Κρίσεις στην Παγκόσμια Οικονομία ΜΕΡΟΣ Δ’

Το σύστημα του κανόνα χρυσού συνετέλεσε όχι μόνο στην εκδήλωση της οικονομικής κρίσης το Σεπτέμβριο του 1929, αλλά και στο μηχανισμό βάσει του οποίου η κρίση πήρε πελώριες προεκτάσεις. Το συγκεκριμένο νομισματικό σύστημα συνέβαλε στην ενθάρρυνση κερδοσκοπικών φαινομένων κατά του δολαρίου, της αγγλικής λίρας, του γαλλικού φράγκου, του γερμανικού μάρκου και των υπόλοιπων ισχυρών νομισμάτων της εποχής εκείνης. Χώρες με σημαντικά πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών π.χ. ΗΠΑ και Γαλλία, είχαν σημαντικό πλεονέκτημα, έναντι χωρών όπως η Μεγάλη Βρετανία με αξιόλογα ελλείμματα στο ισοζύγιο πληρωμών. Λόγω του ισχύοντος νομισματικού συστήματος των σταθερών ισοτιμιών, η Μεγάλη Βρετανία και οι άλλες χώρες με ελλειμματικά ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών, δεν είχαν τη δυνατότητα με την υποτίμηση του εθνικού τους νομίσματος, να βελτιώσουν την αρνητική θέση των ισοζυγίων πληρωμών. Παράλληλα, οι χώρες με τα πλεονασματικά ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών, είχαν την ευχέρεια να συγκεντρώνουν ξένα νομίσματα στα συναλλαγματικά τους διαθέσιμα, προκαλώντας κατ’ αυτό τον τρόπο σοβαρά προβλήματα ανισορροπίας στη λειτουργία του διεθνούς νομισματικού συστήματος. Κατά τη διάρκεια της περιόδου 1928-1929, τα φαινόμενα διατάραξης του παγκόσμιου νομισματικού συστήματος ήταν πολύ έντονα, λόγω της εκτεταμένης κερδοσκοπίας κατά της αγγλικής λίρας, του δολαρίου και άλλων ξένων νομισμάτων, κερδοσκοπία που συνέβαλε άμεσα στην επιδείνωση του ήδη αρνητικού κλίματος στην Wall Street.

Αξιοπρόσεκτο είναι ότι ο John M. Keynes (1883-1946) στο βιβλίο του “A Tract on Monetary Reform” (1933), είχε υποστηρίξει ότι το σύστημα του κανόνα χρυσού, θα έπρεπε να είχε εγκαταλειφθεί μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου το 1918 και να αντικατασταθεί με ένα ελεγχόμενο σύστημα κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών (managed floating exchange rate system). Ο Keynes ως βαθύς γνώστης της οικονομικής ιστορίας, φαίνεται πως είχε διαπιστώσει ότι το σύστημα του κανόνα χρυσού, είχε συνδράμει στη μεγέθυνση των οικονομικών επιπτώσεων κατά τη διάρκεια της μεγάλης ύφεσης μεταξύ των ετών 1873 και 1879. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της προβλεπτικότητας του Keynes και να διαπιστωθεί γιατί αυτός ο κορυφαίος των κορυφαίων οικονομολόγος προηγήθηκε της εποχής του, αρκεί να αναφερθεί ότι το σύστημα των κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών, υιοθετήθηκε στα πλαίσια του διεθνούς νομισματικού συστήματος μετά το 1972. Το πόσο επιζήμιο ήταν το σύστημα του κανόνα χρυσού στη λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας, διαπιστούται από το γεγονός ότι όσες χώρες εγκατέλειψαν το σύστημα αυτό μετά το 1930, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ, η Μ. Βρετανία, κ.ά., κατάφεραν σε σύντομο χρονικό διάστημα να σταθεροποιήσουν τις οικονομίες τους και στη συνέχεια με την εφαρμογή αποτελεσματικών μέτρων δημοσιονομικής πολιτικής να εισέλθουν στη φάση της ανάκαμψης. Η Ελλάδα μετά την χρεοκοπία του 1932, εγκατέλειψε το καθεστώς του κανόνα χρυσού. 

Ένας σημαντικός παράγοντας που συνέβαλε στις δραματικές διαστάσεις της οικονομικής ύφεσης 1929-1933, ήταν ότι το 1929 δεν υπήρχε στενή συνεργασία μεταξύ των Κεντρικών Τραπεζών και κυρίως πνεύμα αλληλεγγύης ανάμεσα στις χώρες που δέσποζαν στη διεθνή σκηνή. Η έλλειψη συστηματικής συνεργασίας μεταξύ των ΗΠΑ, της Μ. Βρετανίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας και των υπόλοιπων σημαντικών χωρών της εποχής εκείνης, αποτέλεσε έναν από τους κυριότερους αιτιώδεις παράγοντες, που η κρίση ξέφυγε από τις ΗΠΑ και με τόση σφοδρότητα κτύπησε τις περισσότερες χώρες της παγκόσμιας οικονομίας. Άλλος αξιοσημείωτος παράγοντας που συνέβαλε τα μέγιστα στην ταχεία εξάπλωση της κρίσης, ήταν η υιοθέτηση μέτρων προστατευτικής πολιτικής από τις ΗΠΑ. Ειδικότερα, το 1930 οι ΗΠΑ ψήφισαν τον νόμο Smoot-Hawley Tariff Act, με τον οποίο επέβαλαν υψηλούς δασμούς στα εισαγόμενα προϊόντα, έχοντας ως κεντρικό στόχο την υποκατάσταση των εισαγωγών με εγχώρια παραγόμενα προϊόντα, ώστε να τονωθεί η εσωτερική οικονομική δραστηριότητα. Δυστυχώς, η προστατευτική πολιτική των ΗΠΑ υπήρξε ζημιογόνα για το σύνολο της παγκόσμιας οικονομίας. Οι ανταγωνίστριες των ΗΠΑ χώρες, επέβαλαν επίσης προστατευτικά τείχη αποθαρρύνοντας το εισαγωγικό εμπόριο, με επακόλουθο την εντυπωσιακή μείωση των διεθνών εμπορικών ανταλλαγών και κατά προέκταση το βάθεμα της οικονομικής κρίσης στις ΗΠΑ, την Ευρώπη, κ.λπ.

Δείτε επίσης

Τελευταία Άρθρα

Τα πιο Δημοφιλή