Ο Στίβεν Εβερτς και ο Νικόλας Φαραντούρης μιλούν στο ΒΗΜΑ για τους κινδύνους που απειλούν την ΕΕ στο νέο γεωπολιτικό τοπίο που διαμορφώνεται και για την ανάγκη «να βγει από το καβούκι της»
Nικόλας Φαραντούρης: «Σε αυτό το σημείο θέλω να πω ότι πρέπει να βροντοφωνάξουμε “όχι” στον αναθεωρητισμό κάθε είδους αλλά και στην επιπόλαιη ανάγνωση της Ιστορίας. Μία από τις κύριες αφορμές της απαράδεκτης αλλά αναμενόμενης ρωσικής εισβολής ήταν η επιπόλαιη σπουδή για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Προσέξτε, δεν αναφέρομαι στις προενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλά στην ένταξη σε έναν στρατιωτικό οργανισμό με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, που αναζητά προσανατολισμό μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Σήμερα οι ΗΠΑ απορρίπτουν οποιοδήποτε ενδεχόμενο ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ αλλά το κακό έγινε. Ο ρωσικός αναθεωρητισμός βρήκε το καλύτερο λίπασμα. Και έχει ανοίξει την όρεξη και σε άλλους, όπως την Τουρκία, την επιτομή του αναθεωρητισμού, ήδη από το 1974, με την εισβολή και στρατιωτική κατοχή της Κύπρου. Ωστόσο, ο ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην πρόσφατη συνάντησή του με τον Ταγίπ Ερντογάν στην Τουρκία ζήτησε “στις συνομιλίες με τις ΗΠΑ για τη θεμελίωση εγγυήσεων ασφαλείας στην Ουκρανία να συμμετάσχει και η Τουρκία”. Ο κ. Ζελένσκι ζητά λοιπόν να ανατεθεί η αποκατάσταση της διεθνούς νομιμότητας σε έναν βασικό αρνητή της».
Σ.Ε.: «Αυτό το οποίο προέχει είναι να δούμε πώς θα διαμορφωθούν οι ευρωατλαντικές σχέσεις. Εναν μήνα μετά την ανάληψη της προεδρίας είναι ήδη σαφές ότι η κυβέρνηση Τραμπ στοχεύει σε μια ριζική μεταβολή των στενών αμερικανοευρωπαϊκών σχέσεων των τελευταίων 75 χρόνων. Φυσικά, υπήρχαν πάντα σκαμπανεβάσματα και μερικές φορές έντονες διαφωνίες πολιτικής, από το Βιετνάμ ως το Ιράκ, από το εμπόριο ως τα κοινωνικά ζητήματα, όπως η θανατική ποινή. Αλλά μέχρι τώρα υπήρχε κοινό θεμέλιο αξιών και συμφερόντων, ένα ισχυρό κοινό θεσμικό όργανο όπως το ΝΑΤΟ και πάνω απ’ όλα ένα αίσθημα αμοιβαίου σεβασμού και δέσμευσης για συνεργασία. Αυτό που φαίνεται να συμβαίνει τώρα είναι μια πιο βαθιά τομή».
Nικόλας Φαραντούρης: «Ο Τραμπ χαρακτηρίζεται από λόγο και τρόπο αντισυμβατικό, αλλά έχει έναν σαφή στόχο: να εδραιώσει την αμερικανική ισχύ και να προετοιμάσει τη χώρα του για τον κλιμακούμενο ανταγωνισμό με την Κίνα. Για να το πετύχει, η νέα αμερικανική κυβέρνηση έχει ξεκινήσει απευθείας συνομιλίες με τη Μόσχα, την οποία επιδιώκει να αποτραβήξει από τον εναγκαλισμό του Πεκίνου και ταυτόχρονα επαναδιατυπώνει ενδεχομένως και μονομερώς τους όρους της πολύπλευρης ευρωατλαντικής συνεργασίας. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι σχέσεις ΕΕ – ΗΠΑ διέρχονται μια κρίσιμη καμπή, παρότι οι υφιστάμενοι ισχυροί δεσμοί, οικονομικοί, πολιτικοί, στρατιωτικοί και διπλωματικοί, δεν μπορούν να διακοπούν μέσα σε μία ημέρα, όπως πολλοί έσπευσαν να προεξοφλήσουν».
Σ.Ε.: «Η ΕΕ πρέπει πάνω απ’ όλα να επενδύσει στη δύναμή της. Στον σημερινό κόσμο, μόνο οι ισχυροί μπορούν να παραμείνουν ελεύθεροι. Οσο περισσότερο είμαστε σε θέση να παρέχουμε τη δική μας ασφάλεια, όσο λιγότερο εξαρτημένοι είμαστε από τους άλλους για την τεχνολογία μας, τόσο καλύτερη θα είναι η θέση μας. Η πραγματοποίηση αυτών των επενδύσεων δεν είναι εύκολη, ούτε φθηνή. Αλλά δεν είναι πλέον κάτι που μπορούμε να αναβάλουμε».
Nικόλας Φαραντούρης: «Στίβεν, ο δρόμος κατά τη γνώμη μου είναι μόνο ένας: περισσότερη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση με κατεύθυνση προς μια κοινή εξωτερική πολιτική και μεγαλύτερη ομοσπονδοποίηση. Ξέρω ότι στις παρούσες συνθήκες είναι δύσκολο να φανταστούμε 27 κράτη-μέλη να προχωρούν στο επόμενο βήμα. Ωστόσο αργά ή γρήγορα και οι “27” θα συνειδητοποιήσουν ότι καμία χώρα δεν μπορεί να πάει πολύ μακριά μόνη της. Αντιθέτως, κανένας διεθνής δρων, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, δεν μπορεί να αγνοήσει μια στιβαρή ευρωπαϊκή παρουσία».
Σ.Ε.: «Είναι μια μεγάλη πρόκληση για 27 περήφανες, ανεξάρτητες χώρες, η καθεμία με τη δική της ιστορία, να εργαστούν με πιο ενοποιημένο τρόπο. Αυτό μάς απασχολεί άλλωστε εδώ και δεκαετίες, με πολλές ιδέες και προτάσεις να βρίσκονται στο τραπέζι. Επίτρεψέ μου, Νίκο, να αναφέρω μόνο δύο σημεία: Πρώτον, πρέπει να επενδύσουμε σε μια πιο κοινή αξιολόγηση των απειλών. Βλέπουμε τον κόσμο διαφορετικά, ανάλογα με το αν ζούμε στην Αθήνα ή στην Αμβέρσα, στη Λισαβόνα ή στο Λούμπεκ, ακόμα κι αν όλες είναι πόλεις-λιμάνια. Ωστόσο, όσο περισσότερο αρχίζουμε να βλέπουμε τον κόσμο με παρόμοιο τρόπο τόσο περισσότερο θα συμφωνούμε για το τι πρέπει να κάνουμε σχετικά με τα προβλήματα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Η οικοδόμηση αυτής της στρατηγικής σύγκλισης απαιτεί πολύ χρόνο, συζήτηση και ενσυναίσθηση, αλλά είναι εφικτή. Στο τέλος καταλήγουμε στο εξής: σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από τον Πούτιν, τον Σι Τζινπίνγκ και τον Τραμπ, οι πολίτες καταλαβαίνουν ότι οι Ευρωπαίοι πρέπει να μείνουν ενωμένοι. Οι έρευνες κοινής γνώμης μάλιστα δείχνουν τακτικά πως οι απλοί άνθρωποι το καταλαβαίνουν συχνά καλύτερα από ό,τι οι κυβερνήσεις. Δεύτερον, πρέπει να αντιληφθούμε το κόστος που έχει το να μην είμαστε ενωμένοι. Ναι, μπορούμε να συνεχίσουμε να λειτουργούμε ο καθένας μόνος του, προσκολλημένοι στο σύνθημα της “προστασίας της εθνικής κυριαρχίας” αλλά πρέπει να θυμόμαστε αυτό το ρητό: “Ενας άνθρωπος στην έρημο που περπατά μόνος είναι κυρίαρχος. Είναι επίσης ανίσχυρος”».
Nικόλας Φαραντούρης: «Στίβεν, πιστεύω ότι για να αποκτήσει πιο ενεργό ρόλο στο παγκόσμιο διπλωματικό πεδίο η ΕΕ θα μπορούσε να προχωρήσει σε αναθεώρηση των ευρωπαϊκών συνθηκών και υιοθέτηση μιας πραγματικής κοινής εξωτερικής πολιτικής. Ο θεσμός του ύπατου εκπροσώπου για την Εξωτερική Πολιτική, που σήμερα κατέχει η Εσθονή Κάγια Κάλας, έχει αποδειχθεί ανεπαρκής για πολλούς λόγους, και κυρίως διότι δεν έχει μόνιμες εκτελεστικές αρμοδιότητες, αφού περιορίζεται από το υφιστάμενο διακυβερνητικό πλαίσιο. Ας θυμόμαστε ότι ο Θουκυδίδης συσχέτιζε την επιτυχία στην εξωτερική πολιτική με τη λειτουργία και συνοχή των εσωτερικών δομών. Από την άλλη, η Ευρώπη διαθέτει διεθνή οικονομική ισχύ ως η μεγαλύτερη εμπορική δύναμη του πλανήτη. Μπορεί να τη χρησιμοποιήσει στρατηγικά. Πρέπει όμως να βγει από το καβούκι της. Απαράδεκτο να μην μπορεί να έχει τον πρώτο λόγο σε όλα όσα συμβαίνουν στη γειτονιά της, από το Ουκρανικό μέχρι το Μεσανατολικό».
Διαβάστε ολόκληρη την συνέντευξη
