Όταν ακούει κανείς «Ακαδημία Αθηνών» , αν δεν προσπεράσει την συζήτηση σηκώνοντας τους ώμους ή και με ένα χαμόγελο αποστασιοποίησης, πάντως συνήθως έχει την εικόνα ενός ιδρύματος βαθύτερα παλιού, ανθρώπων αποστασιοποιημένων από την τρέχουσα πραγματικότητα. Κάτι σαν διανοητικό-κοινωνικό ερημητήριο, άντε έναν χώρο κλειστής αναγνώρισης παλαιάς καταξίωσης.
Και όμως, μια πρόσφατη επιστημονική εκδήλωση που οργανώθηκε – στο μέγαρο της Ακαδημίας, πρότυπο νεοκλασικό οικοδόμημα των μέσων 19ου αιώνα, με χορηγό τον Ηπειρώτη τραπεζίτη και διπλωμάτη Σίμωνα Σίνα, της εποχής Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας (η οποία τον είχε κάνει βαρόνο…) και με αρχιτέκτονα τον Δανό Θεόφιλο Χάνσεν (του οφείλεται και το Musikverein της Βιέννης) – δείχνει ότι σαν κάτι να κινείται εκεί. Πρωτοβουλία του Λουκά Παπαδήμου, ο οποίος ήταν για το 2017 Πρόεδρος της Ακαδημίας (με αυτήν του την ιδιότητα κατά τραγική ειρωνεία, δέχθηκε τον παγιδευμένο φάκελο , τον Μάιο 2017), θέλησε να φέρει στο προσκήνιο μια θεματική κατ’ εξοχήν μέλλοντος: τον ρόλο της έρευνας και καινοτομίας στο να προωθηθεί η διεθνής ανταγωνιστικότητα της Ελληνικής οικονομίας και, συνεπώς να εμπεδωθεί μια πορεία προς εκείνο που λέμε βιώσιμη ανάπτυξη στην Ελλάδα.
Ο ίδιος ο Λ. Παπαδήμος έκανε μιαν εκλαϊκευτική, ωστόσο πολύ ακριβή περιγραφή του πώς η υστέρηση σε καινοτομία επηρεάζει/τραβάει προς τα κάτω την ανταγωνιστικότητα της Ελληνικής οικονομίας στα χρόνια που προηγήθηκαν και συνόδευσαν την κρίση• ύστερα φάνηκε μια μικρή βελτίωση μετά το 2012• αλλά πάλι βύθιση από το 2015. Και εδώ, η υστέρηση σε σχέση με Ιρλανδία – Ισπανία – Πορτογαλία τα χρόνια της κρίσης πληγώνει. Καθώς η ισχνή ανταγωνιστικότητα τραβάει προς τα κάτω την συνολική πραγματικότητα και συνεπώς τις προοπτικές μελλοντικής ανάπτυξης, η περιγραφή και η παρακολούθηση της κατάστασης δεν αρκεί. Εκεί, λοιπόν, η Ακαδημία «επί Παπαδήμου» προσπάθησε να κινητοποιήσει τους επιστημονικούς πόρους που έχει στην διάθεσή της για να δείξει – τουλάχιστον –πορεία προς τα εμπρός. Ο ίδιος ο Λ. Παπαδήμος κωδικοποίησε ως προτάσεις μια δέσμη προτάσεων ώστε το υφιστάμενο ερευνητικό/καινοτομικό δυναμικό να προχωρήσει προς ενσωμάτωση (ως Έρευνα και Ανάπτυξη) στην παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών: συστηματική συνεργασία των Πανεπιστημίων και Ινστιτούτων, στοχευμένα όμως, με ξένα αντίστοιχα ιδρύματα. έμφαση στην επιβίωση των νεοφυών επιχειρήσεων/startups που πετυχαίνουν ενσωμάτωση τεχνολογίας. ενθάρρυνση μεταπτυχιακών που ξεφεύγουν από την θεωρία και βελτιώνουν την επιχειρηματικότητα. Με τον γαλήνιο τρόπο που τον χαρακτηρίζει, που έχει όμως και αιχμή στο βάθος, ο Π. Παπαδήμος επεσήμανε ότι ο ιδιωτικός τομέας χρειάζεται, και αυτός, να προσέλθει με δυναμισμό στο θέμα αυτό.
Τομείς που έχουν ξεχωρίσει για μια τέτοια προσπάθεια, είναι η βιοϊατρική, η ενέργεια, η Ι&Τ , η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αλλά και οι γνώριμες υπηρεσίες της ναυτιλίας, του πολιτιστικού και ιατρικού τουρισμού καθώς και η μεταποίηση αγροτικών προϊόντων (πάντα όμως με τεχνολογικό περιεχόμενο). Την τοποθέτηση αυτή Παπαδήμου ήρθαν, εν συνεχεία, να στηρίξουν τρεις ακαδημαϊκοί: ο Χρ. Ζερεφός για το μέτωπο της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, ο Λ. Χριστοφόρου για την ενέργεια ως συνιστώσα του αναπτυξιακού σχεδιασμού και ο Δημ. Θάνος για την συμβολή της βιοιατρικής έρευνας και καινοτομίας.. Και πάλιν, οι παρουσιάσεις προσπάθησαν να μην μείνουν στην περιγραφή και πάλι, αλλά να πλησιάσουν την πράξη.
Το καταγράφουμε αυτό, το «άνοιγμα» της Ακαδημίας. Όχι ως curiosum, αλλά ως κάτι το ενθαρρυντικό.
