Του Σπύρου Σουρμελίδη από την Κυριακάτικη Kontranews
Σε αγαπάμε αλλά πρέπει να είσαι μόνο δικός μας, λένε οι Αμερικανοί στον Ρ.Τ. Ερντογάν, ζητώντας του να εγκαταλείψει πλέον την λυκοσυμμαχία με τον Πούτιν.
Λίγες βδομάδες πριν αλλάξει ο ένοικος του Λευκού Οίκου, η Ουάσιγκτον προχώρησε (14.12) στην επιβολή κυρώσεων κατά της τουρκικής βιομηχανίας όπλων, διατηρώντας και το πάγωμα της παράδοσης των μαχητικών F-35 στην Τουρκία. Αν η Τουρκία δεν ακυρώσει την συμφωνία με τους Ρώσους για τους S-400, οι κυρώσεις θα τεθούν σε ισχύ. Οι κυρώσεις που φέρουν την υπογραφή του απερχόμενου υπουργού Εξωτερικών Μάικ Πομπέο, στην συνέχεια (μετά από πιέσεις) και του απερχόμενου Προέδρου Ντ. Τραμπ.
Οι κυρώσεις μπορεί να μην βλάπτουν την πορεία της τουρκικής πολεμικής βιομηχανίας, αλλά είναι ενοχλητικές για το κύρος του Ερντογάν, όπως και για την εξέλιξη των σχέσεων Άγκυρας- Ουάσιγκτον. Άλλωστε η Ουάσιγκτον διευκρίνησε ότι οι κυρώσεις ισχύουν για νέες παραγγελίες και όχι για όσες ήδη τρέχουν (!!!). Την ώρα μάλιστα που το θέμα «κυρώσεις» υπάρχει πάνω και στο τραπέζι των Ευρωπαίων. Άρα ο Ερντογάν πρέπει να παζαρέψει από την αρχή…
Η οργή της Άγκυρας για τις αμερικανικές κυρώσεις
Οι Αμερικανοί κάνουν ασκήσεις στην Ελλάδα με τους ρωσικούς S-300 αλλά σε ’μάς επιβάλλουν κυρώσεις για τους S-400, αντιλέγει η τουρκική κυβέρνηση, αντιδρώντας έντονα για τις αμερικανικές κυρώσεις. Παράλληλα όμως με τις προσπάθειες του Ερντογάν να βρει τους κατάλληλους συνομιλητές στο επιτελείο του Μπάιντεν, που θα αναλάβει τα καθήκοντά του σε περίπου 30 μέρες.
Ο θυμός της Άγκυρας δεν αφορά μόνο στις αμυντικές κυρώσεις. Αφορά και στην αγωνία του ίδιου του Ερντογάν για την σκάνδαλο της μεγάλης τουρκικής Τράπεζας, της Halk Bank, η οποία βοήθησε (2010- 2017), το Ιράν να σπάσει το αμερικανό- ευρωπαϊκό εμπάργκο, πουλώντας πετρέλαιο και αγοράζοντας προϊόντα. Ένα σκάνδαλο στο οποίο εμπλέκεται προσωπικά η οικογένεια του Ερντογάν, πρωτίστως ο γαμπρός του Αλμπαϊράκ. Η τουρκική Halk Bank βοήθησε τις ιρανικές συναλλαγές (παρά το εμπάργκο), χρησιμοποιώντας το χρυσό ως ανταλλακτικό μέσο (αντί δολαρίων ή ευρώ). Παρά τις προσπάθειες του Ερντογάν από το 2012 να κλείσει αυτή η υπόθεση στις ΗΠΑ, η αμερικανική Δικαιοσύνη έχει ανοίξει και πάλι την υπόθεση. Μάλιστα ο Ερντογάν έχει καταφέρει να φέρει τον καταδικασθέντα σε ποινή 30 ετών, στην Αμερική, αντιπρόεδρο της Halk Bank, Μεχμέτ Χακάν Αττίλα, πίσω στην Τουρκία για να εκτίσει την ποινή του σε τουρκικές (υποτίθεται) φυλακές. Όμως τώρα το Δικαστήριο του Μανχάταν άνοιξε και πάλι την υπόθεση, με δεκάδες κατηγορούμενους, μεταξύ αυτών και ο Αλμπαϊράκ.
Παζάρι από την αρχή
Οι αμερικανικές κυρώσεις είναι κίνηση που βοηθά τον Μπάιντεν να ξεκινήσει από μια διαφορετική θέση την διαπραγμάτευση με τον Ερντογάν. Ο Τραμπ ήταν πλέον ο δεδομένος φίλος του Ερντογάν. Ήταν αυτός που άναψε το πράσινο φως στον Ερντογάν να γίνει το «αφεντικό» της ευρύτερης περιοχής, στη Μέση Ανατολή, στην Βόρειο Αφρική, στο κέρας της Αφρικής (Σομαλία, Τζιμπουτί), στον Καύκασο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Αυτό το τελευταίο αφορά στην Ελλάδα και την Κύπρο άμεσα, γιατί η Τουρκία αρπάζει τα δικά μας «οικόπεδα». Οι γενικότερες εξελίξεις ευνόησαν τον Ερντογάν να διαπραγματευθεί με τους Αμερικανούς για τα πάντα. Ξεπερνώντας και το εμπόδιο της ενεργειακής συνεργασίας Ισραήλ, Ελλάδας, Αιγύπτου και Κύπρου.
Η διστακτικότητα όμως της σημερινής ελληνικής κυβέρνησης, η αποφυγή του ρίσκου μιας θερμής αντιπαράθεσης Ελλάδας-Τουρκίας, η αλλαγή τακτικής σε ό,τι αφορά στην Κύπρο από τον κ. Μητσοτάκη, οι συνομιλίες με την Γερμανία και υπό την Γερμανία, η άρνησή των Ευρωπαίων να αντιπαρατεθούν με την Τουρκία, έδωσαν την δυνατότητα στον Ερντογάν να δημιουργήσει γκρίζες ζώνες και ανατολικά της Κρήτης (μεταξύ Ρόδου και Κύπρου) και νοτίως της Κύπρου.
Η ήττα Τραμπ και η έλευση των Δημοκρατικών, αλλάζει τις ισορροπίες σε πολλά θέματα. Στις σχέσεις Ευρώπης-ΗΠΑ, στις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας, στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας. Άρα αρχίζει και πάλι ένα παζάρι από την αρχή.
Χωρίς όλα τα παραπάνω να σημαίνουν ότι αυτό το νέο παζάρι Άγκυρας- Ουάσιγκτον θα ευνοήσει την Ελλάδα, αν η Αθήνα δεν εμπλακεί ενεργά στην συνολική επαναδιαπραγμάτευση.
Τουρκία: Κεκτημένα και ανταλλάγματα
Ο Μπάιντεν υποστηρίζει ότι η Τουρκία πρέπει να μείνει πιστή στο ΝΑΤΟ, μακριά από την Ρωσία. Όχι για να φύγει από την Συρία, από τη Λιβύη, από την Σομαλία ή την Ανατολική Μεσόγειο. Αντιθέτως και οι Δημοκρατικοί θέλουν την Τουρκία στο παιχνίδι με ρόλο, αλλά μακριά από τον Πούτιν.
Αυτό θα είναι το παζάρι: Με ποια ανταλλάγματα ο Ερντογάν θα απομακρυνθεί από τον Πούτιν για να διατηρήσει όλα όσα έχει πετύχει έως τώρα.
Οι δε Ευρωπαίοι που δηλώνουν πως θα συζητήσουν με τον Μπάιντεν αυτό το νέο παζάρι, δηλώνουν επίσης ωμά ότι τάσσονται υπέρ της Τουρκίας. Πλην των Γάλλων που θέλουν ρόλο στην Συρία και τη Λιβύη και των Αυστριακών (και άλλων) που δεν θέλουν τους μετανάστες. Το Βερολίνο, η Ρώμη, η Μαδρίτη κ.ά., έχουν τράπεζες οι οποίες είναι εκτεθειμένες στην Τουρκία, καθώς έχουν προχωρήσει σε μαζικές δανειοδοτήσεις τουρκικών τραπεζών και βιομηχανιών και επίσης σε μαζικές αγορές τουρκικού δημοσίου χρέους.
Ο Ερντογάν ξέρει από παζάρια, το έχει αποδείξει άλλωστε. Γι’ αυτό και ήδη έχει ξεκινήσει και την προσπάθεια να τα βρει και με τον Μακρόν και με το Ισραήλ. Είναι έτοιμος να κάνει παραχωρήσεις προς όλους, αρκεί να είναι βασικός παίκτης στην ευρύτερη περιοχή. Κυρίως σε βάρος της Συρίας, της Κύπρου και της Ελλάδας.
Αυτό που του ζητά ο Μπάιντεν, φαίνεται να μην είναι εύκολο αλλά οχι και αδύνατον. Το πραγματικά δύσκολα για την Τουρκία θα είναι να πάψει να ενοχλεί τους Κούρδους της Συρίας.
Στις 14 Δεκεμβρίου οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν κυρώσεις κατά της Τουρκίας λόγω της συνεργασίας της με την Ρωσία για τους S-400. Στην ανακοίνωση που έχει την υπογραφή του Μάικ Πομπέο, αναφέρεται:
«Οι ΗΠΑ επιβάλλουν κυρώσεις στην Προεδρία Αμυντικών Βιομηχανιών της Δημοκρατίας της Τουρκίας (SSB) σύμφωνα με το άρθρο 231 του νόμου για την “Αντιμετώπιση των Αντιπάλων της Αμερικής μέσω του νόμου περί Κυρώσεων” (CAATSA), για την εν γνώσει της συμμετοχή σε σημαντική συναλλαγή με τη Rosoboronexport, την βασική εταιρεία εξαγωγών όπλων της Ρωσίας, προμηθεύοντας το σύστημα πυραύλων επιφανείας-αέρος S-400.
Οι κυρώσεις περιλαμβάνουν απαγόρευση όλων των αμερικανικών αδειών εξαγωγής και αδειών στην SSB και πάγωμα περιουσιακών στοιχείων και περιορισμούς θεώρησης για τον Dr. Ismail Demir, πρόεδρο της SSB και άλλους αξιωματικούς της SSB.
Οι ΗΠΑ κατέστησαν σαφές στην Τουρκία στα υψηλότερα επίπεδα και σε πολλές περιπτώσεις ότι η αγορά του συστήματος S-400 θα έθετε σε κίνδυνο την ασφάλεια της στρατιωτικής τεχνολογίας και του προσωπικού των ΗΠΑ και θα παρείχε σημαντικά κονδύλια στον αμυντικό τομέα της Ρωσίας, καθώς και στη ρωσική πρόσβαση στις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις και την αμυντική βιομηχανία. Ωστόσο, η Τουρκία αποφάσισε να προχωρήσει με την προμήθεια και τον έλεγχο του S-400, παρά τη διαθεσιμότητα εναλλακτικών, διαλειτουργικών συστημάτων του ΝΑΤΟ για την κάλυψη των αμυντικών απαιτήσεων. Αυτή η απόφαση είχε ως αποτέλεσμα την αναστολή της συμμετοχής της Τουρκίας στην παγκόσμια συνεργασία F-35 Joint Strike Fighter. Η σημερινή δράση στέλνει ένα σαφές μήνυμα ότι οι ΗΠΑ θα εφαρμόσουν πλήρως το τμήμα 231 της CAATSA και δεν θα ανεχθούν σημαντικές συναλλαγές με τους τομείς άμυνας και πληροφοριών της Ρωσίας. Προτρέπουν επίσης την Τουρκία να επιλύσει το πρόβλημα S-400 αμέσως σε συντονισμό με τις ΗΠΑ. Η Τουρκία είναι ένας πολύτιμος σύμμαχος και ένας σημαντικός περιφερειακός εταίρος ασφάλειας για τις Ηνωμένες Πολιτείες και επιδιώκουμε να συνεχίσουμε την δεκαετία της ιστορικής μας παραγωγικής συνεργασίας στον τομέα της άμυνας, αφαιρώντας το εμπόδιο της κατοχής S-400 από την Τουρκία το συντομότερο δυνατό».
