Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για το κρίσιμο δημοψήφισμα στην Τουρκία

Γιατί ο Ερντογάν μπήκε στο στόχαστρο του ISIS

Ενώ Ορθόδοξοι και καθολικοί εορτάζουν το Πάσχα οι Τούρκοι καλούνται στις κάλπες, σε ένα από τα πλέον κρίσιμα δημοψηφίσματα για το μέλλον της χώρας τους.

Αναλυτές εκτιμούν ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα κρίνει σε σημαντικό βαθμό την πορεία της χώρας, αλλά θα επηρεάσει σημαντικά τόσο τις σχέσεις της με την Ε.Ε. αλλά και με τον υπόλοιπο κόσμο.

Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει «ποντάρει» πολλά στη συνταγματική αναθεώρηση και θα ισχυροποιήσει ακόμη περισσότερο τη θέση του αν βγει κερδισμένος από το δημοψήφισμα. Τι ψηφίζουν όμως οι Τούρκοι, ποια είναι τα επιχειρήματα των δύο πλευρών και γιατί έχει σημασία το αποτέλεσμα που θα βγει από τις κάλπες; Ο Guardian ετοίμασε έναν οδηγό που δίνει απαντήσεις σε όλα αυτά.

Ποιο είναι το θέμα και γιατί έχει σημασία

Οι Τούρκοι θα πάνε στις κάλπες στις 16 Απριλίου για να ψηφίσουν για τη συνταγματική αναθεώρηση που θα μετατρέψει τη χώρα από κοινοβουλευτική δημοκρατία σε προεδρικό σύστημα.

Οι ψηφοφόροι καλούνται να αποφασίσουν για το πακέτο, που περιλαμβάνει 18 τροπολογίες, επειδή δεν εξασφάλισε την υποστήριξη των 2/3 των βουλευτών. Σε αυτή την περίπτωση, οι μεταρρυθμίσεις πέρασαν από την Μεγάλη Εθνοσυνέλευση στις 16 Ιανουαρίου με απλή πλειοψηφία και στη συνέχεια εγκρίθηκαν από τον Ταγίπ Ερντογάν.

Το δημοψήφισμα μπορεί να φέρει την πιο σημαντική πολιτική αλλαγή από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας, το 1923. Ο Ερντογάν «κυνήγησε» το θέμα με τέτοια αποφασιστικότητα, που έστειλε υπουργούς στην Ευρώπη, για να πείσουν τους Τούρκους που ζουν εκεί, ενώ επιτέθηκε στην ολλανδική κυβέρνηση, την οποία αποκάλεσε «απομεινάρια των Ναζί», όταν ακύρωσε τέτοιες εκδηλώσεις.

Υπό το νέο σύστημα, ο Ερντογάν θα μπορεί να διεκδικήσει δύο ακόμη θητείες, κάτι που σημαίνει ότι αν κερδίσει τις εκλογές του 2019 και του 2024, θα μπορούσε να είναι ηγέτης της χώρας έως το 2029. Επίσης θα μπορούσε να επιστρέψει στην ηγεσία του κόμματος AKP, του οποίου είναι συνιδρυτής και έχει τη συντριπτική πλειοψηφία στο κοινοβούλιο.

Η θέση του προέδρου ήταν σε μεγάλο βαθμό εθιμοτυπική, αλλά έχει επιρροή στη χάραξη πολιτικής. Με την προσωπικότητά του και την αφοσίωση που απολαμβάνει ακόμη στο εκλογικό σώμα του AKP και τους βουλευτές του, ο Ερντογάν έκανε τη θέση πολύ πιο ισχυρή. Αν το δημοψήφισμα εξελιχθεί όπως θέλει, θα γίνει ακόμη ισχυρότερη.

Για τι ακριβώς θα ψηφίσουν οι Τούρκοι

Οι 18 συνταγματικές αλλαγές που τίθενται σε ψηφοφορία ως ένα νομικό κείμενο, δηλαδή είτε θα εγκριθούν συνολικά είτε θα απορριφθούν επίσης εν συνόλω, είναι οι εξής:

1.         Ένταξη στο σύνταγμα διάταξης που αναφέρει ότι η Δικαιοσύνη πρέπει να δρα αμερόληπτα.

2.        Ο αριθμός των μελών του κοινοβουλίου (Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας) αυξάνεται σε 600 από 550.

3.        Η κατώτατη ηλικία για την υποβολή υποψηφιότητας για το κοινοβούλιο ή την προεδρία μειώνεται από τα 25 στα 18 χρόνια, ενώ αφαιρείται και η διάταξη που έθετε ως προϋπόθεση την εκπλήρωση των στρατιωτικών υποχρεώσεων.

4.        Η θητεία της Εθνοσυνέλευσης γίνεται πενταετής από τετραετής και οι βουλευτικές εκλογές διεξάγονται ταυτόχρονα με τις προεδρικές. Οι προεδρικές εκλογές οδηγούνται σε β’ γύρο μεταξύ των δύο επικρατέστερων υποψηφίων εάν στον πρώτο κανένας υποψήφιος δεν έχει λάβει το 50% συν μία ψήφο. Πενταετής από επταετής γίνεται και η θητεία του προέδρου της Τουρκίας.

5.        Οι εξουσίες της Εθνοσυνέλευσης αφορούν, μεταξύ άλλων: τη σύνταξη, αναθεώρηση και κατάργηση νόμων. Την κύρωση διεθνών συμβάσεων ή συνθηκών. Τη συζήτηση του ετήσιου προϋπολογισμού που υποβάλλει ο πρόεδρος της Τουρκίας (η επιτροπή Προϋπολογισμού έχει δικαίωμα να προχωρεί και σε αλλαγές) και την τελική έγκριση ή απόρριψή του. Τον διορισμό 7 εκ των 13 μελών του Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων (όπως μετονομάζεται το Ανώτατο Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων). Βασική αλλαγή ότι δεν τίθεται πλέον ζήτημα εμπιστοσύνης της Εθνοσυνέλευσης προς την κυβέρνηση, αφού η φύση και ο χαρακτήρας της δεύτερης θα προσδιορίζεται στις προεδρικές εκλογές.

6.        Το κοινοβούλιο ελέγχει τον αντιπρόεδρο της Τουρκίας και τους υπουργούς της κυβέρνησης μέσω της διαδικασίας της «Κοινοβουλευτικής Έρευνας, Κοινοβουλευτικής Εξέτασης, Γενικής Συζήτησης και Γραπτής Ερώτησης». Η διαδικασία της επερώτησης καταργείται και αντικαθίσταται από την Κοινοβουλευτική Εξέταση. Ο αντιπρόεδρος της Τουρκίας είναι υποχρεωμένος να απαντά σε γραπτές ερωτήσεις εντός 15 ημερών από την υποβολή τους.

7.         Για να είναι κάποιος υποψήφιος για την προεδρία της Τουρκίας, πρέπει να έχει την υποστήριξη κόμματος το οποίο στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές να έχει λάβει τουλάχιστον 5% και τις υπογραφές 100.000 ψηφοφόρων. Ο πρόεδρος της Τουρκίας δεν είναι πλέον απαραίτητο να εγκαταλείπει την κομματική του ιδιότητα, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα.

8.        Ο πρόεδρος της Τουρκίας είναι επικεφαλής τόσο του κράτους, όσο και της κυβέρνησης και διατηρεί το δικαίωμα να διορίζει και να απολύει αντιπρόεδρο ή αντιπροέδρους της χώρας, καθώς και τους υπουργούς της κυβέρνησης κατά βούληση. Ο πρόεδρος έχει δικαίωμα να εκδίδει εκτελεστικά διατάγματα. Εάν η Εθνοσυνέλευση ψηφίσει στη συνέχεια νόμο σχετικό με το ίδιο θέμα για το οποίο έχει εκδοθεί προεδρικό διάταγμα, επικρατεί η γνώμη της Εθνοσυνέλευσης.

9.        Η Εθνοσυνέλευση μπορεί να ανοίξει διαδικασίες Κοινοβουλευτικής Έρευνας με απόλυτη πλειοψηφία (301 εκ των 600 ψήφων). Η πρόταση για διεξαγωγή έρευνας συζητείται έναν μήνα και τελικώς εγκρίνεται, εάν υπερψηφιστεί σε μυστική ψηφοφορία από τα τρία πέμπτα των βουλευτών (360 εκ των 600). Όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία, η Εθνοσυνέλευση μπορεί να παραπέμψει τον πρόεδρο σε δίκη με πλειοψηφία δύο τρίτων (400 εκ των 600 βουλευτών).

10.      Ο πρόεδρος της Τουρκίας έχει δικαίωμα να διορίζει έναν ή περισσότερους αντιπροέδρους της χώρας. Εάν η θέση του προέδρου χηρέψει, προεδρικές εκλογές πρέπει να διεξαχθούν εντός 45 ημερών. Εάν απομένει λιγότερο από ένας χρόνος μέχρι τις επόμενες  βουλευτικές εκλογές, τότε αυτές διενεργούνται ταυτόχρονα με τις προεδρικές. Εάν όχι, ο νέος πρόεδρος της Τουρκίας υπηρετεί μέχρι τη λήξη της κοινοβουλευτικής θητείας και τότε διοργανώνονται εκ νέου διπλές εκλογές, για πρόεδρο και κοινοβούλιο. Η εμβόλιμη θητεία δεν μετράει ούτε παραβιάζει το όριο δύο πενταετών θητειών που τίθεται για τον πρόεδρο. Οι κοινοβουλευτικές έρευνες για πιθανά αδικήματα αντιπρoέδρων της Τουρκίας και υπουργών μπορούν να ανοίξουν με πλειοψηφία τριών πέμπτων. Μετά την έρευνα, το κοινοβούλιο μπορεί να τους παραπέμψει σε δίκη με πλειοψηφία δύο τρίτων. Εάν κριθούν ένοχοι, ο αντιπρόεδρος ή ο υπουργός απομακρύνονται από τη θέση τους μόνον εφ’ όσον το αδίκημα επιφέρει στέρηση πολιτική δικαιωμάτων. Εάν ένας βουλευτής διοριστεί υπουργός, η βουλευτική του θητεία τερματίζεται και αντικαθίσταται από επιλαχόντα (ασυμβίβαστο κυβερνητικής θέσης και βουλευτικής ιδιότητας).

11.       Ο πρόεδρος της Τουρκίας έχει δικαίωμα να διαλύσει το κοινοβούλιο κατά βούληση, ενώ το ίδιο δικαίωμα διατηρούν και τα τρία πέμπτα της Εθνοσυνέλευσης (360 εκ των 600 βουλευτών). Και στις δύο περιπτώσεις, διεξάγονται ταυτόχρονα προεδρικές και βουλευτικές εκλογές.

12.      Η κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης από τον πρόεδρο της Τουρκίας  πρέπει απαραίτητα να εγκρίνεται από την Εθνοσυνέλευση. Το κοινοβούλιο μπορεί να αλλάζει τη διάρκειά της, να την παρατείνει ή να την ακυρώνει. Σε κάθε περίπτωση, πλην καιρού πολέμου, η έκτακτη ανάγκη δεν μπορεί να διαρκεί περισσότερο από τέσσερις μήνες. Κάθε προεδρικό διάταγμα σε τέτοια έκτακτη περίοδο χρειάζεται έγκριση της Εθνοσυνέλευσης.

13.      Οι πράξεις του προέδρου της Τουρκίας μπορούν να ελέγχονται πλέον από τη Δικαιοσύνη.

14.      Τα στρατοδικεία καταργούνται, πλην της περίπτωσης πολέμου, οπότε δικάζουν στρατιωτικούς για ζητήματα που άπτονται της στρατιωτικής νομοθεσίας.

15.      Τα μέλη του Συνταγματικού Δικαστηρίου μειώνονται σε 15 από 17. Ο πρόεδρος της Τουρκίας θα διορίζει τα 12, ενώ τα άλλα τρία θα διορίζονται από την Εθνοσυνέλευση.

16.      Τα μέλη του Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων μειώνονται σε 13 από 22. Τέσσερα μέλη θα διορίζονται από τον πρόεδρο της Τουρκίας, επτά από την Εθνοσυνέλευση (με αυξημένη πλειοψηφία), ενώ τα άλλα δύο μέλη είναι ο υπουργός και ο υφυπουργός Δικαιοσύνης.

17.       Ο πρόεδρος της Τουρκίας υποβάλλει τον προϋπολογισμό του νέου έτους 75 ημέρες πριν το νέο φορολογικό έτος. Η επιτροπή Προϋπολογισμού της Εθνοσυνέλευσης μπορεί να κάνει αλλαγές στο κείμενο, αλλά οι βουλευτές δεν έχουν δικαίωμα να κάνουν προτάσεις που αλλάζουν το ύψος των δημοσίων δαπανών. Εάν ο προϋπολογισμός δεν εγκριθεί, προτείνεται προσωρινός προϋπολογισμός και εάν η Εθνοσυνέλευση απορρίψει και εκείνον, τότε χρησιμοποιείται εκείνος του περασμένου έτους, με τις αναγκαίες προσαρμογές.

18.      Ο πρόεδρος της Τουρκίας έχει δικαίωμα να δημιουργεί επαρχίες και περιφέρειες εντός του κράτους.

Δεν είναι η Τουρκία σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης;

Ναι. Το δημοψήφισμα διενεργείται σε εξαιρετικά δύσκολο περιβάλλον, ιδιαίτερα για εκείνους που αντιτίθενται στις αλλαγές.

Η χώρα είναι σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης από το περασμένο καλοκαίρι, μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος στην οποία σκοτώθηκαν 248 άνθρωποι και τραυματίστηκαν περισσότεροι από 1.400. Στην Τουρκία είναι ευρέως διαδεδομένη η άποψη ότι το ενορχήστρωσαν οι οπαδοί του Φετουλάχ Γκιουλέν, του ιεροκήρυκα που ζει στις ΗΠΑ με το παγκόσμιο κίνημα γνωστό ως Cemaat ή Hizmet. Ο Γκιουλέν αρνείται τις κατηγορίες.

Οι εκκαθαρίσεις στις δημόσιες υπηρεσίες, την αστυνομία, τον στρατό, το δικαστικό σώμα, τα πανεπιστήμια και τα ΜΜΕ οδήγησαν στην απόλυση ή τη σύλληψη δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων, οι οποίοι κατηγορούνται για διασυνδέσεις με τους Γκιουλενιστές. Οι αντίπαλοι του Ερντογάν δηλώνουν ότι οι διώξεις έχουν προχωρήσει πολύ πέρα από τους πραξικοπηματίες και έχουν μετατραπεί σε ένα κυνήγι μαγισσών ενάντια σε όποια πολιτική αντίθεση.

Εως τώρα, 152 δημοσιογράφοι έχουν φυλακιστεί στην Τουρκία, σύμφωνα με τα κόμματα της αντιπολίτευσης και μία ευρεία καταστολή του κόμματος HDP είχε ως αποτέλεσμα να συλληφθούν μία ντουζίνα βουλευτές, ανάμεσά τους και οι δύο επικεφαλής.

Η Τουρκία έχει βιώσει πολλές τρομοκρατικές επιθέσεις από το Ισλαμικό Κράτος, η πιο πρόσφατη στο κλαμπ Reina την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, κατά την οποία σκοτώθηκαν 39 άτομα. Οι επιθέσεις του PKK συνεχίστηκαν μετά την κατάρρευση των ειρηνευτικών συνομιλιών τον Ιούνιο του 2015.

Γιατί κάποιοι θα ψηφίσουν «ναι»

Η πλειοψηφία που ενέκρινε τις συνταγματικές αλλαγές στο κοινοβούλιο αποτελούνταν από το AKP σε συνεργασία με τους εθνικιστές.

Οσοι είναι υπέρ των αλλαγών υποστηρίζουν ότι θα οδηγήσουν σε μία ισχυρή Τουρκία, στην οποία η εκτελεστική εξουσία θα μπορεί να ασκήσει εξουσία για να προωθήσει την οικονομική ανάπτυξη και να καταπολεμήσει την τρομοκρατία. Ανάμεσα στα επιχειρήματά τους είναι το χάος των κυβερνήσεων συνεργασίας, τη δεκαετία του ’90, και οι διαφωνίες τους που οδήγησαν την Τουρκία στην ύφεση και τον καταστροφικό πληθωρισμό.

Πιστεύουν επίσης ότι μία ισχυρή εκτελεστική εξουσία, την οποία συγκρίνουν με το σύστημα στη Γαλλία, τις ΗΠΑ ή το Μεξικό, θα μπορεί να χειριστεί καλύτερα την απειλή της τρομοκρατίας σε στιγμές αβεβαιότητας, ιδιαίτερα έπειτα από την απόπειρα πραξικοπήματος, το κύμα βίας στις περιοχές των Κούρδων και τη συνεχιζόμενη καμπάνια ενάντια στον ISIS και το δίκτυο του Γκιουλέν. Τους ανακουφίζει η σταθερότητα της συνεχιζόμενης διακυβέρνησης του AKP.

Οι υποστηρικτές λένε επίσης ότι η αλλαγή είναι απαραίτητη για τη μετάβαση από ένα απαρχαιωμένο σύνταγμα που συντάχθηκε υπό στρατιωτικό καθεστώς- το οποίο λένε ότι δημιούργησε μία δικέφαλη εκτελεστική εξουσία με συγκρουόμενες αξίες και αρχές που θα μπορούσαν να παραλύσουν τη λήψη αποφάσεων από την κυβέρνηση. Επίσης, λένε ότι υπάρχουν επαρκείς έλεγχοι και ισορροπίες στο προτεινόμενο σύστημα, όπως η δυνατότητα αποπομπής του προέδρου για ένα ευρύτερο σύνολο εγκλημάτων και της προκήρυξης πρόωρων προεδρικών εκλογών, για να αποφευχθεί η υπερβολική συγκέντρωση εξουσίας στα χέρια ενός ατόμου.

Ο Μοχάμετ Εμίν Ακμπάσογλου, βουλευτής του AKP και μέλος της συνταγματικής επιτροπής, δήλωσε: «Θα υπάρχει περισσότερη σταθερότητα. Η Τουρκία δεν θα χάνει πλέον χρόνο. Οι αβεβαιότητες και τα πράγματα που μπορούν να προκαλέσουν αστάθεια θα φύγουν και ο κρατικός μηχανισμός θα μειώσει το βάρος του, απορρίπτοντας τα ελάχιστα λειτουργικά μέρη του».

Πέρα από τις πολιτικές περιπλοκές, ο Ερντογάν μπορεί να βασιστεί και στην προσωπική απήχηση στους υποστηρικτές που τον βλέπουν ως έναν προσγειωμένο ηγέτη ο οποίος μπορεί να ορθώσει ανάστημα στη Δύση. Επίσης τον βλέπουν ως μία δύναμη για την ενίσχυση των φτωχών και καταπιεσμένων και πολλοί σέβονται τη θρησκευτική ευσεβεία του και τις ισλαμικές αξίες του.

Γιατί άλλοι θα ψηφίσουν «όχι»

Τα δύο βασικά κόμματα της αντιπολίτευσης, το CHP και το HDP, που περιλαμβάνουν κατά κύριο λόγο Κούρδους βουλευτές όπως και έναν συνασπισμό αριστερών και μειονοτικών ομάδων, καταψήφισε το νομοσχέδιο.

Εκείνοι που είναι αντίθετοι με τις αλλαγές πιστεύουν ότι το προεδρικό σύστημα θα οδηγήσει σε ένα καθεστώς του ενός ανθρώπου, με επικεφαλής τον Ερντογάν, για τον οποίο λένε ότι έχει γίνει όλο και πιο αυταρχικός τα τελευταία χρόνια. Ως παράδειγμα αναφέρουν την ευρεία καταστολή της κυβέρνησης κάθε αντιφρονούντα, όπως και την προφανή ευαισθησία του προέδρου σε προσωπικές προσβολές, ως ενδεικτικά της αδιαλλαξίας του στην κριτική.

Επίσης εκτιμούν ότι οι αλλαγές θα εξουσιοδοτήσουν τον πρόεδρο να συνεχίσει τις εκκαθαρίσεις του σε δημόσιο, αστυνομία, στρατό, δικαιοσύνη και πανεπιστήμια, όπως και τις συστηματικές συλλήψεις και παρενοχλήσεις των ανθρώπων του HDP.

Ο Μπουλέντ Τεζκάν, βουλευτής του CHP και μέλος της συνταγματικής επιτροπής, δήλωσε ότι το προτεινόμενο πακέτο σημαίνει ότι «το δημοκρατικό καθεστώς στην Τουρκία θα αντικατασταθεί από τη διακυβέρνηση του ενός. Δίνει όλες τις εξουσίες, ανάμεσά τους την εκτελεστική και δικαστική στον πρόεδρο και οι τρεις κλάδοι της κυβέρνησης θα συνδέονται με ένα άτομο».

Επίσης, οι αντίθετοι με τις αλλαγές τονίζουν ότι το δημοψήφισμα γίνεται υπό εχθρικές συνθήκες, με τους αντιπάλους να έχουν σιωπήσει μέσω των συλλήψεων πολιτικών, ακαδημαϊκών και δημοσιογράφους, ανάμεσά τους ο χαρισματικός ηγέτης του HDP Σελαχατίν Ντεμιρτάς και οι δημοσιογράφοι της αντιπολιτευόμενης εφημερίδας Cumhuriyet.

Παράλληλα, οι αντίθετοι με τις αλλαγές απορρίπτουν τον ισχυρισμό ότι θα υπάρχουν επαρκείς έλεγχοι και ισορροπίες στο προτεινόμενο σύστημα. Δεν θα είναι αρκετά για να συγκρατήσουν την εξουσία του προέδρου, αντιλέγουν, αφαιρώντας από το κοινοβούλιο την ικανότητα να επιβλέπει την εκτελεστική εξουσία, δίνοντάς του τη δυνατότητα να διορίζει πολλούς δικαστές και επιτρέποντας στον Ερντογάν να παραμείνει μέλος του AKP, σε μία κίνηση που θα του επιτρέπει να «κρατά» όλες τις πλευρές της πολιτικής ζωής.

Ποιος θα κερδίσει

Είναι αμφίρροπη «κούρσα» και κανείς δεν γνωρίζει τι θα συμβεί. Οι δημοσκοπήσεις διαφέρουν αρκετά, ένα σημάδι ότι το εκλογικό σώμα είναι διχασμένο. Το αποτέλεσμα μπορεί να κριθεί από το 10% των ψηφοφόρων που δηλώνουν ότι είναι ακόμη αναποφάσιστοι.

Στο «στόχαστρο» του ISIS ο Ερντογάν

Το Ισλαμικό κράτος καλεί τους μουσουλμάνους να αιματοκυλήσουν το δημοψήφισμα και να σκορπίσουν το… χάος.

Η έκκληση έγινε μέσα από το περιοδικό Ρουμιγιάχ», που εκδίδει ο ISIS, στις 6 Απριλίου. Στην 8η σελίδα του, η οποία μάλιστα είναι γραμμένη στα τουρκικά με τίτλο “Είναι βλασφημία να εκλέγεται άλλος νομοθέτης πέραν του Αλλάχ”, οι τζιχαντιστές έγραφαν στους “πιστούς οπαδούς” τους σε όλο τον κόσμο.

“Θα είναι άπιστος και αυτός που θα ψηφίσει “Ναι” και αυτός που θα ψηφίσει “Όχι” στο δημοψήφισμα. Οι μουσουλμάνοι να μην πάνε στις κάλπες, να παραμείνουν μακριά από τις κάλπες και τα εκλογικά κέντρα και όσους πάνε να ψηφίσουν να τους κηρύξουν εχθρούς. Από όλους τους μουσουλμάνους αδελφούς ζητούμε να στοχοποιήσουν όλα τα εκλογικά κέντρα. Κάψτε τα, καταστρέψτε τα, παραδώστε τα στη φωτιά. Σκοτώστε τόσο τους άπιστους και τους ειδωλολάτρες, όσο και όσους πάνε να ψηφίσουν στο δημοψήφισμα”.

Την ίδια έκκληση απηύθυνε και στα αραβικά στην εβδομαδιαία εφημερίδα al-Naba, αναφέροντας χαρακτηριστικά: “Χρησιμοποιήστε όποιο μέσο διαθέτετε και δημιουργήστε χάος”.