Βιβλιοκριτική στη «Wall Street Journal» για την πρώτη αγγλόφωνη βιογραφία του Καβάφη

Ο ποιητής και συγγραφέας Ντέιβιντ Μέισον, σε βιβλιοκριτική στη «Wall Street Journal», σκιαγραφεί το πορτρέτο του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη (1863-1933), του σημαντικότερου ίσως Έλληνα ποιητή της νεότερης εποχής, ο οποίος, παρότι δεν εξέδωσε ποτέ βιβλίο όσο ζούσε, κατέχει σήμερα εξέχουσα θέση στην παγκόσμια ποιητική ανθολογία. Ο Μέισον τον περιγράφει ως ποιητή της ιστορίας, της ψυχολογίας και του ερωτικού πόθου, που έπλασε την ιδιότυπη φωνή του μέσα από το προσωπικό του βίωμα και τη μελέτη, συνδυάζοντας σαρκασμό και λεπτή ειρωνεία.

Η ζωή του Καβάφη εκτυλίχθηκε κυρίως στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου εξέδιδε τα ποιήματά του σε αυτοτελή φυλλάδια που διένειμε σε φίλους. Η πρώτη ελληνική έκδοση κυκλοφόρησε το 1935, δύο χρόνια μετά τον θάνατό του. Η διεθνής αναγνώριση ήρθε σταδιακά, με τις πρώτες αγγλικές μεταφράσεις να δημοσιεύονται τη δεκαετία του 1920 στο περιοδικό του Τ.Σ. Έλιοτ «The Criterion» και, αργότερα, το 1951, σε συγκεντρωτική έκδοση από τον εκδοτικό οίκο Hogarth Press.

Ο Μέισον τονίζει τις μεταφραστικές δυσκολίες απόδοσης της μουσικότητας και της υφής του καβαφικού λόγου, καθώς ο ποιητής συνδύαζε τη δημοτική με την καθαρεύουσα και, αν και πρωτοπόρος του ελεύθερου στίχου, χρησιμοποιούσε συχνά περίτεχνες ομοιοκαταληξίες. Αναφέρεται ενδεικτικά στο ποίημα «Τείχη» (1897), όπου η ομοηχία των λέξεων «τείχη» και «τύχη» εντείνει τη θεματική του εγκλωβισμού.

Αφορμή για το άρθρο αποτελεί η έκδοση της πρώτης αγγλόφωνης βιογραφίας του Καβάφη εδώ και μισό αιώνα, από τους Γκρέγκορι Ζουσδάνη και Πίτερ Τζέφρις, με τίτλο «Constantine Cavafy: A New Biography». Οι συγγραφείς παρουσιάζουν μια θεματική προσέγγιση της ζωής του ποιητή, φωτίζοντας πτυχές της καθημερινότητάς του, από την εργασία του στην Υπηρεσία Αρδευσης μέχρι τα λογοτεχνικά σαλόνια που διατηρούσε στο διαμέρισμά του στην 10 Rue Lepsius.

Η βιογραφία, όπως σημειώνει ο Μέισον, αναδεικνύει την προσεκτική αρχειοθέτηση της ζωής του από τον ίδιο τον Καβάφη, αλλά και τη σκόπιμη απόκρυψη πτυχών της ιδιωτικής του σφαίρας, λόγω της κοινωνικής κατακραυγής απέναντι στην ομοφυλοφιλία. Παρά τις ελλείψεις, το έργο συνθέτει ένα μωσαϊκό που ωθεί τον αναγνώστη να επιστρέψει στην ποίηση, εκεί όπου ο Καβάφης παραμένει ζωντανός – «σε μια ελαφρά γωνία προς το σύμπαν», όπως τον είχε περιγράψει ο φίλος του, Ε.Μ. Φόρστερ.