Στο επίκεντρο των συζητήσεων βρίσκεται η απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο και η ανάδειξη της Ελλάδας σε κομβικό σημείο μεταφοράς ενέργειας, ώστε το αμερικανικό φυσικό αέριο να φτάνει απρόσκοπτα στην ευρωπαϊκή αγορά.
Στην Αθήνα έχουν φτάσει αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ, εκπρόσωποι διεθνών ενεργειακών ομίλων και Έλληνες επιχειρηματίες, οι οποίοι θα λάβουν μέρος στο διήμερο αφιερωμένο στην ενεργειακή διπλωματία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η συνάντηση πραγματοποιείται σε συγκυρία έντονου ενδιαφέροντος από αμερικανικούς ενεργειακούς κολοσσούς, όπως η Chevron, για τα θαλάσσια «οικόπεδα» νοτίως της Κρήτης.
Συμφωνία για συμμετοχή της ExxonMobil με μερίδιο 60 % στην Κοινοπραξία Energean – Helleniq Energy που έχει τα δικαιώματα έρευνας υδρογονανθράκων στο «οικόπεδο 2» στο Ιόνιο με επόμενο βήμα την υλοποίηση – για πρώτη φορά μετά από 40 χρόνια – ερευνητικής γεώτρησης υπεγράφη σήμερα στο πλαίσιο της διακυβερνητικής διατλαντικής συνεργασίας για την ενέργεια (P-TEC).
Σημειώνεται ότι η τελευταία φορά που εκτελέστηκε εξερευνητική γεώτρηση στο θαλάσσιο χώρο για την ανακάλυψη νέου κοιτάσματος ήταν οι δύο γεωτρήσεις Νηρέας-1 και Ολυμπία-1 στα ανοικτά του Θερμαϊκού κόλπου το 1986.
Η συμφωνία υπεγράφη παρουσία των υπουργών Ενέργειας των ΗΠΑ Κρις Ράιτ, Εσωτερικών (και επικεφαλής του Εθνικού Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας) Νταγκ Μπέργκαμ, Περιβάλλοντος – Ενέργειας Σταύρου Παπασταύρου και της πρέσβη των ΗΠΑ στην Αθήνα Κίμπερλι Γκιλφόιλ.
Τη συμφωνία υπέγραψαν ο αντιπρόεδρος για τις διεθνείς ερευνητικές δραστηριότητες (Global Exploration) της ExxonMobil, Τζον Άντριλ, ο διευθύνων σύμβουλος της Helleniq Energy, Ανδρέας Σιάμισιης, και ο διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου Energean, Μαθιός Ρήγας.
«Έχουμε ερευνητική δραστηριότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και την επεκτείνουμε στην Ελλάδα», τόνισε στην ομιλία του ο κ. Αρντιλλ ο οποίος στάθηκε επίσης στη σημασία της εκμετάλλευσης εγχώριων πηγών ενέργειας για τη μείωση του κόστους την ασφάλεια εφοδιασμού, την υποστήριξη της τεχνητής νοημοσύνης και την ανάπτυξη.
Ο κ. Μαθιός δήλωσε υπερήφανος για τη συμμετοχή της αμερικανικής πολυεθνικής στο «οικόπεδο 2» στο οποίο όπως σημείωσε, «εργαζόμαστε από το 2020 και έχει την προοπτική να κάνει την Ελλάδα ανεξάρτητη. Με την στήριξη των ΗΠΑ θα κάνουμε την πρώτη γεώτρηση μετά από 40 χρόνια, είναι καιρός η Ελλάδα να βρει τις δικές της πηγές εφοδιασμού με φυσικό αέριο». Προσδιόρισε, δε, χρονικά τη γεώτρηση στο 2026-2027.
Ο κ. Σιάμισιης τόνισε ότι το «οικόπεδο 2» είναι το πιο ώριμο και περνά στην επόμενη φάση εξερεύνησης. Έκανε επίσης λόγο για μεγάλο βήμα τόσο για την Κοινοπραξία αλλά και για την Ελλάδα και την Ευρώπη συνολικά.
Το Block 2
Το Οικόπεδο 2 αποτελεί την πλέον ώριμη παραχώρηση για τη διενέργεια ερευνητικής γεώτρησης, προκειμένου να διαπιστωθεί η ύπαρξη αξιοποιήσιμου κοιτάσματος υδρογονανθράκων με πιθανότητες επιτυχίας της τάξης του 15-18% (Υψηλό Ρίσκο – Υψηλή Απόδοση). Τυπικά, η δέσμευση για την πραγματοποίηση ερευνητικής γεώτρησης θα πρέπει να έχει ληφθεί έως τον Μάρτιο του 2026 προκειμένου να υποβληθεί επίσημα το αίτημα μετάβασης στην επόμενη (δεύτερη) ερευνητική περίοδο προς την ΕΔΕΥΕΠ. Η διενέργειά της, εφόσον προχωρήσουν ομαλά οι απαιτούμενες αδειοδοτικές διαδικασίες, είναι εφικτή μέσα στην επόμενη διετία.
Η ερευνητική γεώτρηση Ασωπός-1 θα εξετάσει έναν πιθανό ταμιευτήρα ανθρακικών πετρωμάτων σε βάθος 4000 μ και αφορά δυνητικό κοίτασμα περίπου 200 δισ. κυβικών μέτρων (bcm) φυσικού αερίου.
H συμφωνία προβλέπει την απόκτηση του 60% της παραχώρησης από την ExxonMobil. Με βάση τη συμφωνία, τα ποσοστά της κοινοπραξίας διαμορφώνονται ως εξής:
-ExxonMobil 60%
-Energean Hellas 30%
-HelleniQ Upstream Δυτική Κέρκυρα 10 %
H Energean παραμένει Διαχειριστής (Operator) στη διάρκεια της ερευνητικής περιόδου, ενώ σε περίπτωση ανακάλυψης κοιτάσματος υδρογονανθράκων, για την ανάπτυξή του τη Διαχείριση θα αναλάβει η ExxonMobil.
Το 2022 έγινε πρόσκτηση 2244 τ. χλμ. τρισδιάστατων (3D) σεισμικών δεδομένων η επεξεργασία και εμηνεία των οποίων επιβεβαίωσε ως ωριμότερο στόχο για διενέργεια ερευνητικής γεώτρησης τη δομή «Ασωπός». Η αρχική εκτίμηση των πιθανών πόρων (Gas Initially In Place) είναι της τάξης των 7,0 τρισεκ. κυβικών ποδιών (tcf) ή περίπου 200 δισεκ. κυβικών μέτρων (bcm) φυσικού αερίου.
Στόχος είναι η επιβεβαίωση ενός νέου γεωλογικού σεναρίου (geological play, όπως είναι ο όρος στον τομέα της έρευνας υδρογονανθράκων) σε μια από τις μεγαλύτερες χαρτογραφημένες δομές στην περιοχή της Μεσογείου η οποία δεν έχει ακόμη ερευνηθεί με γεώτρηση. Η ερευνητική γεώτρηση Ασωπός-1 θα τεστάρει έναν πιθανό ανθρακικό ταμιευτήρα σε βάθος νερού 850 μ. φθάνοντας σε ένα συνολικό βάθος 4000 μ κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Το ιστορικό
Το Οικόπεδο 2 παραχωρήθηκε αρχικά στην κοινοπραξία των εταιρειών Total 50%, Edison 25% και ΕΛΠΕ 25%, τον Μάρτιο του 2018. Τον Φεβρουάριο του 2021 η Energean Hellas απέκτησε το μερίδιο 50% που κατείχε η Τotal στο Block 2 στο Βορειοδυτικό Ιόνιο και κατέστη, παράλληλα, Διαχειριστής (Οperator) στη συγκεκριμένη παραχώρηση. Η εταιρεία, μέσω της εξαγοράς του τομέα της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων της Edison, ανέλαβε το επιπλέον 25%, οπότε το συνολικό ποσοστό της στην παραχώρηση ανήλθε στο 75%. Μερίδιο 25% στην παραχώρηση ανήκε στην HelleniQ Upstream Δυτική Κέρκυρα (πρώην όμιλος Ελληνικών Πετρελαίων).
Το Οικόπεδο 2 βρίσκεται στο Ιόνιο Πέλαγος, 30 χλμ. δυτικά της Κέρκυρας και έχει έκταση 2,422.1 τ. χλμ.. Προς τα δυτικά εκτείνεται έως το θαλάσσιο όριο της ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας-Ιταλίας. Τα βάθη του νερού κυμαίνονται από 500 μ. έως 1.500 μ. και η περιοχή ανήκει στη γεωλογική ενότητα της Προ-Απούλιας Ζώνης.
Αν και στο αρχικό ερευνητικό πρόγραμμα, δεν προβλεπόταν η εκτέλεση τρισδιάστατων σεισμικών ερευνών, κατόπιν επιστημονικά τεκμηριωμένης πρότασης και προτροπής της ΕΔΕΥΕΠ, η Energean αποδέχθηκε να αναβαθμίσει το προβλεπόμενο πρόγραμμα δισδιάστατων (2D) σεισμικών ερευνών με τρισδιάστατο (3D) πρόγραμμα σεισμικών ερευνών. Η ανάληψη της διαχείρισης του Οικόπεδου 2 από την Energean Hellas έγινε τον Φεβρουάριο του 2021 κατόπιν εισήγησης της ΕΔΕΥΕΠ και σύμφωνης γνώμης του ΥΠΕΝ, οπότε και απέκτησε το μερίδιο 50% που κατείχε η Τotal στο Οικόπεδο 2 στο Βορειοδυτικό Ιόνιο και κατέστη, παράλληλα, Διαχειριστής (Οperator) στη συγκεκριμένη παραχώρηση.
Η εταιρεία, μέσω της εξαγοράς του τομέα της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων της Edison, ανέλαβε επιπλέον το 25%, οπότε το συνολικό ποσοστό της στην παραχώρηση ανήλθε στο 75%. Μερίδιο 25% στην παραχώρηση ανήκε στην HelleniQ Upstream Δυτική Κέρκυρα (πρώην όμιλος Ελληνικών Πετρελαίων). Η διαδικασία αυτή, ολοκληρώθηκε σε χρόνο-ρεκόρ, το Δεκέμβριο του 2021, κατόπιν άμεσων ενεργειών της ΕΔΕΥΕΠ και του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Το 2022, εκτελέστηκε με απόλυτη επιτυχία η τρισδιάστατη (3D) σεισμογραφική έρευνα από το ερευνητικό σκάφος Ramform Hyperion (ναυαρχίδα της PGS, σήμερα TGS) η οποία ουσιαστικά χαρτογράφησε όλο το μπλοκ. Οι έρευνες εκτελέστηκαν, εφαρμόζοντας παράλληλα τα πλέον αυστηρά μέτρα περιβαλλοντικής προστασίας τα οποία η ΕΔΕΥΕΠ παρακολούθησε και επιβεβαίωσε στο πεδίο με δικούς της εξιδεικευμένους παρατηρητές.
Στο επίκεντρο των εργασιών τίθεται ο εφοδιασμός των χωρών της ΝΑ Ευρώπης με φυσικό αέριο, υπό το φως των αποφάσεων της ΕΕ για σταδιακή απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου στην ΕΕ έως το τέλος του 2027, εξελιξη που δημιουργεί κενό εφοδιασμού στην περιοχή.
Το ενδιαφέρον των ΗΠΑ αφορά, κατά κύριο λόγο, στην προώθηση υγροποιημένου φυσικού αερίου από την άλλη όχθη του Ατλαντικού, μέσω των υποδομών αεριοποίησης του ελληνικού συστήματος (σταθμοί ΥΦΑ Ρεβυθούσας και Αλεξανδρούπολης) και του δικτύου των διεθνών διασυνδέσεων που εξασφαλίζουν πρόσβαση στις χώρες της περιοχής, μέχρι και την Ουκρανία.
Ουσιαστικά, η μετατροπή της Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο για τα Βαλκάνια και την ανατολική Ευρώπη θα συμβάλει στην ενεργειακή ασφάλεια πολλών χωρών της ευρύτερης περιοχής, έως και την Ουκρανία.
Όπως επεσήμανε, χθες, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, το επόμενο 48ωρο η Ελλάδα θα βρεθεί στο επίκεντρο των ευρωατλαντικών ενεργειακών σχέσεων «και αυτό λέει πολλά για τη δύναμη που έχει η χώρα, να εκμεταλλευθεί τη γεωγραφική της θέση, τις υποδομές που έχει χρηματοδοτήσει ο ελληνικός λαός, την πολιτική και οικονομική σταθερότητα που διαθέτει και το φιλοεπενδυτικό κλίμα».
Στο πλαίσιο αυτό, η σύνοδος (P-TEC) φέρνει την Ελλάδα στο επίκεντρο της διεθνούς ενεργειακής ατζέντας, πιστοποιώντας τον στρατηγικό ρόλο της χώρας στην Ανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια.
Στην Αθήνα βρίσκονται 4 υπουργοί της κυβέρνησης Τραμπ και 25 υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ, κάτι που κατατάσσει την Ελλάδα στην πρώτη γραμμή του ενεργειακού χάρτη της περιοχής. Ενδεικτικό είναι, εξάλλου, το ότι περισσότεροι από 300 εκπρόσωποι επιχειρήσεων από την Αμερική και την Αυστραλία θα βρεθούν στην Αθήνα αυτό το διήμερο, προκειμένου να συζητήσουν για επενδύσεις στην περιοχή, στην προσπάθεια ολικής απεξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο.
Στις εργασίες θα μετάσχουν, μεταξύ άλλων, ο υπουργός Εσωτερικών των ΗΠΑ και επικεφαλής του Εθνικού Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας, Doug Burgum, ο υπουργός Ενέργειας των ΗΠΑ, Chris Wright, ο υφυπουργός Εξωτερικών για τη Διαχείριση και τους Πόρους, Michael Rigas, ο υφυπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών αρμόδιος για την Οικονομική ανάπτυξη, την Ενέργεια και το Περιβάλλον, Jacob Helberg, η νέα πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα Kimberly Guilfoyle. Επίσης, εκπρόσωποι εταιρειών, όπως οι Chevron, ExxonMobil, Cheniere, Google, DTEK, Westinghouse, Venture Global LNG, Excelerate Energy, Baker Hughes, Cheniere, Woodside Energy, Global Vision, Concelex, Italgas, Amazon, E-INFRA, ConocoPhillips, LNG Allies και EQT. Και από ελληνικής πλευράς οι ΔΕΗ, ΑΔΜΗΕ, ΔΕΣΦΑ, Gastrade, Energean, HelleniQ Energy.
Το ελληνικό σχέδιο
Στόχος της κυβέρνησης είναι η μετατροπή της χώρας σταδιακά αλλά σταθερά σε ενεργειακό κόμβο για τα Βαλκάνια και την ανατολική Ευρώπη, για να συμβάλλει ουσιαστικά στην ενεργειακή ασφάλεια πολλών χωρών της ευρύτερης περιοχής, έως και την Ουκρανία, σε μία συγκυρία όπου η ΕΕ απεξαρτάται βαθμιαία από ρωσικές ενεργειακές εξαγωγές.
Μιλούν οι αριθμοί
Η αναβάθμιση της διμερούς ενεργειακής σχέσης αντικατοπτρίζεται στις αυξημένες εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των δύο χωρών, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να είναι πλέον ο κύριος πάροχος LNG στην Ελλάδα. Το 2019 τα αμερικανικά φορτία LNG που παραδίδονταν αντιστοιχούσαν σε λιγότερο από το 5% των συνολικών εισαγωγών και ισοδυναμούσαν με λιγότερες από 5 TWh, ενώ το πρώτο οκτάμηνο του φετινού έτους αντιστοιχούσαν σε άνω του 80% των εισροών και άγγιξαν τις 20 TWh.
Η δυνατότητα της χώρας μας να λειτουργεί αποτελεσματικά ως εφοδιαστικός κόμβος για χώρες της ευρύτερης περιοχής αποτυπώνεται στην προώθηση μεγάλου μέρους των εισαγόμενων φορτίων. Το 2020 η Ελλάδα εισήγαγε περίπου 6 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου, αλλά εξήγαγε ελάχιστες ποσότητες. Αντίθετα, το 2024 οι εισροές ξεπέρασαν τα 17 bcm αερίου, αλλά οι εκροές ανήλθαν στα 11 bcm.
Όλα αυτά τη στιγμή που η Ελλάδα συνεχίζει να επενδύει συστηματικά τόσο στην περαιτέρω ανάπτυξη των υποδομών της, όσο και σε διασυνδέσεις με άλλες χώρες. Ενδεικτικό είναι ότι και στο πεδίο της ηλεκτρικής ενέργειας πέρυσι η Ελλάδα κατάφερε να γίνει καθαρός εξαγωγέας για πρώτη φορά μετά το 2000.
Ο ρόλος Αλεξανδρούπολης – Ρεβυθούσας
Ο Κάθετος Διάδρομος και το FSRU Αλεξανδρούπολης, στο οποίο έκανε ιδιαίτερη αναφορά ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη χθεσινή συνάντηση στο Μαξίμου με τους υπουργούς των ΗΠΑ, συνδέουν την Αλεξανδρούπολη με τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία και την Ουκρανία και έχουν στρατηγική σημασία, όχι μόνο για τη χώρα μας, αλλά για ολόκληρη την Ευρώπη. Με την επίσημη στήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Κάθετος Διάδρομος δεν αποτελεί πια θεωρητικό σχέδιο αλλά πραγματικό ενεργειακό διάδρομο μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τη Μεσόγειο προς την Ανατολική Ευρώπη.
Παράλληλα, η Ρεβυθούσα αποτελεί κεντρικό σημείο της «Διατλαντικής Συνεργασίας για την Ενέργεια». Η εγκατάσταση έχει γίνει θεμέλιος λίθος αυτής της συνεργασίας, συμβάλλοντας στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και στη μείωση της εξάρτησης από ρωσικό αέριο, μέσω της υποδοχής μεγάλων ποσοτήτων υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις ΗΠΑ. Η εγκατάσταση στη Ρεβυθούσα υλοποιεί στρατηγικές υποδομές που ενισχύουν την ενεργειακή συνεργασία. Από το 2018, η Ρεβυθούσα έχει υποδεχτεί σχεδόν 150 αποστολές αμερικανικού LNG, παραδίδοντας πάνω από 92 TWh ενέργειας.
