Είναι αποτέλεσμα – θα την έλεγε κανείς πρόκληση, στιγμές-στιγμές φαίνεται περίπου κατάρα! – της άνθισης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, του Facebook και πάνω α’ όλα του Twitter. (Το τελευταίο, μετά την περιπέτεια της εκστρατείας Τραμπ, και τώρα με την βαθύτερα διαταρακτική σοκαριστική εμπειρία της διακυβέρνησης Τραμπ έδειξε πάντως ένα: ότι μέσα από τα social media και μάλιστα το Twitter, μ’ έναν λόγο “αναγκαστικά” βραχύτατο, αποσπασματικό, αιχμηρό όχι μόνον εντυπωσιάζεις, αλλά και θέτεις την πολιτική/δημόσια ατζέντα, την “αρπάζεις” από την συνήθη πολιτική διαδικασία, από τα παραδοσιακά μήντια). Η αποφθεγματική έκφραση, η ατάκα, ο αφοριστικός λόγος διεκδικεί την επικράτηση στην δημόσια σκηνή. Ακόμη κι απέναντι στην τηλεοπτική ατάκα/το soundbite. Ακόμη και απέναντι στον σοκαριστικό πρωτοσέλιδο τίτλο ή το αιχμηρό παραλειπόμενο.
Αυτή λοιπόν η πρόκληση του αφοριστικού λόγου κατόρθωσε να δώσει μέχρι και ενδιαφέροντα δείγματα γραφής υπό μορφήν βιβλίου. Δυο είναι εντελώς πρόσφατα:
Ο πολιτικός επιστήμονας, επί δεκαετίες ασχολούμενος από κεντρικούς χώρους με την πολιτική επικοινωνία Λευτέρης Κουσούλης μόλις κυκλοφόρησε το “Ελάχιστο Λεξικό & 16 αφορισμούς” του. Όπου με την λογική μεν της ατάκας αλλά και με διάθεση αναλυτικής εμβάθυνσης επιχειρεί να εξηγήσει πώς χρησιμοποιούμε στην καθημερινή “γλώσσα” έννοιες όπως ο αναρχισμός η ο φιλελευθερισμός, ο ξένος ή η ισχύς, οι εχθροί ή οι φίλοι του λαού, ο κομφορμισμός, η κρίση, η ιδεολογία – ακόμη και η μαγεία, ο μύθος, το ψεύδος, αλλά και το χιούμορ ή το στυλ. Πρόκειται, εν τέλει, για έναν αναστοχασμό γύρω από τον λόγο, τις λέξεις και την εξουσία. “Η πολιτική σύγκρουση είναι μια σύγκρουση για τα νοήματα και τις σημασίες”. Και οι λέξεις λειτουργούν σαν ένα πολιτικό εργαλείο.
Ο Γιάννης Βλαστάρης, πάλι, βετεράνος δημοσιογράφος με διαδρομή από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ και μέχρι την ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ (είναι εκείνος που λάνσαρε το “είδος” του ενθέτου στην εφημερίδα, με το ΕΨΙΛΟΝ…) έρχεται με το “Λεξικό χωρίς γραβάτα” που κι αυτό παίρνει μια σειρά από λέξεις της πολιτικής και δημόσιας ζωής – εδώ πάμε και σε πιο έννοιες τεχνικές: τι είναι το Washington Group; θυμάστε; πώς λειτούργησε η ύβρις “Ολανδρέου”; πότε/από ποιους; τι είναι η “ουδετερόθρησκη” Παιδεία σε αντιπαραβολή με την ανεξίθρησκη; πώς λειτουργεί, ακόμη και ψυχαναλυτικά, για το Έλληνα το “ΟΧΙ”; ο αναγνώστης βλέπει ότι πήραμε τυχαία ένα γράμμα του Λεξικού, χωρίς γραβάτα, το “Ο”… – και πάει να ξεκλειδώσει το νόημα και την χρήση τους.
Μάλιστα κάνει ο Βλαστάρης και το άλλο: συσχετίζει τις διάφορες λέξεις μεταξύ τους, παραπέμπει από το “ΟΧΙ’ στο Δημοψήφισμα, ή στο Χρυσόψαρο (μνήμη χρυσόψαρου), από τον Ολανδρέου στην αυταπάτη. Ενώ ενσωματώνει στο σώμα τού – ιδιαίτερα επιμελημένου τυπογραφικά, στις “Εκδόσεις Αρμός” – βιβλίου του και φωτογραφικές στιγμές της πλούσιας, όντως, σε περιεχόμενο και σε ένταση εποχής μας.
Αν έτσι/αν κάπως έτσι λειτουργούσαν και τα social media!
