Η συνειδητή ενσωμάτωση των μεταναστών στις δυτικές κοινωνίες

Το πρώτο συνέδριο του Ευρωπαϊκού Κέντρου Έρευνας και Συμβουλευτικής

Πιο επίκαιρο από ποτέ είναι πλέον το μεταναστευτικό ζήτημα.

Η μετανάστευση είναι ένα από τα χαρακτηριστικά της παγκοσμιοποίησης. Πολλοί είναι εκείνοι που αποφασίζουν να εγκαταλείψουν τις χώρες τους, της Ανατολής, και να εγκατασταθούν στις δυτικές χώρες, κυρίως στην Ευρώπη και τη βόρεια Αμερική.

Ένα βασικό στοιχείο είναι η ενσωμάτωση των μεταναστών σε αυτές τις κοινωνίες, αφού ο κοινωνικός αποκλεισμός τους θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα.

Το θέμα αυτό απασχόλησε το πρώτο συνέδριο του Ευρωπαϊκού Κέντρου Έρευνας και Συμβουλευτικής (European Centre for Research and Consultancy) στο Λονδίνο με τίτλο «Η συνειδητή ενσωμάτωση των μεταναστών στις δυτικές κοινωνίες».

Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, εξετάστηκε η διαδικασία της ενσωμάτωσης από την πολιτική, οικονομική, κοινωνική, παιδαγωγική, ιστορική και νομική σκοπιά.

Αν και η ενσωμάτωση είναι ένα ζήτημα δημοσίου ενδιαφέροντος, δεν έχει ακόμα επιτευχθεί συμφωνία ως προς τον κοινωνικό ή πολιτικό ορισμό.

Εξάλλου, η πολιτική ενσωμάτωσης είναι συχνά θέμα αντιπαράθεσης και εξαρτάται από τον συσχετισμό των πολιτικών δυνάμεων.

Γενικότερα, η ενσωμάτωση ορίζεται ως προς το πόσο καλά οι μετανάστες ως άτομα ή ως ομάδες συμμετέχουν στην κοινωνία υποδοχής.

Στην Ελλάδα η νομοθεσία προστατεύει τους μετανάστες και τους δίνει τη δυνατότητα να μείνουν στην χώρα.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 2 του Συντάγματος, όλοι όσοι βρίσκονται στην Ελληνική επικράτεια απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας του χωρίς διάκριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας και θρησκευτικών και πολιτικών πεποιθήσεων. Εξαιρέσεις επιτρέπονται στις περιπτώσεις που προβλέπει το διεθνές δίκαιο.

Ειδικότερα, ο νόμος 4251/2014 αναφέρεται στην είσοδο, παραμονή, διαμονή και κοινωνική ενσωμάτωση για πολίτες τρίτων χωρών.

Οι πολίτες αυτοί μπορούν να ζήσουν στην Ελλάδα, εφόσον έχουν άδεια διαμονής που έχει εκδοθεί από τις ελληνικές αρχές.

Ανάλογα με την προσωπική κατάσταση του αιτούντος υπάρχουν κατηγορίες αδειών διαμονής. Οι άδειες διαμονής διακρίνονται για 1)εργασία και επαγγελματικούς λόγους, 2)προσωρινή διαμονή, 3)ανθρωπιστικούς και εξαιρετικούς λόγους, 4)σπουδές, 5)θύματα εμπορίας ανθρώπων, 6)οικογενειακή επανένωση και 7)μακράς διάρκειας.

Οι πολίτες τρίτων χωρών με άδεια διαμονής έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους Έλληνες πολίτες ως προς την εργασία, την εκπαίδευση, την κοινωνική ασφάλιση, τους φόρους και την μετακίνηση στην χώρα. Από την άλλη, είναι υποχρεωμένοι να ενημερώνουν τις αρχές για οποιαδήποτε μεταβολή στη διεύθυνση τους και στην οικογενειακή κατάστασή τους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι δύο από τις άδειες διαμονής έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: δίνουν τη δυνατότητα στους πολίτες τρίτων χωρών να μένουν σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα.

Κατ’ αρχάς, η μπλε κάρτα επιτρέπει στους πολίτες τρίτων χωρών με υψηλά επαγγελματικά προσόντα  να εργάζονται στις ευρωπαϊκές χώρες.

Οι κάτοχοι της μπλε κάρτας έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους ιθαγενείς ως προς τις συνθήκες εργασίας, το δικαίωμα του συναθροίζεσθαι, της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, των κοινωνικών δικαιωμάτων.

Η άδεια επί μακρόν διαμένοντος είναι μια καινοτομία στο μεταναστευτικό δίκαιο και δημιουργήθηκε βάσει της Ευρωπαϊκή Οδηγίας 2003/109.

Οι πολίτες τρίτων χωρών μπορούν να αποκτήσουν άδεια επί μακρόν διαμένοντος ύστερα από συνεχή 5ετή διαμονή στην Ελλάδα. Προϋποθέσεις είναι το εισόδημα, η ασφάλιση ασθένειας και η ένταξη στην ελληνική κοινωνία.

Οι επί μακρόν διαμένοντες στην Ελλάδα μπορούν να ζήσουν και να εργαστούν στην χώρα αλλά και σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα.

Μάλιστα, μπορούν με αυτή την άδεια να αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια μέσω της πολιτογράφησης.

Τέλος, ενδιαφέρον παρουσιάζει το θέμα αν η οικονομική κρίση στην Ελλάδα επηρεάζει το νομικό πλαίσιο για τη μετανάστευση. Παρ’ όλο που η κρίση έχει επηρεάσει αρνητικά πολλούς τομείς, δεν έχει επηρεάσει το μεταναστευτικό δίκαιο.

Τα τελευταία χρόνια έχουν σημειωθεί βήματα προόδου, καθώς η Ελλάδα προσπάθησε να συμμορφωθεί με το ευρωπαϊκό δίκαιο.

Τα πρόσφατα γεγονότα και ειδικά η αυξημένη ροή προσφύγων από την εμπόλεμη Συρία έχουν ανοίξει κύκλους συζητήσεων, σε διάφορα επίπεδα, σχετικά με τη Συνθήκη Σένγκεν και την παροχή ασύλου και μένει να δούμε πού θα καταλήξουν.