Είναι γνωστό -το’ λεγε ο Μιτεράν- ότι πολιτική είναι η διαχείριση των συμβόλων. Πολλές φορές, εξάλλου, οι συμβολισμοί στην πολιτική έχουν αποδειχθεί εξίσου σημαντικοί -αν όχι σημαντικότεροι- από την πράξη και τα τελικά αποτελέσματα.
Η γλώσσα προφανώς και παράγει συμβολισμούς: ειδικά σε μεγάλα αξιώματα, η κάθε λέξη είναι προσεκτικά διαλεγμένη, ώστε να στέλνει ένα μήνυμα. Η νέα πρόεδρος της Κομισιόν, άραγε, τί μήνυμα ήθελε να δώσει με τα «βαφτίσια» του χαρτοφυλακίου του Μαργαρίτη Σχοινά;
Ο Μαργαρίτης Σχοινάς, που απολαμβάνει -δικαίως και ευλόγως- μεγάλο κύρος στις Βρυξέλλες είναι ο πρώτος Έλληνας που αναλαμβάνει θέση αντιπροέδρου της Κομισιόν. Και, όπως ανακοίνωσε η νέα πρόεδρος του Κολεγίου των Επιτρόπων, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, ο Έλληνας επίτροπος αναλαμβάνει τη θέση του «αντιπροέδρου για την Προστασία του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής». Κι αν μπερδευτήκατε, η ίδια η Γερμανίδαπολιτικός φρόντισε να καταστήσει σαφές ότι αυτό το χαρτοφυλάκιο αφορά κυρίως την διαχείριση της μετανάστευσης. Τυπικά, άλλωστε, ο Μαργαρίτης Σχοινάς θα επιβλέπει τα χαρτοφυλάκια της μεταναστευτικής πολιτικής, της ασφάλειας, της απασχόλησης και της εκπαίδευσης.
Με άλλα λόγια, σε μία εποχή που οι προσφυγικές ροές αυξάνονται ξανά, η νέα πρόεδρος της Κομισιόν φλερτάρει με τον ακροδεξιό λόγο -τουλάχιστον, σε επίπεδο συμβολισμού. Διότι, τί άλλο μπορεί να εννοεί -ή, έστω, να υπονοεί- όταν συνδέει την διαχείριση του μεταναστευτικού με την «προστασία του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής»; Προφανώς, ο υπόρρητος συμβολισμός είναι ότι οι μετανάστες και οι πρόσφυγες «απειλούν» αυτό τον «τρόπο ζωής» και, άρα χρειάζεται ένας -ικανότατος, κατά τα άλλα- αντιπρόεδρος στην Κομισιόν για να τον προασπίσει. Αυτός, λοιπόν, ο αντιπρόεδρος, έχει υπό την επίβλεψή του το μεταναστευτικό, την ασφάλεια (άρα την φύλαξη συνόρων…), την απασχόληση (άρα, την ένταξη των μεταναστών στην παραγωγική διαδικασία και, εν τέλει, στις ευρωπαϊκές κοινωνίες…) και στην εκπαίδευση (κατεξοχήν διαδικασία της κοινωνικοποίησης και της ένταξης στον κοινωνικό ιστό)…
Επιλέγοντας, λοιπόν, αυτή την άκρως συμβολική φρασεολογία, η Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν στέλνει σαφές μήνυμα: οι μετανάστες, οι πρόσφυγες, οι «άλλοι» έρχονται και «απειλούν» τον «ευρωπαϊκό τρόπο ζωής». Άλλωστε, αν δεν ισχύει αυτό, τότε γιατί χρειάζεται ένας ολόκληρος αντιπρόεδρος της Κομισιόν που θα αναλάβει την… προστασία του;
Η Γερμανίδα πολιτικός, ακόμη και με την φρασεολογία που επέλεξε, υιοθετεί πλήρως την «γραμμή» Όρμπαν στη Ευρώπη, Σαμαρά-Πλεύρη στην Ελλάδα: ότι, δηλαδή, οι πρόσφυγες απειλούν τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Πρόκειται για την ίδια «γραμμή» και ρητορική που «ξεπλένει» τις ακραίες αντιδράσεις σε βάρος των προσφύγων και μεταναστών, αλλά και που στρώνει το χαλί για τους Σαλβίνι της Ευρώπης, που δεν έχουν κανένα πρόβλημα να επιπλέουν σαν καρυδότσουφλα για μέρες κάτι σαπιοκάραβα στη Μεσόγειο, με προφανή τον κίνδυνο για τη ζωή της «γης των κολασμένων» που βρίσκονται εντός τους.
Πέραν της υποχώρησης προς την ακροδεξιά ρητορική, όμως, η φρασεολογία που επέλεξε η Φον ντερ Λάιεν δείχνει ότι ίσως δεν έχει ιδέα ποια είναι η Ευρώπη, της οποίας την ύπατη θέση ανέλαβε.
Η Ευρώπη είναι ένα κράμα από κοινωνίες που προέκυψε από διαρκή κύματα «άλλων», τα οποία εντάχθηκαν και ενσωματώθηκαν, συγκροτώντας τους «λαούς της Ευρώπης». Αυτό το πολύχρωμο μωσαϊκό, που εδώ και πολλά χρόνια πρωταγωνιστεί στο ευγενέστερο πολιτικό πείραμα της ανθρωπότητας, ακριβώς επειδή έχει στον πυρήνα του το σεβασμό του «άλλου», της διαφορετικότητας, της ιδιαιτερότητας.
Αν η κ. Φον ντερ Λάιεν πραγματικά πιστεύει ότι 300 εκατομμύρια Ευρωπαίωναπειλούνται από 2-3 εκατομμύρια Σύρων προσφύγων, τότε μάλλον δεν έχει ιδέα ούτε για τις δυνατότητες της Ευρώπης, αλλά ούτε για το πώς συγκροτήθηκε η Ε.Ε., της οποίας τα ηνία ανέλαβε πριν έναν μήνα.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΕΛΙΓΓΩΝΗΣ
