«Μαζί»: Όταν το «μαζί» γίνεται «νάζι»

Ίσως στο πιο συγκινητικό τραγούδι του Hedwig and the Angry Inch (μια glam rock opera που μεταφέρθηκε από τις off-Broadway παραστάσεις στη μεγάλη οθόνη με cult status), επιχειρείται να εκλαϊκευτεί η πλατωνική θεωρία με δημιουργικό όραμα.

Το «The Origin of Love» σαρώνει ποιητικά και φιλοσοφικά την αγωνία του «μη ανήκειν», του «ανολοκλήρωτου» και της «καταδίκης του ανθρώπου να πληρώνει το τίμημα, ορθός σε ένα πόδι, με ένα χέρι και μισή καρδιά».

Στο «Together» (ή «Μαζί», όπως αποδίδεται στα ελληνικά και κάνει πρεμιέρα αυτή την εβδομάδα), το ίδιο πλατωνικό θέμα λειτουργεί ως θεματική άγκυρα, επιτρέποντας μια σειρά από παρεκκλίσεις — υποδεέστερες ίσως του πρωτότυπου φιλοσοφικού υλικού, αλλά παρ’ όλα αυτά προβεβλημένες με ενδιαφέρον και αφοσίωση.

Η Κέρι και ο Σάιμον είναι χαμένοι στο δάσος. Δύο σκυλιά τούς ψάχνουν. Ίσως και όχι. Είναι αυτοί οι πρωταγωνιστές μας; (Η σύντομη απάντηση είναι: όχι).

Ένα αποχαιρετιστήριο πάρτι για τη Μίλι και τον Τιμ, που εγκαταλείπουν την πόλη για την αμερικανική επαρχία, πυροδοτεί μια σειρά αποφάσεων κάτω από μια αόρατη πίεση. Κι έπειτα, η καταδίκη με ή χωρίς ερωτηματικό: «Θα είναι για πάντα μαζί;».

Σε μια πεζοπορία, οι ήρωες θα καταλήξουν στην κοιλιά της γης – μια σπηλιά στη μέση του πουθενά, με καμπάνες παντού, που μοιάζει να έχει δραπετεύσει από σκηνικό κάποιας αίρεσης. Εκεί θα αποκαλυφθεί ότι οι διαφορές τους για το τι σημαίνει «μαζί» είναι πολύ πιο επιφανειακές απ’ όσο φαντάζονταν, μπροστά στην «συμπαντική» εκδοχή του «μαζί», που τους στοιχειώνει περισσότερο ως κατάρα παρά ως λαχτάρα. Με μια πυξίδα στο χέρι που δεν ξέρουν πώς να διαβάσουν, χαμένοι κάπου στον Βορρά, they go south (σ.σ. Ελεύθερη απόδοση του «πάνε κατά διαβόλου»).

Γιατί τα ζευγάρια πρέπει να «κολλάνε» και να γίνονται, όπως ορίζει η θρησκεία (και ερευνά το σενάριο), «εις σάρκαν μίαν»; Η έννοια «κολλάνε», στα ελληνικά, έχει τουλάχιστον δύο σημασίες: η μία είναι «ταιριάζουμε» και η άλλη είναι «η φριχτή αίσθηση του κολλώδους». Οι δύο αυτές σημασίες συγχέονται μεθοδικά, παράγοντας μια εσκεμμένα άβολη ταινία.

Μια ακόμα θεωρία εξετάζεται τουλάχιστον συνειρμικά: γιατί η υποταγή του ενός στα «θέλω» του άλλου παρουσιάζεται συχνά ως προϋπόθεση λειτουργικής σχέσης. Η ταινία σχολιάζει με ακρίβεια την παραδοξότητα του «εμείς» που απορροφά πλήρως το «εγώ». Το βλέπουμε σε ζευγάρια που μοιράζονται κοινό προφίλ στα κοινωνικά δίκτυα και απαντούν με φράσεις όπως «εμάς δεν μας αρέσει το μπρόκολο» — λες και δεν υπάρχει χώρος για διαφορετικότητα, ακόμα και σε γευστικά γούστα.

Αλλά το «Together» δεν στέκεται απλώς στην παρατήρηση. Στρέφει τον φακό του στη ριζική απορία: μήπως το «μαζί» είναι μια κατασκευή; Μια αφήγηση τόσο ρομαντικοποιημένη, που τελικά συντρίβει εκείνους που το επιδιώκουν. Όταν δύο άνθρωποι αποπειρώνται να μοιραστούν όχι μόνο μια καθημερινότητα αλλά και μια ταυτότητα, ο κίνδυνος είναι διπλός: είτε να χάσουν το άτομό τους είτε να κατασκευάσουν έναν κοινό εαυτό τόσο τεχνητό που δεν αντέχει στον χρόνο.

Η ταινία κινείται στο όριο μεταξύ υπαρξιακού τρόμου και διαλογικής φαρσοκωμωδίας, δημιουργώντας μια εμπειρία που δεν σε αφήνει ήσυχο, όχι επειδή σου «φωνάζει» τις απαντήσεις, αλλά επειδή σε ωθεί να ξαναδιατυπώσεις τις ερωτήσεις σου. Δεν απαντά τελεσίδικα στο «τι σημαίνει να είμαστε μαζί», αλλά μοιάζει να ψιθυρίζει ότι ίσως αυτό που μάς λείπει δεν είναι ο άλλος, αλλά το δικαίωμα να είμαστε ακέραιοι δίπλα στον άλλον. Και αυτό, στην πιο σκοτεινή σκηνή της σπηλιάς, είναι ό,τι τρομακτικότερο μπορεί να υπονοήσει ένας σύγχρονος κινηματογραφικός έρωτας.

Κανένα «Together» δεν πρέπει να γράφεται «Two-gether»! Δεν υπάρχει τίποτα πιο ανατριχιαστικό για τις σημερινές σχέσεις από ένα «μαζί» που, ντυμένο στα μαύρα, σκεπάζει τα σώματα που ανέτοιμα παραδίδονται στις συνθήκες. Ίσως τελικά δεν χρειαζόμαστε κάποιον να μάς συμπληρώσει. Απλώς, κάποιον που να αντέχει τη δική μας πληρότητα. Εκείνο το «μαζί» είναι λιγότερο «ναζί».

Η ταινία «Μαζί} κάνει πρεμιέρα αυτή την εβδομάδα στις Ελληνικές αίθουσες.