Η είδηση πέρασε «στα ψιλά», καίτοι μπορεί να καθορίσει τις ζωές όλων μας για την επόμενη δεκαετία: στις ΗΠΑ, 11 χρόνια μετά το «κραχ» του 2008, από εκείνο τον «μαύρο» Σεπτέμβριο που κατέρρευσε η Lehman Brothers και την ακολούθησαν οι εταιρείες των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων, οι ρυθμιστικές Αρχές των ΗΠΑ έκαναν ένα μεγάλο «δώρο» στις τράπεζες: ενέκριναν την χαλάρωση των όρων του περίφημου «κανόνα Βόλκερ», που διαχώριζε τις κερδοσκοπικές δραστηριότητες των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων από τις καταθέσεις των πολιτών και των επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την διεθνή ειδησεογραφία, η Federal Deposit Insurance Corporation, η μία από τις δύο ρυθμιστικές αρχές ασφάλισης των τραπεζικών καταθέσεων σε ομοσπονδιακό επίπεδο, ενέκρινε την χαλάρωση αυτού του κανόνα, με τον οποίο ο πρώην πρόεδρος της FED, Πολ Βόλκερ επιχειρούσε να προστατέψει τις καταθέσεις των πολιτών, απαγορεύοντας στις τράπεζες να τις χρησιμοποιούν για άγρια κερδοσκοπικά παιχνίδια με υψηλού ρίσκου χρηματοδοτικά προϊόντα.
Η οδηγία Βόλκερ ξεκίνησε ως ένας γενικός κανόνας μερικών σελίδων και, τελικώς, είχε γίνει «ευαγγέλιο» για το αμερικανικό τραπεζικό σύστημα, αφού υποτίθεται ότι οι τράπεζες είχαν μάθει από το μάθημά τους: δε θα ξαναέκαναν το λάθος να χρησιμοποιήσουν τις καταθέσεις των πελατών τους για άγρια και «αεριτζήδικα» κερδοσκοπικά παιχνίδια, προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι χρεοκοπίας και νέου «κραχ». Έλα, όμως, που εδώ και μερικά χρόνια, οι μεγάλες τράπεζες και επενδυτικοί οίκοι των ΗΠΑ πίεζαν διακριτικά για «αλλαγές» στον κανόνα: στην αρχή ζητούσαν σύνθετες αλλαγές που τον καθιστούσαν… διάτρητο ή εξαιρετικά δύσκολο στην εφαρμογή του, ενώ από τότε που ο Ντόναλντ Τραμπ εγκαταστάθηκε στο Οβάλ Γραφείο, οι πιέσεις έγιναν απροσχημάτιστες: οι πιέσεις πλέον δεν αφορούσαν αιτήματα εξαίρεσης και «παραθυράκια», αλλά την υπερβολική χαλάρωση του «κανόνα Βόλκερ» που θα οδηγούσε στην de facto κατάργησή του.
Την περασμένη εβδομάδα, λοιπόν, έγινε η αρχή. Η απόφαση της Federal Deposit Insurance Corporation σηματοδοτεί την επιστροφή του τραπεζικού συστήματος των ΗΠΑ στο προηγούμενο καθεστώς: στις πρακτικές, δηλαδή, που απεικονίζονται ανάγλυφα στην ταινία «το μεγάλο σορτάρισμα». Στις πρακτικές του «αέρα», των επικίνδυνων κερδοσκοπικών παιχνιδιών, που μπορεί να οδηγήσουν και πάλι σε σύνθετα «δομημένα» χρηματιστηριακά προϊόντα, σε ράλι στεγαστικών δανείων, τα οποία θα προκαλέσουν μία φούσκα. Και ως γνωστόν, οι φούσκες έχουν ένα κακό: εν τέλει σκάνε.
Στη «Μέκκα του καπιταλισμού», λοιπόν, στην Wall Street, δεν χρειάστηκαν παρά 11 χρόνια προκειμένου να ξεχαστούν τα αλγεινά μαθήματα που προέκυψαν από το πάθημα της Lehman Brothers. Το «αόρατο χέρι της αγοράς», που υποτίθεται ότι «ρυθμίζει τα πάντα», για μία ακόμη φορά δείχνει ότι, μπροστά στην επιδίωξη για ολοένα και περισσότερο κέρδος, ξεχνά πολύ γρήγορα και τα παθήματα και τα μαθήματα.
Η συγκεκριμένη είδηση έχει ιδιαίτερη αξία στην παρούσα συγκυρία και στα καθ’ ημάς, καθώς η κυβέρνηση ετοιμάζεται να βάλει στο παιχνίδι του Ασφαλιστικού και ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες, διαβεβαιώνοντας τους ανησυχούντες για το μέλλον ότι πλέον… οι εταιρείες αυτές εποπτεύονται αυστηρά, αλλά και ότι η λειτουργία τους
διέπεται από αυστηρότερο πλαίσιο. Αυστηρό πλαίσιο ήταν και ο «κανόνας Βόλκερ», αλλά από προχθές δεν είναι και τόσο αυστηρό πια. Τα χρόνια περνάνε, τα μαθήματα ξεχνιούνται, οι ανάγκες των εταιρειών για ολοένα και μεγαλύτερα κέρδη οδηγούν σε επιστροφή στο παρελθόν και κάπως έτσι, η ιστορία επαναλαμβάνεται. Επαναλαμβάνεται για να μας υπενθυμίσει ότι το «αόρατο χέρι της αγοράς» δεν μπορεί να ρυθμίσει τίποτα. Μπορεί μόνο να ψάχνει για κέρδος και μετά να ζητά τα ρέστα από το κράτος, όταν το αλόγιστο κυνήγι γι’ αυτό οδηγεί σε επαναλαμβανόμενα «κραχ».
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΕΛΙΓΓΩΝΗΣ
