Μετά 43 χρόνια

Τι απέγινε, άραγε, ως συλλογική μνήμη και ιστορική παρακαταθήκη, από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, μετά από 43 χρόνια;

Κατ’ αρχήν, δε νομίζουμε ότι μπορεί, πια, να αμφισβητήσει κανείς, ότι επρόκειτο για μια αυθεντική, φοιτητική κατ’ αρχήν, εξέγερση, ανεξάρτητα από τον αν ξεκίνησε από μια παρεξήγηση, σύμφωνα με τις διηγήσεις των πρωταγωνιστών. Αυτό, ασφαλώς, δεν αφαιρεί τίποτα από το δυναμισμό, προπάντων δε την αυθεντικότητα της εξέγερσης, αφού προέκυψε από τα σπλάχνα του φοιτητικού κινήματος κι αυτό εξηγεί την αμηχανία κομματικών σχηματισμών ή άλλων αντιστασιακών δυνάμεων, αλλά και τις αδυναμίες ή και αντιφάσεις που παρουσιάστηκαν. Ισως, όμως, αυτός, ο αυθεντικός, χαρακτήρας του φοιτητικού κινήματος, στη συνολική του πορεία (ιδιαίτερα από τα μέσα του 1972, με αποκορύφωμα την εξέγερση στη Νομική), αποτέλεσε και τη δύναμή του, εκλύοντας την ευρύτερη λαϊκή δυναμική, που υποχρέωσε, εν τέλει, το χουντικό καθεστώς να αποβάλει το φιλελεύθερο προσωπείο, δείχνοντας το πραγματικό, σκληρό της πρόσωπο, με την επιβολή του στρατιωτικού νόμου, τη βίαιη εκκένωση του Πολυτεχνείου και την άγρια καταστολή που ακολούθησε. Επειδή δε, οι εναπομείναντες υποστηρικτές της δικτατορίας, επιμένουν στα περί «αναίμακτης» καταστολής, να θυμίσουμε ότι μπορεί μεν, να μην είχαμε, πράγματι, κανέναν νεκρό, εντός του ακαδημαϊκού ιδρύματος, αλλά είχαμε περί τους 35 καταγεγραμμένους (με ονοματεπώνυμα και διευθύνσεις) νεκρούς, στο κέντρο, κυρίως, της Αθήνας, τις επόμενες μέρες, από πυρά οργάνων του καθεστώτος, που δρούσαν ως «ελεύθεροι σκοπευτές». Αυτά, άλλωστε, επιβεβαιώθηκαν κατά τη δικαστική έρευνα και τη γνωστή ως «δίκη του Πολυτεχνείου». Ασφαλώς, δεν ήταν η εξέγερση που οδήγησε στην ανατροπή της δικτατορίας, αλλά είναι βέβαιο πως προκάλεσε μια τεράστια ρωγμή, που δεν έκλεισε ποτέ, παρά την «αλλαγή φρουράς». Παρεμπιπτόντως δε, είναι μάλλον ατυχής η προσπάθεια σύνδεσης, της εξέγερσης με το πραξικόπημα του Ιωαννίδη, αφού είναι βεβαιωμένο, ότι αυτό προετοιμαζόταν πολύ καιρό πριν και δε θα ήταν, άλλωστε, λογικά δυνατό, ένα τέτοιο σχέδιο να καταστρωθεί και υλοποιηθεί σε μια εβδομάδα. Είναι βέβαιο, πάντως, ότι η εξέγερση ματαίωσε την ψευδεπίγραφη «φιλελευθεροποίηση» των Παπαδόπουλου-Μαρκεζίνη, με ότι τούτο σημαίνει.

Η ιστορική έρευνα, πάντως, έχει πολλά να μας δώσει, όπως και η ουσιαστική και εις βάθος μαρτυρία, των ίδιων των πρωταγωνιστών. Ενας, άλλωστε, απ’ αυτούς, ο Μίμης Ανδρουλάκης, έχει υποσχεθεί κάτι τέτοιο, για τα επόμενα χρόνια….