Του ΛΕΥΤΕΡΗ ΚΑΝΑ
Αποτελεί εμπειρική διαπίστωση πως αν μια συζήτηση ανοίγει άκαιρα, στην κορύφωση μιας προεκλογικής περιόδου, αδικεί στο τέλος και το ίδιο το αντικείμενό της.
Δεν είναι μόνο ότι η φιλολογία για «κυβέρνηση ειδικού σκοπού» κατέστησε ακόμη πιο θολό τον ορίζοντα μιας πιθανής συνεργασίας των προοδευτικών δυνάμεων, αλλά και διαστρέβλωσε το ίδιο το νόημά της, ταυτίζοντας την αποκλειστικά, με την αλήστου μνήμης «κάθαρση» του 1989.
Κατ’ αρχήν, όπως ορθά επισήμανε και ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Χαράλαμπος Ανθόπουλος, το Σύνταγμα δεν αποκλείει καμία κυβερνητική πρόταση, εφόσον απολαμβάνει της εμπιστοσύνης της Βουλής, αλλά και δεν καθιερώνει «ειδικούς περιορισμούς».
Όπως χαρακτηριστικά είχε τονίσει ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Χρήστος Σαρτζετάκης, στους Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και Χαρίλαο Φλωράκη, όταν τους γνωστοποίησαν τη συμφωνία των κομμάτων τους (ΝΔ, ΣΥΝ) για από κοινού στήριξη της κυβέρνησης Τζαννετάκη, η «εντολή» που τους έδινε ήταν για μια τετραετία και χωρίς κανένα θεματικό περιορισμό.
Προς απόδειξη, ως προς το τελευταίο τουλάχιστον, ότι η συγκεκριμένη κυβέρνηση, πέρα από την ενεργοποίηση του άρθρου 86 του Συντάγματος, ανέλαβε και άλλες νομοθετικές πρωτοβουλίες, εξασφαλίζοντας μάλιστα ευρύτερη συναίνεση, όπως η μείζονος σημασίας θέσπιση της δυνατότητας ίδρυσης ιδιωτικών τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών, αλλά και το κάψιμο των φακέλων.
Ακολούθησε άλλωστε η, οικουμενικής σύνθεσης, κυβέρνηση Ζολώτα, με συμμετοχή και του ΠΑΣΟΚ, που είχε όλα τα χαρακτηριστικά μιας «κυβέρνησης ειδικού σκοπού» (περιορισμένη χρονική διάρκεια, αλλά και μειωμένο εύρος αρμοδιοτήτων), ενώ η υπόθεση της «κάθαρσης» είχε τελειώσει.
Κάτι αντίστοιχο ίσχυσε και για την κυβέρνηση, υπό τον τραπεζίτη Λουκά Παπαδήμο, στα χρόνια πια των μνημονίων, που συγκροτήθηκε με αποκλειστικό στόχο, τη διεκπεραίωση του 2ου μνημονίου, ο χρόνος δε παραμονής της στην εξουσία συναρτήθηκε ακριβώς με την ολοκλήρωση του σχετικού εγχειρήματος.
Υπό μια διευρυμένη έννοια και οι κυβερνήσεις που ακολούθησαν (2012-‘15 και 2015-‘19) είχαν «ειδικό σκοπό», την ολοκλήρωση των μνηνονιακών προγραμμάτων και την έξοδο της χώρας από αυτό τον φαύλο κύκλο. Μπορεί οι εν λόγω κυβερνήσεις να μην έθεσαν χρονικούς περιορισμούς, πέραν αυτών που τίθενται από το Σύνταγμα, αλλά στην πραγματικότητα, όπως ευθαρσώς έχει αναγνωριστεί, ασκούσαν την εξουσία, νομοθετούσαν και λάμβαναν αποφάσεις, στη βάση των μνημονιακών καταναγκασμών και των επιταγών της τρόικα.
Στη βάση αυτή άλλωστε ο Αλέξης Τσίπρας ζητά εντολή, στη μεθαυριανή εκλογή, για να κυβερνήσει με βάση το δικό του πρόγραμμα (του ΣΥΡΙΖΑ) και όχι τις απαιτήσεις των δανειστών.
Τι άλλο παρά ο ορισμός του «ειδικού σκοπού» ήταν η «δέσμια» πολιτική που άσκησαν όλες οι μνημονιακές κυβερνήσεις, από το 2010, ως το 2019;
Προφανώς, η επάνοδος σε αυτό που έχει προσδιοριστεί ως «κανονικότητα», με αποτίναξη και του καθεστώτος «ενισχυμένης εποπτείας», απαιτεί και ανάλογου τύπου κυβερνητικά σχήματα, μακράς πνοής και αυτεξούσια.
Αυτό όμως δε συνεπάγεται κατ’ ανάγκη μια ορισμένη μορφή διακυβέρνησης, με έναν ορισμένο τρόπο και εκλογικό σύστημα. Πολυχρωμία χωρίς, έστω, τη θεωρητική δυνατότητα επιλογής διαφορετικών σχημάτων διακυβέρνησης, αποτελεί καρικατούρα ή και καμουφλάζ πατερναλιστικών ή και αυταρχικών κυβερνήσεων.
Αρκεί όλα τούτα να τίθενται με καθαρότητα και διαύγεια στους πολίτες, που θα έχουν πάντα τον τελευταίο λόγο.
