Της Γεωργίας Μοσχονά από την Κυριακάτικη Kontranews
Μετά από 6 μήνες lockdown, βγαίνουμε δειλά από τα σπίτια μας, προσπαθώντας να ανακτήσουμε τον χαμένο χρόνο. Τα δεδομένα έχουν αλλάξει και έχουμε χάσει τις σταθερές μας. Μια ανάσα ελευθερίας, δυο κουβέντες πίνοντας καφέ με τους φίλους μας, ένα φαγητό σε ένα εστιατόριο, ένα ποτό σε ένα μπαρ ακούγοντας την αγαπημένη μας μουσική -όνειρο παραμένει ακόμα-. Τόσο για τους επιχειρηματίες όσο και για τους πολίτες το άνοιγμα της εστίασης μοιάζει με γιορτή. Είναι όμως έτσι; Το “success story” της κυβέρνησης το ακούμε εδώ και περίπου δύο μήνες, για το παράλληλο άνοιγμα εστίασης και τουρισμού. Οι εργαζόμενοι βέβαια παραμένουν στον “αέρα”, χωρίς διευκρινίσεις για τη λειτουργία των καταστημάτων τους και φυσικά χωρίς προτεραιότητα στον εμβολιασμό. Τελικά το “success story” βρίσκει σύμφωνους τους επιχειρηματίες;
Στην Κυριακάτικη Kontranews μίλησαν επιχειρηματίες του κλάδου, για το πολύμηνο κλείσιμο της εστίασης, για το απρόσμενο και άκαιρο άνοιγμά της, για την οικονομική “βοήθεια” από την πολιτεία αλλά και για τα νέα μέτρα. Τονίζουν το “παράλογο” της απαγόρευσης μουσικής και της απαγόρευσης κυκλοφορίας, που ουσιαστικά λειτουργούν “εκφοβιστικά”. Προσπαθούν όμως να δουν με αισιοδοξία τις μέρες που έρχονται και δίνουν το δικό τους μήνυμα, σε όσους θέλουν να ακούσουν.
Σοφία Μιχαηλίδου-Στέλιος Μαγαλιός Ιδιοκτήτες, AloBar Eco Cocktail Bar
Εμείς ξεκινήσαμε ουσιαστικά να φτιάχνουμε το μαγαζί στην πρώτη καραντίνα, Φεβρουάριο του 2020. Δουλέψαμε δηλαδή δύο μήνες το καλοκαίρι και μετά κλείσαμε ξανά. Το κλείσιμο της εστίασης μιας έπιασε παντελώς απροετοίμαστους. Είχαμε κανονίσει events, είχαμε παραγγείλει κάβες, είχαμε “στοκάρει” και τελικά με αυτά ανοίξαμε πάλι, με τα περισσότερα να είναι για πέταμα, με εξαίρεση το αλκοόλ. Το κλείσιμο της εστίασης θα μπορούσε να έχει γίνει τμηματικά, ανά περιοχές. Θα μπορούσε για παράδειγμα να υπάρχει η απαγόρευση μετακίνησης εκτός νομού, αλλά στις “πράσινες” περιοχές, με τα σωστά μέτρα θα μπορούσε να κινηθεί η αγορά. Εμείς σαν επιχείρηση, επειδή ανοίξαμε το 2020 και δουλέψαμε μόνο αυτούς τους δύο μήνες, δε δικαιούμασταν ούτε μείωση ενοικίου, ούτε χρήματα ή βοηθήματα από το κράτος. Πιο συγκεκριμένα, πήραμε δύο επιστρεπτέες από τις επτά που δόθηκαν, ουσιαστικά για 200 μέρες που ήμασταν κλειστοί, μας έδωσαν δύο χιλιάδες ευρώ και έπρεπε να βρούμε εμείς την άκρη, για το πώς θα ζήσουμε. Δεν υπήρξε καμία στήριξη στους νέους επιχειρηματίες. Πώς θα καλυφθούν τα πάγια έξοδα του μαγαζιού; Με δύο χιλιάδες ευρώ, σε δύο επιχειρηματίες, από χίλια ευρώ στον κάθε έναν για 200 μέρες η κυβέρνηση περίμενε να “κόψουμε τον λαιμό μας” και να ζήσουμε.
“Είμαστε στον αέρα”
Κανείς δεν πρόλαβε να οργανώσει το μαγαζί του όπως θα ήθελε, κανείς δεν πρόλαβε να βγάλει νέο μενού, να εκτυπώσει καταλόγους. Ουσιαστικά, ανοίξαμε όπως κλείσαμε και μόνο για να πούμε πως ανοίξαμε. Δυστυχώς, όπως νιώθαμε μέσα στην καραντίνα, έτσι νιώθουμε και τώρα, “είμαστε στον αέρα”. Δώσαμε λεφτά για να ανοίξουμε τα μαγαζιά μας και απλά περιμένουμε.
Βλέπουμε και ακούμε πως μιλάνε συνεχώς για ένα success story, ενώ κλείσαμε με 140 κρούσματα και ανοίξαμε με 3.000, χωρίς μουσική και χίλους-δυο περιορισμούς. Ο κόσμος έχει την ανάγκη να βγει στη φάση που βρίσκεται και αυτός ο περιορισμός και η απαγόρευση της μουσικής δε βοηθούν κανέναν.
Όσον αφορά τη μουσική, προφανώς αυτοί που σκέφτηκαν το μέτρο απαγόρευσής της, δεν έχουν βρεθεί σε καφετέρια να ακούσουν την οχλαγωγία που δημιουργείται από πενήντα άτομα για παράδειγμα, που αυτομάτως από μόνος κάποιος ανεβάζει την ένταση της φωνής, άσχετα από αποστάσεις και ύπαρξη μουσικής. Σε περιπτώσεις των μπαρ που λειτουργούν υπό ένα concept, όπως το δικό μας και πρέπει και η μουσική να συμβαδίζει με το vibe του μαγαζιού, ούτε εμείς μπορούμε να λειτουργήσουμε, ούτε οι πελάτες.
Στην ψυχολογία του κόσμου βλέπουμε μια δυσαρέσκεια με το ωράριο λειτουργίας. Οι καλύτερες ώρες των μαγαζιών αυτών (bars, cocktail bars κλπ) είναι 22:00-01:00. Όταν εμείς πρέπει να πούμε στον πελάτη πως δε σερβίρουμε άλλο, δυσανασχετεί, όπως είναι λογικό.
Σίγουρα, προσπαθούμε να δούμε τα πράγματα με αισιοδοξία και ένα μήνυμα που θέλουμε να δώσουμε είναι ότι και ο επαγγελματίας και ο απλός πολίτης πρέπει να αποκτήσουν ταξική συνείδηση, αλλιώς… δε γίνεται τίποτα.
Σπύρος Αδειλίνης Ιδιοκτήτης, Inside Bar
Θεωρώ ότι δεν ήταν λάθος της κυβέρνησης το κλείσιμο της εστίασης το Νοέμβριο. Έπρεπε να γίνει όμως μια σοβαρή καραντίνα, της τάξεως των 2 μηνών όπως συνέβη σε άλλες χώρες όπως η Αυστραλία. Μείναμε 6 μήνες με κλειστή την εστίαση, αλλά ανοιχτά τα πάντα, αεροπορικές, καράβια κλπ.
Για να γίνει η σοβαρή αυτή καραντίνα, δεν θα έπρεπε να είναι ανοιχτή η εστίαση, για τους δύο αυτούς μήνες. Για τους υπόλοιπους 4 θα μπορούσε να λειτουργεί κανονικά, με μέτρα φυσικά. Κακώς πήρε οριζόντια μέτρα για όλη την Ελλάδα. Έπρεπε να έχει πάρει αυστηρά μέτρα για τα μεγάλα αστικά κέντρα, αλλά για την περιφέρεια, τα νησιά, τα οποία στηρίζονται κατά κύριο λόγο τοπικά, δε θα έπρεπε να είναι τόσο “βαριά”, λόγω και του χαμηλού ιικού φορτίου, που υπήρχε σε αρκετές περιοχές. Έτσι θα κινούνταν και η αγορά.
Για την απαγόρευση της μουσικής, σύμφωνα με όσα υποστηρίζουν οι επιστήμονες, δε θεωρώ ότι είναι λάθος το μέτρο. Όμως σε εξωτερικό χώρο, πιστεύω πως τα bars δεν παίζουν σε τόσο μεγάλη ένταση μουσική ώστε να μη μπορεί μια παρέα να συζητήσει σε φυσιολογική ένταση. Πέραν αυτού, το συγκεκριμένο μέτρο ίσως και να μην αποδώσει, αφού υπάρχει οχλαγωγία, με συνέπεια να υπάρχει κάποια αύξηση της έντασης ομιλιών.
Εκφοβιστικό το μέτρο απαγόρευσης κυκλοφορίας
Αυτό που είναι σίγουρο, είναι ότι σιγά σιγά πρέπει να αρχίσουν να ανοίγουν και οι εσωτερικοί χώροι, είναι πολλά μαγαζιά που δουλεύουν μόνο με τον εσωτερικό χώρο.
Η απαγόρευση της μουσικής στα bar δημιουργεί μεγάλη οικονομική “τρύπα”. Σε αυτό όμως σίγουρα συμβάλλει και η απαγόρευση κυκλοφορίας. Συνήθως κάποιος θα βγει γύρω στις 9-9μιση, δε θα προλάβει να βγει να χαλαρώσει, να πιει το ποτό του. Ο κόσμος, τις ημέρες που ανοίξαμε (Πάσχα) είχε “μπουχτίσει” από το φαγητό και προτίμησε να πιει το ποτό του. Αυτό σίγουρα επηρέασε τα εστιατόρια στη μείωση προσέλευσης του κόσμου.
Νομίζω πως πραγματικά δεν έχει γίνει κάποια “σοβαρή” απαγόρευση κυκλοφορίας, το είδαμε αυτό και στα μεγάλα αστικά κέντρα. Εγώ σαν μαγαζάτορας πρέπει να τηρήσω το ωράριο εξαιτίας του προστίμου, είναι ένα μέτρο εκφοβιστικό, νομίζω τίποτε άλλο πέραν αυτού.
Σε εστιατόρια, καφετέριες ή τρατορίες, όπως συναντώνται στην Ιταλία ίσως εκεί μπορεί να λειτουργήσει το μέτρο “πλέξιγκλας”. Στην Ελλάδα όμως έχουμε διαφορετική διασκέδαση, τα cafe bars εδώ είναι κατά κύριο λόγο “ορθάδικα” και θα είναι πολύ δύσκολο.
Έχει μπει στο DNA του κόσμου αυτός ο “ευρωπαϊκός” τρόπος ζωής/διασκέδασης μετά την τελευταία καραντίνα. Πάει 11 το βράδυ και θεωρούν ότι είναι 2-3 τα μεσάνυχτα. Ο κόσμος έρχεται με χαρά στο μαγαζί, αλλά την ώρα που κλείνουμε φεύγουν με κάποια “νοητή” κούραση. Κάποιοι σίγουρα στενοχωριούνται που πρέπει να επιστρέψουν σπίτια τους, θα ήθελαν να διασκεδάσουν περισσότερο. Από τη μεριά του επιχειρηματία αυτό που βλέπουμε είναι πως όσοι αγαπούν αυτό που κάνουν μπαίνουν εύκολα και πάλι στο “τριπάκι” της δουλειάς. Όταν μας ανακοίνωσαν ότι ανοίγουμε σίγουρα αγχώθηκα γιατί δεν ήξερα αν θα προλάβω, καθώς τα μέτρα ανακοινώθηκαν τελευταία στιγμή. Προς ώρας η ψυχολογία κάπως φαίνεται να ανεβαίνει, αφού σύντομα το ωράριο διευρύνεται και θα δουλεύουμε λίγο παραπάνω. Δεν ξέρω αν θα είναι σύντομα ελεύθερο, αλλά ελπίζουμε να έχουμε κάποιες ώρες παραπάνω. Όσον αφορά τα οικονομικά μέτρα που πήρε η κυβέρνηση μπορώ να πω ότι βοήθησαν, παρόλο που δε συμφωνώ με τη διαχείριση εν γένει της πανδημίας, με την πολύμηνη καραντίνα, οικονομικά υπήρχε κάποια στήριξη και στους επιχειρηματίες και στους εργαζόμενους. Ειδικά σε μικρές περιοχές, τουριστικές, που οι εργαζόμενοι τον χειμώνα έβγαζαν -ενώ δούλευαν- λιγότερα χρήματα, έπαιρναν το επίδομα του κράτους που σε αρκετές περιπτώσεις ήταν μεγαλύτερο και από το μισθό τους. Σε μεγάλα αστικά κέντρα βέβαια, που οι εργαζόμενοι θα δούλευαν κάθε μέρα -προ καραντίνας- σίγουρα θα αντιμετώπισαν οικονομικό πρόβλημα.
Υψηλάντης Ζαφειράτος – Ιδιοκτήτης, Παραδοσιακής Ταβέρνας “Το Ζεύκι”
Το κλείσιμο της εστίασης το Νοέμβριο δεν το περιμέναμε και ούτε φυσικά πιστεύαμε πως θα κρατήσει 6 μήνες. Δυστυχώς για τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες δεν πάρθηκε κανένα οικονομικό μέτρο. Κατά κύριο λόγο οι μεγάλοι επιχειρηματίες ήταν οι “κερδισμένοι”. Οι μικρομεσαίοι πήραν 5-6 χιλιάδες, που ήταν η επιστρεπτέα, η οποία κατά το ήμισυ θα επιστραφεί κιόλας. Τα έξοδα των μαγαζιών είναι τεράστια, η απώλεια τόσους μήνες μεγάλη και τα χρήματα αυτά δεν καλύπτουν τη ζημιά. Ουσιαστικά τα χρήματα αυτά ήταν μόνο για τα πράγματα που πετάξαμε. Μην ξεχνάμε πως πρέπει και να ζήσουμε.
Βλέπουμε και ακούμε από τα ΜΜΕ ότι η κυβέρνηση έχει πάρει μέτρα. Που είναι αυτά; Δε βλέπουμε κανένα. Περιμέναμε για να ανοίξουμε ένα 7% που θα δινόταν για την εστίαση, για τα προϊόντα μας κλπ, αλλά δεν έχουμε πάρει τίποτα, απολύτως. Από όσα έχουμε πάρει, έχουμε χαλάσει τα πενταπλάσια τελικά. Για παράδειγμα, το μαγαζί το άνοιξα, το έβαψα και το καθάρισα μόνος μου, ενώ όλα τα προϊόντα που έπρεπε να αγοραστούν για το άνοιγμα, τελικά τα πήρα χωρίς βοήθεια. Και τι μου έδωσε το κράτος; Μια τελευταία επιστρεπτέα, που ήταν 1.000 ευρώ. Τι είδους βοήθεια είναι αυτή; Ακόμα δε γνωρίζουμε τίποτα για τα ενοίκια Μαρτίου-Απριλίου, τι περιμένουν;
Τα μέτρα απαγόρευσης μουσικής/κυκλοφορίας δεν έχουν κανένα νόημα
Το άνοιγμα μας έπιασε τελείως απροετοίμαστους και ήταν και “άκυρη” η μέρα που άνοιξε η εστίαση. Έπρεπε να ψωνίσουμε λαχανικά πχ από την Παρασκευή για τη Δευτέρα. Είναι δυνατόν να περιμένουν ότι με τρεις ημέρες αργίας που μεσολαβούσαν από την ανακοίνωση του ανοίγματος της εστίασης μέχρι και τη μέρα που όντως άνοιξε ο κόσμος να μπορέσει να προετοιμαστεί σωστά, ενώ είναι 6 μήνες κλειστός και κάθε μαγαζί χρειάζεται συντήρηση και αγορά προϊόντων;
Τώρα όσον αφορά το άνοιγμα σε εξωτερικό χώρο, πρέπει να δοθούν συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές. Για παράδειγμα, σε περίπτωση βροχής τι θα κάνω με τους πελάτες; Μπορώ να τους μεταφέρω μέσα ή θα είμαι παράνομος; Οι άνθρωποι θα φύγουν, δε θα με πληρώσουν και θα έχουν και δίκιο.
Τα μέτρα απαγόρευσης μουσικής/κυκλοφορίας δεν έχουν κανένα νόημα. Ο Έλληνας δε θα βγει νωρίτερα από τις 21:00 για φαγητό και στις 22:30-22:45 πρέπει να έχουμε σερβίρει και να ετοιμάζεται να φύγει, στην ουσία είμαστε κλειστοί. Σίγουρα η μουσική δεν είναι προαπαιτούμενο στα εστιατόρια και δε δημιουργεί και ιδιαίτερο πρόβλημα η απαγόρευση της, οικονομικά τουλάχιστον. Στα bars όμως σίγουρα δημιουργεί θέμα, δύσκολα θα γίνει τζίρος.
Ο κόσμος έχασε τα αυτονόητα τόσον καιρό κλεισμένος και μοιάζει “κουμπωμένος”, μαζεμένος. Η ψυχολογία των επιχειρηματιών έχει διακυμάνσεις, χαιρόμαστε γιατί δουλεύουμε ξανά και όσο απαισιόδοξοι ή αισιόδοξοι και αν είμαστε σίγουρα, θα δυσκολευτούμε αλλά θα τα καταφέρουμε, γιατί πρέπει να ζήσουμε.
Πολλά θα μπορούσαν να γίνουν διαφορετικά, σίγουρα όμως, εμείς δεν είμαστε αρμόδιοι. Η αλήθεια είναι ότι ναι, θα μπορούσε να είναι ανοιχτή η εστίαση σε αρκετές περιοχές με χαμηλό ιικό φορτίο. Βέβαια αυτό θα μπορούσε ίσως να θεωρηθεί αθέμιτος ανταγωνισμός. Αυτό θα μπορούσε να έχει άμεση συνέπεια τις εντάσεις μέσα στον κλάδο, το οποίο είναι κάτι που απευχόμαστε. Κοινωνιολογικά, ανθρώπινα δε θα ήταν ίσως σωστό, για να μην χαλάσουν οι ανθρώπινες σχέσεις.
Ελπίζουμε να γυρίσουμε στην κανονικότητα σύντομα. Αλίμονο αν δεν επιστρέψουμε σύντομα. Πρέπει να “βάλουμε πλάτη” όλοι μέχρι να επιστρέψουμε στην κανονικότητα.
