Κρίσεις στην Παγκόσμια Οικονομία ΜΕΡΟΣ Β’

Η αμερικανικΗ οικονομία μετά το πέρας του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και ιδιαίτερα κατά την περίοδο 1921-1929 αναπτυσσόταν με μέσους ετήσιους ρυθμούς γύρω στο 4,8%. Οι ρυθμοί αυτοί ήταν από τους υψηλότερους μεταξύ των προηγμένων χωρών της εποχής εκείνης. Το 1929 το ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) των ΗΠΑ σε σταθερές τιμές (έτος βάσης 1990) διαμορφώθηκε σε 844 δισεκατομμύρια δολάρια και αποτελούσε περίπου το 25% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Αξιοπρόσεκτο είναι ότι ο γενικός δείκτης Dow Jones από τις 65 μονάδες τον Αύγουστο του 1921 εκτινάχθηκε στις 381 μονάδες τον Αύγουστο του 1929, ακολουθώντας δηλαδή την ανοδική πορεία της αμερικανικής οικονομίας κατά τη διάρκεια της περιόδου 1921 – 1929. Το καλοκαίρι του 1929 συνέβησαν δύο σημαντικά γεγονότα τα οποία προκάλεσαν την ώθηση της αμερικανικής οικονομίας από τη φάση της ανάκαμψης στη φάση της κάμψης. Το πρώτο γεγονός αφορούσε τον κατασκευαστικό τομέα, ο οποίος μετά από μία περίοδο έντονης δραστηριότητας που διήρκεσε την περίοδο 1922 – 1928, άρχισε από τις αρχές του 1929 να εισέρχεται σε φάση αποδυνάμωσης και ελάττωσης της επενδυτικής δαπάνης σε κατοικίες, κτηριακές εγκαταστάσεις στη βιομηχανία, κ.ά. Η ύφεση που εκδηλώθηκε το καλοκαίρι του 1929 στον κλάδο των κατασκευών, είχε ως άμεσο αντίκτυπο οι μετοχές των εισηγμένων επιχειρήσεων του κλάδου στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης ν’ αρχίσουν να χάνουν σε αξία, προκαλώντας έτσι συνθήκες αβεβαιότητας ως προς τις προοπτικές  της αμερικανικής οικονομίας και την καλλιέργεια κλίματος επιθετικής κερδοσκοπίας στη Wall Street.

Το δεύτερο γεγονός σχετιζόταν με τη μέθοδο άσκησης της νομισματικής πολιτικής. Ειδικότερα, η Κεντρική Τράπεζα την ΗΠΑ, γνωστή με το όνομα Federal Reserve ή Fed, από τις αρχές του 1928 υιοθέτησε μία πολιτική αύξησης του προεξοφλητικού επιτοκίου (discount rate), με απώτερη επιδίωξη την καταστολή των κερδοσκοπικών παιγνίων στη Wall Street και τη σταθεροποίηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του δολαρίου.

Ως γνωστόν, το επίπεδο του προεξοφλητικού  επιτοκίου ρυθμίζεται από την Κεντρική Τράπεζα και αποτελεί το επιτόκιο βάσει του οποίου οι εμπορικές τράπεζες δανείζονται κεφάλαια από την Κεντρική Τράπεζα. Συνεπώς, οι διακυμάνσεις του προεξοφλητικού επιτοκίου επηρεάζουν άμεσα όλες τις κατηγορίες επιτοκίων καταθέσεων και χορηγήσεων, με επακόλουθο το επίπεδο του προεξοφλητικού επιτοκίου να προσδιορίζει σε σημαντικό βαθμό τη νομισματική ρευστότητα στην οικονομία. Κατά τη διάρκεια του 1928, η Fed αύξησε το προεξοφλητικό επιτόκιο από 4% σε 5%. Το Σεπτέμβριο του 1929, η Fed προέβη σε νέα αύξηση του προεξοφλητικού επιτοκίου από 5% σε 6%.

Η ανοδική τάση του προεξοφλητικού επιτοκίου, προκάλεσε την ελάττωση της προσφοράς χρήματος και την ανύψωση των επιτοκίων χορηγήσεων, με αποτέλεσμα τη μείωση της επενδυτικής δαπάνης στην αμερικανική οικονομία. Η χαλάρωση της επενδυτικής δραστηριότητας προξένησε στη συνέχεια την εξασθένηση των ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης, ρίχνοντας την αμερικανική οικονομία από το Σεπτέμβριο του 1929 σε φάση ύφεσης. Η διαμόρφωση αρνητικού κλίματος στην οικονομία των ΗΠΑ, σε συνθήκες κάμψης της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας και μείωσης της νομισματικής ρευστότητας στην οικονομία, συνέβαλαν στην εμφάνιση αρνητικών προσδοκιών και την εκδήλωση έντονων κερδοσκοπικών τάσεων στη Wall Street. Ο γενικός δείκτης Dow Jones από τις 381 μονάδες το Σεπτέμβριο του 1929 κατρακύλησε στις 199 μονάδες την 24η Οκτωβρίου 1929. Η 24η Οκτωβρίου 1929 ονομάστηκε Μαύρη Πέμπτη, καθώς τη συγκεκριμένη μέρα ο γενικός δείκτης απώλεσε περίπου το 15% της αξίας του. Αρκετοί συγγραφείς χρησιμοποιούν τον όρο Μαύρος Οκτώβριος, δοθέντος ότι τον Οκτώβριο του 1929 ο γενικός δείκτης Dow Jones έχασε το 33% της συνολικής του αξίας. Οι αρνητικές εξελίξεις στην αμερικανική οικονομία ήταν αλυσιδωτές.

Τα νοικοκυριά χάνοντας την εμπιστοσύνη τους στο πιστωτικό σύστημα, άρχισαν μαζικά να αποσύρουν τις καταθέσεις τους από τις τράπεζες και οι δανειολήπτες, αδυνατώντας να αποπληρώσουν τα τραπεζικά τους χρέη, υποχρεώθηκαν σε αναγκαστική πτώχευση, με δυσάρεστο επακόλουθο την περίοδο 1930-1933 στις ΗΠΑ να κλείσουν 2.274 τράπεζες.

Δείτε επίσης

Τελευταία Άρθρα

Τα πιο Δημοφιλή