Σε αρκετές αναλύσεις μας έχουμε επισημάνει ότι στην καταβαράθρωση της ανταγωνιστικότητας του οικονομικού μας συστήματος, οφείλονται η χρεοκοπία της χώρας το 2009 και η παρατεταμένη κρίση που μετά το 2008 με ιδιαίτερη σφοδρότητα πλήττει την εθνική μας οικονομία. Αντικείμενο ανάλυσης της σημερινής και των επόμενων δύο άρθρων μας θα αποτελέσει το θέμα της ανταγωνιστικότητας στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Τα τελευταία χρόνια και ιδίως μετά το 1990, μια εκτεταμένη βιβλιογραφία έχει αναπτυχθεί σχετικά με τους παράγοντες, που προσδιορίζουν το επίπεδο ανταγωνιστικότητας των διαφόρων προηγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών της διεθνούς οικονομίας. Στο πεδίο της οικονομικής επιστήμης έχει γίνει συνείδηση από πολλούς ερευνητές ότι οι ρυθμοί οικονομικής ανάπτυξης μιας χώρας, προσδιορίζονται άμεσα από το επίπεδο ανταγωνιστικότητας του κοινωνικού και του οικονομικού της συστήματος. Οι οικονομίες των διαφόρων χωρών αναπτύσσονται στα πλαίσια ενός παγκοσμιοποιημένου διεθνούς περιβάλλοντος. Η εντυπωσιακή αύξηση των συναλλαγών μεταξύ των χωρών που συγκροτούν τη διεθνή οικονομία, σε προϊόντα, υπηρεσίες και κεφάλαια, συνιστά το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα του φαινομένου της παγκοσμιοποίησης όπως αυτό εξελίσσεται μετά το 1980.
Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, η οικονομική ισχύς και ο βαθμός κοινωνικής ευημερίας μιας χώρας αποτυπώνεται στο επίπεδο ανταγωνιστικότητάς της. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (European Commission) ορίζει την ανταγωνιστικότητα ως «την επίτευξη υψηλού και αυξανόμενου βιοτικού επιπέδου των κατοίκων μιας χώρας και τη διατήρηση της ανεργίας σε όσο το δυνατόν χαμηλότερα ποσοστά». Σύμφωνα με το Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας των ΗΠΑ «η ανταγωνιστικότητα ορίζεται ως η ικανότητα αύξησης του πραγματικού εισοδήματος των Αμερικανών πολιτών και η δυνατότητα παραγωγής προϊόντων υψηλής ποιότητας, τα οποία να ανταποκρίνονται στη ζήτηση των παγκόσμιων αγορών». Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (World Economic Forum) ορίζει την ανταγωνιστικότητα ως «την ικανότητα μιας χώρας να επιτυγχάνει υψηλούς αναπτυξιακούς ρυθμούς και να διατηρεί το κατά κεφαλήν ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) σε υψηλά επίπεδα».
Στη Σύνοδο Κορυφής της Λισαβόνας το Μάρτιο του 2000, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) έθεσαν ως πρωταρχικό στόχο τη μετατροπή της ΕΕ ως της δυναμικότερης αναπτυσσόμενης περιοχής του πλανήτη. Για την επίτευξη αυτού του μεγαλεπήβολου στόχου, οι αρχηγοί των κρατών μελών της ΕΕ θεώρησαν ότι ο βαθμός ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας θα πρέπει να αυξηθεί, ώστε η ΕΕ να αποτελέσει τον ανταγωνιστικότερο πόλο της διεθνούς οικονομίας. Εντούτοις, οι φιλόδοξοι στόχοι που οριοθετήθηκαν με τη Στρατηγική της Λισαβόνας δεν επαληθεύτηκαν στην πράξη, λόγω των πολύ χαμηλών αναπτυξιακών ρυθμών τόσο της Ευρωζώνης όσο και της ΕΕ κατά την περίοδο 2000-2015. Αμφότερες η Ευρωζώνη και η ΕΕ μετά το 2000 συναντούν σοβαρά προσκόμματα στην αναπτυξιακή τους πορεία, καθώς ο μέσος ετήσιος ρυθμός οικονομικής της ανάπτυξης την περίοδο 2000-2015 ανήλθε μόλις σε 1%. Απεναντίας, την περίοδο αυτή ο μέσος ετήσιος ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης των ΗΠΑ ανήλθε σε 2,5% και της Κίνας σε 9%, γεγονός που αντανακλά το έδαφος το οποίο η ευρωπαϊκή οικονομία απώλεσε έναντι των κύριων ανταγωνιστών της στα πλαίσια της διεθνούς οικονομίας.
Τα διεθνή γεωπολιτικά δεδομένα συγκλίνουν στη διαπίστωση ότι η Ευρωζώνη, οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ρωσία θα προσδιορίζουν το παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι κατά την διάρκεια του 21ου αιώνα. Το επίπεδο ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας θα πρέπει να προαχθεί, ώστε η Ευρωζώνη να επιταχύνει τους αναπτυξιακούς της ρυθμούς και να αντιμετωπίσει επάξια τους ανταγωνιστικούς πόλους των ΗΠΑ, της Ρωσίας και ιδίως της Κίνας. Η αύξηση των ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης της Ευρωζώνης εξαρτάται καθοριστικά από την προαγωγή της ανταγωνιστικότητας των χωρών μελών της. Τα στατιστικά στοιχεία των διεθνών οργανισμών που μετρούν την ανταγωνιστικότητα των διαφόρων χωρών, δείχνουν ότι το επίπεδο ανταγωνιστικότητας διαφέρει αισθητά μεταξύ των χωρών μελών της Ευρωζώνης και της ΕΕ. Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ συνιστά έναν έγκριτο διεθνή οργανισμό, ο οποίος δημοσιεύει κάθε χρόνο Έκθεση Ανταγωνιστικότητας που καλύπτει μεγάλο αριθμό προηγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών.
