Οι διαμάχες που προκαλούνται ακόμη και σήμερα, γύρω από τη μνήμη του Ανδρέα Παπανδρέου, επιβεβαιώνουν τη διαχρονική αντοχή της πολιτικής του παρακαταθήκης. Η αλήθεια αυτή, αναγνωρίζεται, όχι μόνο από φίλους, αλλά και από αντιπάλους, ακόμη και από τους πιο σκληρούς πολέμιους του. Θα είχε ενδιαφέρον, ως εκ τούτου, να εξεταστεί, τόσο από τους επίδοξους επιγόνους, όσο και από όσους επιδιώκουν την οικειοποίηση της πολιτικής του «κληρονομιάς» ή πτυχών της προσωπικότητας του, ποια ήταν εκείνα τα στοιχεία, που τον κατέστησαν ξεχωριστό και εξηγούν την ανθεκτικότητα του υποδείγματος του. Ασφαλώς, υπάρχουν πολλά στοιχεία, σε αυτή την πληθωρική προσωπικότητα, με τις ουκ ολίγες αντιφάσεις, που θα μπορούσε κανείς να προτάξει, ανάλογα με την, υποκειμενική, οπτική γωνία της προσέγγισης του. Η οξυδέρκεια, η μοναδική αναλυτική ικανότητα, η βαθιά πολιτική συγκρότηση, η ανάδειξη του ιδεολογικού στοιχείου, στην πολιτική αντιπαράθεση, αλλά και η ακαδημαϊκή πτυχή της προσωπικότητας του, αποτελούν όψεις της, πρωταγωνιστικής, δημόσιας παρουσίας του, επί 30 και πλέον χρόνια. Όλα αυτά, πιστεύουμε, θα ήταν αδιάφορα ή, στην καλύτερη περίπτωση, θα συνέθεταν μια συμβατική περίπτωση πολιτικής πορείας, αν δεν υπήρχε ο καταλυτικός παράγοντας, της λαϊκής αποδοχής. Για την ακρίβεια, της αδιαμεσολάβητης, μοναδικής και αξεπέραστης μέχρι σήμερα, σχέσης του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ, με τα πλατιά κοινωνικά στρώματα, με αυτό που αποκαλούμε λαϊκό παράγοντα.
Ήταν αυτή η μοναδική ικανότητα επικοινωνίας και εκλαΐκευσης, ακόμη και των πιο σύνθετων εννοιών και καταστάσεων, που κατέστησε τις, απρόσιτες μέχρι τότε στη χώρα μας, ιδέες του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού, πλειοψηφικό ρεύμα εξουσίας, αλλά και ηγεμονική δύναμη, για 20 και πλέον χρόνια.
Ήταν αυτό το στοιχείο, που ξεχώρισε τον Ανδρέα Παπανδρέου, από διακεκριμένες μορφές της μεταπολεμικής πολιτικής ζωής, όπως ο καθηγητής Αλέξανδρος Σβώλος, ο Ηλίας Τσιριμώκος, ο Λουκής Ακρίτας, ο Στρατής Σωμερίτης ή ο Γεώργιος Καρτάλης, που απέτυχαν, παρά το αναμφισβήτητο διανοητικό τους διαμέτρημα, να δημιουργήσουν ένα μαζικό Σοσιαλιστικό Κόμμα.
Αυτό είναι, κατά τη γνώμη μας, το σημαντικότερο δίδαγμα, από την παρακαταθήκη του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ, για όσους ενδιαφέρονται και για την ουσία, πέρα από τις σκοπιμότητες ή τις πρόσκαιρες εντυπώσεις. Σε τελευταία ανάλυση, ισχύει αυτό που προσφυώς και με κάποια δόση κυνισμού, έχει λεχθεί: «Τα κόμματα χρειάζονται και οπαδούς». Είναι και επίκαιρο.
