωνα –πάλι ζεσταίνονταν με σόμπες, δεν είχαν ηλεκτρικό και άλλες ανέσεις κ.ο.κ.- καταλαβαίνει πόσο θεαματικές αλλαγές έχουν συντελεστεί τον τελευταίο ενάμιση αιώνα.
Βεβαίως, από το 2008 και την οικονομική κρίση, στις επιπτώσεις της οποίας ήρθε να «κουμπώσει» η πανδημική κρίση στις αρχές του 2020, αυτή η διαρκής πορεία προς τη βελτίωση ανατράπηκε: η βαθιά ύφεση σε συνδυασμό με την κυριαρχία νεοφιλελεύθερων ιδεών στις περισσότερες κυβερνητικές δυνάμεις –είτε πρόκειται για κεντροδεξιές κυβερνήσεις είτε για σοσιαλδημοκρατικές που «αφομοίωσαν» την νεοφιλελεύθερη ατζέντα ως μέρος του «τρίτου δρόμου»…- έχει καταστήσει τις σημερινές γενιές εργαζομένων και εν γένει πολιτών στην Ελλάδα και σ’ όλη την Ευρώπη ως τις πρώτες γενιές που δεν είναι σίγουρες ότι θα ζήσουν καλύτερα από τους γονείς και τους παππούδες τους. Με άλλα λόγια, εκθεμελιώνεται μία μεταπολεμική βεβαιότητα που ειδικά εδώ στην Ελλάδα ίσχυε στον απόλυτο βαθμό.
Το κατά πόσον η κατίσχυση των νεοφιλελεύθερων ιδεών, αλλά και οι επιπτώσεις της οικονομικής και της πανδημικής κρίσης θα καταστήσουν αυτή την οπισθοπορεία προσωρινή ή μόνιμη, μένει να φανεί. Πάντως, ακόμη κι έτσι, δεν σκέφτονται όλοι με τον ίδιο τρόπο και η πολιτική έχει πάντα τον πρώτο λόγο: για παράδειγμα, στην Ελλάδα, μόλις πριν μία εβδομάδα, έγινε νόμος του κράτους ένα νομοσχέδιο που «θεσμοποιεί» την εκμετάλλευση των εργαζομένων, τα 10ωρα, τις απλήρωτες υπερωρίες και την εξουσία του εργοδότη σε βάρος του εργαζόμενου.
Την ίδια περίοδο, δηλαδή τούτες τις μέρες, στην Ιρλανδία, βρίσκεται σε εξέλιξη ένα αντίστροφο –και απολύτως ενδιαφέρον- πείραμα: πιλοτικά έχει εφαρμοστεί η δοκιμασία για εργασία 4 ημερών, χωρίς μείωση μισθού, σε φορείς του Δημοσίου αλλά και του ιδιωτικού τομέα. «Εφηύραμε το σαββατοκύριακο πριν από έναν αιώνα, είναι καιρός να το ανανεώσουμε», δήλωσε σχετικά ο Τζο Ο’ Κόνορ, επικεφαλής της ιρλανδικής «ΓΣΕΕ». Πρόκειται για το πρώτο οργανωμένο και μαζικό πείραμα στην Ευρώπη προς την κατεύθυνση της βελτίωσης της ζωής των εργαζομένων, καθώς φαίνεται ότι για κάποιους, η πανδημία δεν αποτελεί «ευκαιρία» και πως δεν ξεχνούν ότι διαρκής στόχος είναι η βελτίωση της ζωής των ανθρώπων και όχι το πισωγύρισμα στο Μεσαίωνα. Με άλλα λόγια, ακόμη και με πανδημία, ακόμη κι όταν η αβεβαιότητα απλώνεται στον ορίζοντα μπροστά μας, οι πολιτικές επιλογές είναι αυτές που καθορίζουν τις εξελίξεις και το μέλλον μας. Γιατί όπως και στη ζωή, έτσι και στην πολιτική δεν υπάρχει το «μοιραίο». Υπάρχουν απλώς πολιτικές προτεραιότητες.
