Πόσο κοστίζει ένα εμβόλιο;

Του Σπύρου Σουρμελίδη από την Κυριακάτικη Kontranews

Ο ανταγωνισμός και τα μυστικά παζάρια μεταξύ εταιρειών και κρατών, για δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια

Πόσο θα στοιχίζει ένα εμβόλιο κατά του κορωνοϊού; Τρία ή 30 δολάρια η δόση; Και φυσικά πόσο ψηλά μπορεί να πάει (ή πρέπει να πάει) το ποσοστό κέρδους για τις φαρμακευτικές εταιρίες που θα το ανακαλύψουν και για τις βιομηχα­νίες που θα το παράξουν;

Η συζήτηση ( πίσω από την οποία υπάρχει και καβγάς) για το θέμα, έχει ξεκινήσει από τις αρχές του 2020, όταν δηλαδή όλοι άρχισαν να τρέ­χουν να βρουν εμβόλιο για την αντι­μετώπιση του Covid-19. Είναι πολ­λές οι φωνές, όπως του Μπιλ Γκέιτζ (ιδρυτή της Microsoft) που υποστη­ρίζουν ότι οι φτωχές χώρες πρέπει να πάρουν το εμβόλιο με ανώτατο όριο τιμής (πολύ φτηνά).

Τα μυστικά για την τιμή του εμβολίου

Η πραγματική συζήτηση για την τιμή του εμβολίου, μεταξύ των φαρμακευ­τικών εταιριών, των παραγωγών και των αγοραστών, δηλαδή των κρατών, διεξάγεται κάτω από ένα πέπλο μυστι­κότητας. Σύμφωνα με τις πληροφορί­ες που υπάρχουν, οι διαφορές είναι πολύ μεγάλες και οι διαφωνίες ακό­μα μεγαλύτερες.

Όπως αναφέρουν οι Financial Times, η Astra Zeneca συζητά με την ΕΕ σε μια τιμή 3-4 δολάρια τη δόση (δηλαδή έως 8 δολάρια το εμβόλιο), την ώρα που η Johnson & Johnson με την Sanofi and GSK, ζητά 10 δολάρια τη δόση (άρα 20 δολάρια το εμβόλιο). Ταυτόχρονα η Moderna ανεβάζει την τιμή στα 50-60 δολάρια το εμβόλιο (25 με 30 δολάρια η δόση) με ανώ­τατη τιμή που μπορεί να προκύψει τα 37 δολάρια τη δόση.

Άλλες εταιρίες όπως η Cure Vac να μην ανοίγει τα χαρτιά της, λέγοντας ότι εξαρτάται από τον συνολικό αριθ­μό των εμβολίων που θα παραχθούν και φυσικά θα διατεθούν.

Όποιες τιμές και αν δεχθείτε πολ­λαπλασιάστε της με 2 ή και περισσότε­ρα δισεκατομμύρια (αριθμός ανθρώ­πων που θα εμβολιασθούν) για να διαπιστώσετε το μέγεθος των εσόδων. Για να δούμε στην συνέχεια πόσες φορές τα έσοδα θα υπερκαλύψουν τα έξοδα (έρευνα και παραγωγή).

Το εμβόλιο της κινεζικής Sinovac που άρισε να διατίθεται σε ορισμένες περιοχές της Κίνας, τιμολογείται στα 60 δολάρια (30 δολάρια η δόση).

Στην συζήτηση όμως μπαίνουν και οι εταιρίες παραγωγής, άρα και η Ινδία, που είναι η μεγαλύτερη παραγωγός εμβολίων στον κόσμο. Οι άνθρωποι των ινδικών εταιριών κατηγορούν τις μεγάλες φαρμακευ­τικές της Δύσης ότι προσπαθούν να αυξήσουν τις τιμές, επειδή αποτυγχά­νουν να αυξήσουν τον όγκο παραγω­γής για να καλύψουν τη ζήτηση. Οι Ινδοί παραγωγοί υποστηρίζουν ότι οι εταιρίες της Δύσης δεν θέλουν να δώσουν την παραγωγή (μιλάμε για δισεκατομμύρια δόσεις) σε χώρες όπως η Ινδία, γιατί θα πρέπει να μει­ώσουν την τιμή στα 3 δολάρια. Και αυτό φαίνεται και στα ήδη υπάρχοντα εμβόλια, στις μεγάλες διαφορές τιμών που υπάρχουν. Χώρες όπως η Ινδία ή η Κίνα κα, παράγουν πολύ φτηνό­τερα φάρμακα και έχουν διαφορετι­κά περιθώρια κέρδους σε σχέση με τη Δύση, όπως συμβαίνει με όλα τα προ­ϊόντα τελικώς. Πρέπει να θυμίζουμε τις διαφορές εργατικού κόστους και συνολικά κόστους παραγωγής, μετα­ξύ της Ινδίας (ή της Κίνας ή του Βιετ­νάμ κ.ά.) και των χωρών της Ευρώ­πης, των ΗΠΑ, Καναδά κ.λπ.

Σε ό,τι αφορά όμως ειδικά στο φάρμακο και ειδικότερα το εμβόλιο που το περιμένουν όλα τα κράτη, οι εταιρίες έχουν το πάνω-χέρι στην δια­πραγμάτευση. Γιατί μπορούν να ζητή­σουν όποια τιμή θελήσουν. Έχουν τα αποκλειστικά δικαιώματα, είναι οι αρχικοί παραγωγοί, ενώ τα κράτη για να σώσουν την οικονομία τους θα πληρώσουν όσο-όσο.

Προπληρωμές και επιχορηγήσεις κρατικές και ιδιωτικές

Παρά το γεγονός ότι μεγάλες φαρμα­κευτικές εταιρείες επενδύουν στην έρευνα, τα κράτη είναι οι απαραίτη­τοι χρηματοδότες. Το ίδιο συμβαί­νει και στην περίπτωση του εμβολί­ου κατά του κορωνοϊού.

Ήδη από τις αρχές του έτους ξεκί­νησε η χρηματοδότηση των εταιρειών (εν είδη προκαταβολής για τα εμβό­λια που θα δοθούν).

Η αμερικανική εταιρεία Johnson & Johnson έχει ήδη πάρει από το αμε­ρικανικό κράτος 1,45 δισ. δολάρια (έναντι 100 εκατομμύριων δόσεων εμβολίου).

Επίσης οι ΗΠΑ έδωσαν στην Moderna 0,5 δισ. για χρηματοδότη­ση κλινικών μελετών, όπως και στη Novamax 1,6 δισ. δολάρια (για 100 εκατ. δόσεις εμβολίου).

Η Pfizer και BioNtech (για 100 εκατομμύρια δόσεις) ενώ η AstraZe-neca και το πανεπιστήμιο της Οξφόρ­δης πήραν από 1,2 δισ. δολάρια (για προπαραγγελία 300 εκατομμυρίων δόσεων).

Η γαλλική Sanofi μαζί με την βρε­τανική GSK πήραν 2 δισ. δολάρια (για 100 εκατομμύρια δόσεις).

Συνολικά οι ΗΠΑ έδωσαν για τα υπό δοκιμή εμβόλια, 10 δισ. δολά­ρια. Η επένδυση (προκαταβολή) αφο­ρά σε όλο τον κύκλο, δηλαδή μετα­φορά-αποθήκευση-διανομή, και ενί­σχυση των κατασκευαστών φιαλιδί­ων και συρίγγων.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προ­παραγγείλει σχεδόν 2 δισεκατομμύ­ρια δόσεις (συνολικός πληθυσμός ΕΕ 450 εκατ.) προπληρώνοντας 2,1 δισ. ευρώ.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη υπογράψει πέντε συμβόλαια προμή­θειας εμβολίων: Με την σουηδοβρε­τανική AstraZeneca, την αμερικανική Johnson & Johnson (για την προμή­θεια μέχρι 400 εκατομμυρίων δόσε­ων από την κάθε μία), το γαλλοβρετα­νικό δίδυμο Sanofi-GSK (μέχρι 300 εκατομμύρια δόσεις), το αμερικανο­γερμανικό δίδυμο Pfizer-BioNTech (μέχρι 300 εκατομμύρια δόσεις) και την γερμανική CureVac (μέχρι 405 εκατομμύρια δόσεις).

Το πώς συμφωνήθηκαν και πώς κατανέμονται αυτά τα ποσά παραμέ­νει επτασφράγιστο μυστικό, στο όνο­μα των βιομηχανικών μυστικών και των αποκλειστικών δικαιωμάτων που έχει κάθε μία από τις εταιρίες ανα­κάλυψης, παρασκευής, παραγωγής, των εμβολίων.

Μυστικές είναι οι συμφωνίες που έχουν κάνει και μεμονωμένες χώρες όπως η Ιαπωνία, η Μεγάλη Βρετανία, ο Καναδάς και το Ισραήλ.

Σε αυτό το χορό της διαπραγμά­τευσης μπήκαν και ενώσεις ή συνα­σπισμοί δωρητών.

– Ο CEPI – Συνασπισμός για τις Καινοτομίες Επιδημικής Ετοιμότητας (Coalition for Epidemic Preparedness Innovations) χρηματοδοτεί εννέα προ­γράμματα, συνολικού ύψους 1,3 δισ. δολαρίων. Χρήματα έχουν δώσει κράτη αλλά και Ιδρύματα όπως των Μπιλ και Μελίντα Γκέιτς, της Nestlé ή της ιαπωνικής τράπεζας Sumitomo Mitsui.

– Η Συμμαχία για τα Εμβόλια (Gavi) που δημιουργήθηκε για να διασφαλισθεί ότι τα εμβόλια δεν θα έχουν ως αποδέκτη μόνο τις πλούσι­ες χώρες. Έχουν ήδη δεσμευτεί 2,1 δισεκατομμύρια δολάρια από δωρεές. Και σε αυτή την συμμαχία μετέχουν κράτη αλλά και ιδρύματα ή εταιρείες (Ίδρυμα Γκέιτς, εταιρεία TikTok κ.ά.).

Το ερώτημα «πόσο θα στοιχίζει η κάθε δόση των εμβολίων», θα απα­ντηθεί όταν τα εμβόλια φτάσουν στην αγορά. Όπως επίσης και πόσο θα στοιχίσει το εμβόλιο στους κρατικούς προϋπολογισμούς. Το κόστος για την ανακάλυψή του είναι μεγάλο, αλλά τα κέρδη θα είναι πολλαπλάσια.

Ο κορωνοϊός μάλλον θα προκαλέ­σει μια ακόμα πρωτιά. Έχει ήδη προ­καλέσει τον μεγαλύτερο ανταγωνισμό στην ιστορία για φάρμακα (εμβόλια) μεταξύ εταιριών και κρατών.