Μετά από 45 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας της Προεδρευόμενης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, το πρώτο, ασφαλές συμπέρασμα είναι πως η επιλογή των πολιτών, υπέρ της Αβασίλευτης Δημοκρατίας, της 8ης Δεκεμβρίου 1974 αποδείχθηκε σοφή.
Η αντοχή αυτής της επιλογής δημιουργεί ένα μοναδικό προηγούμενο, στη νεότερη ιστορία του Εθνους μας. Αρκεί να θυμηθούμε ότι στο μοναδικό ανάλογο προηγούμενο, εγκαθίδρυσης Αβασίλευτης Δημοκρατίας, με την επικράτηση της κοινοβουλευτικής αρχής, το 1923, ο «χρόνος ζωής» της δεν υπερέβη τα 13 χρόνια. Για να μην αναφερθούμε στις συνθήκες υπό τις οποίες εγκαθιδρύθηκε, την παρατεταμένη αστάθεια και τις διαρκείς κρίσεις, αλλά και αυταρχικές εκτροπές που τη συνόδευσαν. Αλλά και το ότι η παλινόρθωση του, κατά Κωνσταντίνο Καραμανλή, «καρκινώματος» της δυναστείας, συνδέθηκε με την επιβολή της δικτατορίας Μεταξά.
Είναι αλήθεια πως όταν ζεις την ιστορία, οπότε αισθάνεσαι κατά κάποιο τρόπο και συνδιαμορφωτής της, δε συνειδητοποιείς το βάρος και τη σημασία των μεταβολών. Το ότι δηλαδή, με την εξαίρεση του προαναφερθέντος μικρού διαλείμματος, στο Μεσοπόλεμο, η Ελλάδα πορεύτηκε από την πρώτη σχεδόν στιγμή της ύπαρξης της ως σύγχρονο έθνος, από το 1833, μετά την τραγική κατάληξη του «πειράματος Καποδίστρια», με το θεσμό της ξενόφερτης δυναστείας. Με κληρονομικούς, δηλονότι, Ανώτατους Αρχοντες, που δεν ήταν καν πολίτες αυτής της χώρας, αλλά απέκτησαν την ελληνική υπηκοότητα, μόνο λόγω του πολιτειακού τους αξιώματος. Με αυτήν ακριβώς τη συνθήκη πορεύτηκε η χώρα μέχρι το δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974. Ας έχουμε, επομένως, υπόψη, ενόψει της επικείμενης Προεδρικής εκλογής, το ποιοτικό άλμα που έχει συντελεστεί. Κι ας μην είμαστε εμείς οι ίδιοι, προπάντων δε όσοι εκ του ρόλου τους φέρουν τη μεγαλύτερη ευθύνη, που θα ευτελίζουμε και θα ακυρώνουμε την ουσία του δικού μας κατορθώματος. Είναι κρίμα.
Το οφείλουμε, σε τελευταία ανάλυση, στις προηγούμενες γενιές, που πάλεψαν για να φύγει ο θεσμός της μοναρχίας, με ότι σκοταδιστικό και αντιδραστικό αντιπροσώπευε. Να μην ξεχνάμε, άλλωστε, για να κλείσουμε αυτό το κεφάλαιο, ότι μπορεί, αυτή τη φορά, η επιβολή της Αβασίλευτης Δημοκρατίας, να έγινε με υποδειγματικά δημοκρατικό τρόπο και σε περιβάλλον πρωτόγνωρης ομαλότητας, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν υπήρξαν περισπασμοί ή και, έστω και στα όρια του γκροτέσκο, επιβουλές. Ο ίδιος ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, αποκάλυψε, πολλά χρόνια αργότερα, στο περίφημο «Αρχείο» του, ότι ο έκπτωτος, τέως βασιλιάς, δε συμβιβάστηκε με την ήττα του, στο δημοψήφισμα, θεωρώντας ότι δεν υπήρξαν δίκαιες συνθήκες διεξαγωγής του, γι` αυτό και «συνωμοτούσε», κατά τη διατύπωση του ίδιου του τότε πρωθυπουργού. Φυσικά χωρίς πιθανότητα επιτυχίας, αφού όλοι είχαν πάρει το μάθημα τους….
