Της Γεωργίας Μοσχονά από την Κυριακάτικη Kontranews
Tο έτος είναι 1998. Πάλμα ντε Μαγιόρκα. Παγκόσμιο Πρωτάθλημα. Δύο νέες κοπέλες, η Σοφία Μπεκατώρου και η Αιμιλία Τσουλφά έχουν μόλις κερδίσει την πρόκριση για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σίδνεϊ. Έχουν αποκτήσει “δικαίωμα στο όνειρο”. Εκείνο το βράδυ όμως ήταν διαφορετικό για τη μία από τις δύο. Ύστερα από 22 χρόνια η Σοφία Μπεκατώρου αποφάσισε να μιλήσει για “εκείνο το βράδυ”. Η Σοφία Μπεκατώρου βρήκε τη δύναμη να μιλήσει για την υπόθεση σεξουαλικής κακοποίησής της, τρεις συνολικά φορές μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα, για να την ακούσει επιτέλους ο κόσμος. Πρώτη φορά μιλώντας στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, δεύτερη φορά σε συνέντευξή της σε γυναικείο περιοδικό και εν τέλει, στις 14 Ιανουαρίου μίλησε πολύ αναλυτικά για την κακοποίησή της στο πλαίσιο της ημερίδας “Start to Talk/Σπάσε τη Σιωπή – Μίλησε, Μην Ανέχεσαι” που διοργάνωσε το Υπουργείο Αθλητισμού.
“Του είπα όχι, όμως δε σταμάτησε”
“Κάποια στιγμή όπως μιλάγαμε με τον Χ γύρισα και με φίλησε. Εγώ πάγωσα, δεν ήξερα πως να αντιδράσω, δεν περίμενα ποτέ να κάνει μία τέτοια κίνηση. Για μένα ο Χ αντιπροσώπευε το πατρικό πρότυπο, ήταν ένας άνθρωπος που επιτέλους δε μας πολεμούσε μέσα στην Ομοσπονδία και ήθελε το καλό μας, σκέφτηκα” ανέφερε. […] Ήξερε όμως πώς να μου μιλήσει και πώς να με ηρεμήσει και να με κάνει να ρίξω τις άμυνες μου. Και όταν αυτό έγινε, τότε άρχισε να ασελγεί εις βάρος μου. Προσπάθησα να τον απωθήσω, να του δείξω ότι δεν υπάρχει αμοιβαία επιθυμία, θεωρώντας ότι θα το σεβαστεί. Του είπα όχι, του επανέλαβα ότι δεν θέλω να προχωρήσω και εκείνος με ψεύτικα γλυκόλογα έλεγε ότι δεν είναι τίποτα κάνοντας χιούμορ. Έλεγε ότι θα σταματήσει αν δεν το θέλω, όμως δεν σταμάτησε ό,τι κι αν του έλεγα. Κλαμένη και ντροπιασμένη έφυγα από το δωμάτιο όταν αυτός ολοκλήρωσε και σηκώθηκε από πάνω μου. Γύρισα στο δωμάτιο μου όπου η συναθλήτρια μου κοιμόταν ανυποψίαστη. Έκανα μπάνιο, ένιωθα βρώμικη, εξαντλημένη, ταπεινωμένη και ανίκανη να υπερασπιστώ τα δικαιώματα μου».
«Γιατί τώρα» είναι μία από τις ερωτήσεις που ακούστηκαν
Η αποκάλυψη της αλήθειας φαντάζει τρομακτική για τα θύματα, τα οποία προτιμούν να σιωπήσουν κι αν μπορέσουν να ξεχάσουν. Αλλά και όσα μιλάνε, αναγκάζονται να βιώσουν την κακοποίησή τους ξανά και ξανά, καταθέτοντας σε αστυνομικά τμήματα, σε εισαγγελείς και ιατροδικαστές, σε ανθρώπους χωρίς καμιά εκπαίδευση. Όσες υποθέσεις φτάνουν στα δικαστήρια, τελεσιδικούν έπειτα από μια δεκαετία, με το οποιοδήποτε κορίτσι που έχει κακοποιηθεί να είναι υποχρεωμένο να επαναλαμβάνει κάθε φορά τα ίδια. Και υποχρεούται, προφανώς, να ακούει την οποιαδήποτε ερώτηση, προσβλητική ή όχι, των συνηγόρων υπεράσπισης. Εξηγώντας τους λόγους που επέλεξε να μην μιλήσει η Σοφία Μπεκατώρου είπε: «Ενώ είχαμε μόλις αποκτήσει το δικαίωμα στο όνειρο με την Αιμιλία, αν εγώ μιλούσα για ότι μου συνέβη, μπορεί αυτό να κατέρρεε. Δεν μπορούσα να διαχειριστώ αυτό το συναίσθημα και δεν μπορούσα να το μοιραστώ με την ομάδα μου γιατί μπορεί να μας δίχαζε. Η ομάδα μας, που συμπεριλάμβανε και την ανδρική, βρισκόταν πάντα σε ένα λεπτό σχοινί ισορροπίας και δεν υπήρχαν δυνατοί δεσμοί που θα μπορούσα να με κάνουν να μιλήσω ανοιχτά. Ο δε προπονητής μας ήταν 25 χρονών, αρκετά συναισθηματικός και άπειρος σε θέματα διαχείρισης κρίσεων. Επίσης, τότε, δεν είχαμε κάποια συνεργασία με αθλητική ψυχολόγο και φυσικά δεν θα μιλούσα ποτέ στους γονείς μου, γιατί θα με σταμάταγαν από την ιστιοπλοΐα. Στο μικρό και αθώο μυαλό μου η μόνη λύση ήταν να σιωπήσω και να κάνω ότι δε συνέβη τίποτα. Έκλαψα πολύ και όταν ξύπνησα άρχισα μία παράσταση που έληξε μέχρι και πριν από λίγο καιρό. Με πολλή δουλειά, θεραπεία και ανάλυση κατάφερα να αναλάβω το βάρος της ευθύνης μου, το να μην μιλήσω τότε, ώστε να απομακρυνθεί αυτός ο παράγοντας εκτός αθλητικών χωρών. Αυτός ο μισάνθρωπος που δεν είχε όρια, εκμεταλλεύτηκε καταστάσεις, την συναισθηματική μου ευφορία και την προσήλωση στο στόχο μου. Εκμεταλλεύτηκε την αδυναμία της ομάδας μας, γνωρίζοντας ότι δεν υπήρχε μεγάλη συνοχή και δύναμη, την θεσμική του θέση, ώστε να ικανοποιήσει το αρρωστημένο του ένστικτο.”
Φως στην υπόθεση
Την Τετάρτη 20 Ιανουαρίου η Σοφία Μπεκατώρου έδωσε κατάθεση στον εισαγγελέα για να πέσει επιτέλους φως στην υπόθεση. Μοναδικός τρόπος για να μη μπει στο αρχείο η υπόθεση ελέω παραγραφής, θα είναι το να προστεθούν κι άλλες καταγγελίες στη δικογραφία που θα σχηματιστεί, οι οποίες θα έχουν χρόνο τέλεσης μικρότερο των 15 ετών. Όπως έγινε γνωστό κατήγγειλε και μία ακόμη υπόθεση βιασμού μιας ανήλικης, τότε, κοπέλας, η οποία δεν έχει παραγραφεί. Αυτό είναι κάτι που δείχνει φυσικά γιατί είναι σημαντική η εισαγγελική έρευνα για την υπόθεση αυτή, αλλά και για άλλες που θα προκύψουν μετά το ντόμινο αποκαλύψεων.
Αλγεινή εντύπωση
Ό,τι κι αν γίνει όμως σε νομικό επίπεδο, η αλγεινή εντύπωση που προκλήθηκε από την ανακοίνωση που εξέδωσε η Ελληνική Ομοσπονδία Ιστιοπλοΐας, δεν θα σβήσει ποτέ. Η ίδια η Σοφία Μπεκατώρου τοποθετήθηκε, όπως έπρεπε. “Με τον τρόπο που απάντησε η Ομοσπονδία, όλοι μπορούμε να καταλάβουμε τους λόγους για τους οποίους δεν μίλησα”. Εν συνεχεία, μόνο ένα μέλος της ΕΙΟ έσπευσε να διαχωρίσει τη θέση του από την ομοσπονδία και το λόγο του προέδρου της, Αντώνη Δημητρακόπουλου, ο έφορος των Εθνικών Ομάδων της ομοσπονδίας της ιστιοπλοΐας, Γιάννης Παπαδημητρίου λέγοντας ότι “η ανακοίνωση της ΕΙΟ αφήνει εκτεθειμένη την Μπεκατώρου σε ένα τόσο σοβαρό θέμα”.
Αναβρασμός στους ναυτικούς ομίλους
Αναβρασμός επικρατεί και στους ναυτικούς ομίλους της Ελλάδος που θεωρούν ότι ανάλογες τακτικές δεν πρεσβεύουν τα ιδανικά τα οποία χαρακτηρίζουν τον ολυμπιακό αθλητισμό και ειδικά το άθλημα της ιστιοπλοΐας. Ο Πρόεδρος του Ναυτικού Ομίλου Πάρου Ηλίας Κουντρομιχάλης, σε επιστολή του, προς όλους τους προέδρους των ελληνικών ομίλων, εξέφρασε την αγανάκτησή του για τα τεκταινόμενα στον χώρο. Τη στήριξή του προς τη Σοφία Μπεκατώρου εξέφρασε και ο Ναυτικός Όμιλος Θεσσαλονίκης.
Κορυφαία ονόματα της ιστιοπλοΐας πριν από μόλις λίγους μήνες είχαν σηκώσει άνεμο αλήθειας με συγκλονιστικές καταγγελίες κατά της ομοσπονδίας, σημειώνοντας μάλιστα πως όποιος αθλητής παράκουε τις εντολές των στελεχών θα μπορούσε να καταστραφεί.
Η Ελληνική Ιστιοπλοϊκή Ομοσπονδία ζητούσε “υπογραφή ασυλίας” από τους αθλητές
Δεμένους “χειροπόδαρα” είχε η Ελληνική Ιστιοπλοϊκή Ομοσπονδία τους αθλητές που ήθελαν να ενταχθούν στην Εθνική Ομάδα, καθώς τους έβαζε να υπογράφουν υπεύθυνη δήλωση, με την οποία παραιτούνταν του δικαιώματος, να προσφύγουν στα δικαστήρια. Η σύμβαση αυτή, είναι μια υπεύθυνη δήλωση που απαρέγκλιτα έπρεπε να υπογράφουν οι αθλητές, αν ήθελαν να ενταχθούν στην Ομοσπονδία και την Εθνική Ομάδα. Η Ομοσπονδία ζητούσε από τις αθλητές να απεμπολήσουν το συνταγματικό δικαίωμα κάθε Έλληνα πολίτη για προσφυγή στη Δικαιοσύνη, την ώρα που η ίδια η Ομοσπονδία διατηρεί το δικαίωμα να τους καταδικάσει στα δικαστήρια εφόσον παραβιάσουν την υπεύθυνη δήλωση. Παράλληλα, τους απαγόρευε να κάνουν αναρτήσεις ή δηλώσεις που μπορούσαν να έχουν αρνητικό αντίκτυπο, ακόμα και για διοικητικούς παράγοντες.
Ξεκίνησε να… “ραγίζει” το τείχος
Κύματα αντιδράσεων, συμπαράστασης αλλά και αποκαλύψεων ακολούθησαν την καταγγελία που έκανε η Ολυμπιονίκης. Λίγα 24ωρα μετά τις αποκαλύψεις της Σοφίας, η Μάνια Μπίρκοφ, πολίστρια και η Ραμπέα Ιατρίδου, αθλήτρια τεχνικής κολύμβησης έσπασαν και αυτές τη σιωπή τους.
Εισαγγελική έρευνα για τις καταγγελίες φοιτητριών στο ΑΠΘ
Η εισαγγελία Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης παρήγγειλε τη διενέργεια προκαταρκτικής έρευνας για τις καταγγελίες φοιτητριών του ΑΠΘ ότι δέχθηκαν σεξουαλική παρενόχληση από καθηγητές του Ιδρύματος. Σύμφωνα με την εισαγγελική παραγγελία, στο επίκεντρο βρίσκονται καταγγελίες για διδάσκοντες σε δύο σχολές του ΑΠΘ.
Καταγγελίες από την πολιτική, τη δημοσιογραφία και τον καλλιτεχνικό χώρο
Η αναπληρώτρια εκπρόσωπος Τύπου του Κινήματος Αλλαγής, Ζέφη Δημαδάμα δημοσιοποίησε την δική της καταγγελία για σεξουαλική παρενόχληση που δέχτηκε πριν από 20 χρόνια. Η δημοσιογράφος Ιωάννα Ηλιάδη, προχώρησε επίσης σε δημοσιοποίηση της παρενόχλησης που υπέστη όσο εργαζόταν σε εφημερίδα ως διαπιστευμένη στο υπουργείο Άμυνας. Η τραγουδίστρια Δέσποινα Ολυμπίου αποκάλυψε ότι και η ίδια έχει πέσει θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης 2 φορές. “Θεωρώ ότι αυτά τα άτομα ενεργούν από θέση ισχύος και είτε υπόσχονται είτε δοκιμάζουν γνωρίζοντας ότι το κορίτσι ή το αγόρι είναι πολύ συνεσταλμένο ή άπειρο.”. Όπως προαναφέρθηκε, ανεξάρτητα από το νομικό σκέλος της ιστορίας, το οποίο φέρει τη δική του σημασία, η καταδίκη των φαινομένων βιασμού και κακοποίησης, παρενόχλησης και σεξουαλικής μεταχείρισης, αλλά και η ανάδειξη περισσότερων ιστοριών, είναι ένα διαρκές χρέος όλων μας, χωρίς “ναι μεν αλλά”. Ειδικά σήμερα που ακόμη και το να διαλέξεις “πλευρά” στον δημόσιο λόγο, δεν θεωρείται ως κάτι το αυτονόητο.
Στο πλευρό της Σοφίας Μπεκατώρου ο πολιτικός κόσµος
ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ: “Η Σοφία έσπασε με γενναιότητα την αλυσίδα του φόβου και της σιωπής, δείχνοντας τον δρόμο ώστε το στίγμα της ενοχής να περάσει από το θύμα στον θύτη. Έγινε, έτσι, και μια Ολυμπιονίκης της Eυθύνης, στο όνομα όλων: Γυναικών και ανδρών, παιδιών και εφήβων, μέσα και έξω από την οικογένεια.”
ΤΣΙΠΡΑΣ: “Η έμφυλη βία έχει τα θεμέλιά της στην αντιστροφή της ευθύνης και στη σιωπή του θύματος. Η γυναίκα από θύμα, μετατρέπεται σε κατηγορούμενη. Όταν μία γυναίκα μιλάει είναι σπουδαίο. Σπάμε τη σιωπή”
ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ: Σοφία σ’ ευχαριστούμε που με το θάρρος σου, δείχνεις πως αξίζει να μιλάμε. Αξίζει να μιλάμε, όταν και όποτε βρούμε το κουράγιο να το κάνουμε. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να παραβιάζει τα όριά μας. Όταν μια γυναίκα, ένας άνθρωπος, λέει «όχι» σημαίνει όχι. Αξίζει να μιλάμε για να γνωρίζει κάθε δράστης ότι δεν θα μείνει ατιμώρητος. Για να κάνει πίσω την επόμενη φορά. Καμιά γυναίκα δεν είναι μόνη. Άντρες και γυναίκες σχηματίζουμε μια αλυσίδα προστασίας και αλληλεγγύης.
ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑΣ: «Η στήριξη της Σοφίας Μπεκατώρου είναι μια πράξη αυτονόητη, στην οποία δεν χωρούν “ναι μεν, αλλά”. Εξίσου αυτονόητη θα πρέπει να είναι και η ολόπλευρη προστασία με ευθύνη του κράτους των αθλητριών, των νέων κοριτσιών, που παραμένουν εκτεθειμένα σε κάθε είδους πιέσεις και κινδύνους, ειδικά στο πλαίσιο ενός “αθλητισμού” που βυθίζεται ολοένα και περισσότερο στη σήψη της εμπορευματοποίησης και των διαφόρων “ισχυρών παραγόντων”».
ΒΑΡΟΥΦΑΚΗΣ: “Η Σοφία Μπεκατώρου όχι μόνο αξίζει την υποστήριξή μας – αλλά και τις ευχαριστίες μας που βοηθά ώστε να έρθει και στην Ελλάδα η ώρα που θα γκρεμιστεί το τείχος της σιωπής με το οποίο η πατριαρχία περιβάλει την κακοποίηση των γυναικών”.
Με τη Σοφία και την κάθε Σοφία
Μέσα από τη δυναμική των social media τις τελευταίες ημέρες το hashtag #ΜεΤηΣοφια, έχει έρθει στις πρώτες θέσεις των αναζητήσεων του Twitter, καταγγέλλοντας τη νοσηρή πατριαρχία και τη συστημική εκμετάλλευση των γυναικών, με εκατοντάδες χρήστες να παίρνουν θέση αλλά και να αναδεικνύουν δικές τους αφηγήσεις που σχετίζονται με τον βαθιά ριζωμένο σεξισμό της ελληνικής κοινωνίας, τον στιγματισμό και την ατιμωρησία. Ο διάλογος που άνοιξε επιτέλους δεν πρέπει να ρωτά το θύμα “γιατί” αλλά τον θύτη. Το λάθος δεν πρέπει να αναζητείται στις ανθρώπινες ψυχές που έπνιξαν και πνίγουν ιστορίες μέσα τους. Το λάθος είναι της κοινωνίας, είναι δικό μας και είναι όλων μας. Η κοινωνία μας βρίσκεται πλέον μπροστά στο δικό της #metoo που πυροδοτήθηκε από τα γυμναστήρια, τα ταρτάν, τα πανεπιστήμια, τους χώρους εργασίας. Ακόμη και αν άργησαν τα αντανακλαστικά της κοινωνίας μας να λειτουργήσουν, ας είναι αυτή η αρχή της “εκκαθάρισης” μιας βαθειά πατριαρχικής κοινωνίας, ας είναι η αρχή της δικαίωσης των χιλιάδων κακοποιημένων γυναικών, αυτών που μίλησαν, αυτών που ακόμη φοβούνται και δεν έχουν βρει τη δύναμη, αλλά ας γίνουμε και οι φωνές αυτών που βάναυσα έφυγαν από κοντά μας, προτού προλάβουν να μιλήσουν και να δικαιωθούν.
