Η ευρωπαϊκή κληρονομιά για την Ελλάδα το 2026 – Ποιοι είναι οι πέντε άξονες δράσης

Σημαντική πρόοδος αναμένεται στον τομέα της φορολογικής συμμόρφωσης. Ένας χώρος όπου η Ελλάδα έχει σημειώσει δυναμικά βήματα τα τελευταία χρόνια. Το Συμβούλιο συστήνει την περαιτέρω επίβλεψη και ψηφιοποίηση των τελωνειακών ελέγχων και της φορολογικής διοίκησης, ιδιαίτερα σε τομείς που είναι επιρρεπείς στη φοροδιαφυγή, όπως εκείνος των καυσίμων. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα πρέπει να ολοκληρώσει τις νομικές κωδικοποιήσεις του φορολογικού πλαισίου και να θεσπίσει εργαλεία για την παρακολούθηση της αλυσίδας αξίας.

Ο δεύτερος άξονας εστιάζει στην επιτάχυνση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητα, μια στρατηγική που καθίσταται κρίσιμη δεδομένου ότι αρκετές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις θα πρέπει να ολοκληρωθούν έως τον Αύγουστο του 2026. Η Ελλάδα χρειάζεται να αναπτύξει εντατικές προσπάθειες για την υπέρβαση εμποδίων που καθυστερούν την υλοποίηση, όπως οι μακρές δικαστικές διαδικασίες κατά των διαδικασιών δημοσίων συμβάσεων και οι αργές διαδικασίες μεταβίβασης δικαιωμάτων ιδιοκτησίας.

Παράλληλα, τα Προγράμματα Συνοχής (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, Ταμείο Δίκαιης Ανάπτυξης, Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+, Ταμείο Συνοχής) θα πρέπει να επιταχυνθούν, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που προσφέρει η ενδιάμεση αναθεώρησή τους. Στη δομή αυτή, εργαλεία όπως το InvestEU και η Πλατφόρμα Στρατηγικών Τεχνολογιών για την Ευρώπη (STEP) παρέχουν πρόσθετες ευκαιρίες για επενδύσεις σε κρίσιμες τεχνολογίες.

Ο τρίτος άξονας αναφέρεται στη απλοποίηση, την ανταγωνιστικότητα και την έρευνα. Αυτός είναι ένας κρίσιμος τομέας, καθώς το 80% των επιχειρήσεων θεωρούν ότι η πολυπλοκότητα των διοικητικών διαδικασιών αποτελεί πρόβλημα.

Η Ελλάδα καλείται να απλοποιήσει τις διοικητικές διαδικασίες και να ολοκληρώσει τα ρυθμιστικά πλαίσια για την περιβαλλοντική αδειοδότηση, ιδιαίτερα για έργα ανανεώσιμων πηγών με περιορισμένο περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Επίσης, θα πρέπει να αναθεωρήσει τους κανόνες που διέπουν τις συμφωνίες παραχώρησης για παράκτιες υποδομές (Νόμος 2971/2001), ένας νόμος που δεν ευνοεί τις επενδύσεις.

Η Ελλάδα έχει ένα από τα υψηλότερα εμπόδια εισόδου και διεξαγωγής επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στον τομέα των υπηρεσιών στην ΕΕ, με σχεδόν όλα τα επαγγέλματα (νομικοί, αρχιτέκτονες, μηχανικοί) να υπόκεινται σε υψηλότερες κανονιστικές απαιτήσεις από τον μέσο όρο του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης.

Η διακυβέρνηση του εθνικού συστήματος έρευνας, ανάπτυξης και καινοτομίας είναι επίσης σημαντική. Η έρευνα και η χρηματοδότησή της έχουν παραμείνει κατακερματισμένες σε πολλά υπουργεία και φορείς. Η απλούστευση αυτής της διάρθρωσης, σε συνδυασμό με την ευκολότερη πρόσβαση στα κεφάλαια για νεοφυείς και αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις, θα προωθήσει την καινοτομία.

Ταυτόχρονα, η απλούστευση των δικαστικών διαδικασιών είναι κρίσιμη. Η Ελλάδα έχει μεταξύ των υψηλότερων χρόνων διεκπεραίωσης δικαστικών υποθέσεων στην ΕΕ, ιδιαίτερα σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, γεγονός που δημιουργεί εμπόδια στην επιχειρηματική και την επενδυτική δραστηριότητα.

Ο τέταρτος άξονας ασχολείται με την ενέργεια και το κλίμα. Η Ελλάδα παραμένει υψηλά εξαρτημένη από τα ορυκτά καύσιμα παρά την αυξανόμενη δραστηριότητα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το Συμβούλιο συστήνει την ανάπτυξη λύσεων ευελιξίας που δεν βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα, όπως συστήματα αποθήκευσης ενέργειας και διαχείρισης ζήτησης, για να καταστούν οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος πιο προσιτές.

Η Ελλάδα χρειάζεται να βαθμονομήσει τους φόρους ενέργειας με στόχο την προώθηση της ηλεκτροκίνησης και να λάβει συγκεκριμένα μέτρα για τη σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων, ιδιαίτερα στον βιομηχανικό τομέα όπου χρησιμοποιείται άνθρακας και κοκ. Θα πρέπει επίσης να αυξήσει τη χωρητικότητα των δικτύων ηλεκτρισμού και να βελτιώσει την ποιότητα των δικτύων διανομής, δεδομένου ότι οι τεχνικές και μη τεχνικές απώλειες στην Ελλάδα είναι σημαντικά υψηλότερες του μέσου όρου της ΕΕ.

Η απανθρακοποίηση του μεταφορικού τομέα αποτελεί άλλη προτεραιότητα. Η Ελλάδα διαθέτει έναν από τους παλαιότερους στόλους οχημάτων στην ΕΕ, γεγονός που σημαίνει ότι ο τομέας μεταφορών είναι ένας από τους κύριους υπαίτιους διοξειδίου του άνθρακα. Πρέπει να αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο που να περιλαμβάνει τη μετάβαση σε ηλεκτρικά μέσα μεταφοράς και τη βελτίωση του δημόσιου συγκοινωνιακού δικτύου. Παράλληλα, θα πρέπει να ενσωματώσει τη σύγχρονη διοίκηση και λειτουργία του σιδηροδρομικού δικτύου μέσω του Ευρωπαϊκού Συστήματος Διαχείρισης Σιδηροδρομικής Κυκλοφορίας.

Το Συμβούλιο αναγνωρίζει και την ευάλωτη θέση της Ελλάδας σε σχέση με την κλιματική αλλαγή. Η χώρα είναι ιδιαίτερα ευάλωτη σε ακραία καιρικά φαινόμενα όπως ξηρασίες, πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές και κύματα καύσωνα. Γι’ αυτό το λόγο, συστήνεται η σύνταξη ενός σχεδίου για την κλιματική προστασία κρίσιμων υποδομών, ιδιαίτερα αυτών που σχετίζονται με τη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Θα πρέπει επίσης να αυξήσει το ποσοστό κάλυψης της ιδιωτικής ασφάλισης έναντι φυσικών καταστροφών, δεδομένου ότι η Ελλάδα έχει ένα από τα υψηλότερα κενά ασφαλιστικής κάλυψης στην ΕΕ.

Ο πέμπτος και τελευταίος άξονας σχετίζεται με την απασχόληση και τις κοινωνικές πολιτικές. Παρά τη συνεχή βελτίωση, η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας παραμένει πολύ χαμηλή, με ένα χάσμα απασχόλησης μεταξύ ανδρών και γυναικών που είναι διπλάσιο από τον μέσο όρο της ΕΕ.

Το Συμβούλιο συστήνει την προώθηση ευέλικτων ρυθμίσεων εργασίας, την επέκταση των υπηρεσιών προσχολικής φροντίδας και εκπαίδευσης και την ενίσχυση των υπηρεσιών μακροχρόνιας φροντίδας. Οι ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης θα πρέπει να ενισχυθούν για την αντιμετώπιση του αποκλεισμού νέων ατόμων, ατόμων με αναπηρία και πολιτών τρίτων χωρών.

Ως προς την εκπαίδευση, υπάρχουν σημαντικές εκκρεμότητες. Η Ελλάδα κατατάσσεται τελευταία στην ΕΕ όσον αφορά τη συμμετοχή παιδιών ηλικίας τριών ετών έως της ηλικίας έναρξης υποχρεωτικής εκπαίδευσης στην προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα. Το ποσοστό παιδιών κάτω των τριών ετών που φοιτούν σε προγράμματα προσχολικής εκπαίδευσης (28,8%) βρίσκεται σημαντικά κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ (39,3%). Επιπλέον, σύμφωνα με το Πρόγραμμα Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών (PISA) του 2022, ένα υψηλό ποσοστό των δεκαπεντάχρονων μαθητών δεν επιτυγχάνει το ελάχιστο επίπεδο ικανότητας στις βασικές δεξιότητες. Η συμμετοχή των ενηλίκων στη συνεχιζόμενη κατάρτιση είναι σημαντικά χαμηλότερη του στόχου του 40% για το 2030[1]. Θα χρειαστεί να ενισχυθεί η συνεχής επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών, η αυτονομία των σχολείων και η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου.

Εκκρεμείς υποχρεώσεις από το 3ο Μνημόνιο

Το 3ο Μνημόνιο, το οποίο ολοκληρώθηκε επίσημα στις 20 Αυγούστου 2018, δεν αποτελεί πλέον δεσμευτικό νομικό πλαίσιο για την Ελλάδα. Ωστόσο, ένα σύνολο πολιτικών δεσμεύσεων και μεταρρυθμιστικών μέτρων θεσπίστηκε από το Eurogroup στις 22 Ιουνίου 2018 και προέκυψαν από τις τελευταίες αξιολογήσεις του τρίτου προγράμματος. Αυτές οι υποχρεώσεις, παρά τη λήξη του 3ου Μνημονίου, συνεχίζουν να αποτελούν σημαντικά ορόσημα για την οικονομική πολιτική της Ελλάδας.

Πρώτον, σχετικά με τη δημοσιονομική πολιτική, η Ελλάδα δεσμεύθηκε να διατηρήσει ένα πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2022 και, στη συνέχεια, να συνεχίσει τη συμμόρφωση με το ευρωπαϊκό δημοσιονομικό πλαίσιο. Αν και τα πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται ή ξεπερνιέται (το 2024, η Ελλάδα κατέγραψε δημοσιονομικό πλεόνασμα 1,3% του ΑΕΠ), η διατήρηση αυτής της πορείας παραμένει κρίσιμη για τη μακροχρόνια δημοσιονομική βιωσιμότητα.

Δεύτερον, σχετικά με την κοινωνική πρόνοια, η Ελλάδα δεσμεύθηκε στον εκσυγχρονισμό του συστήματος συντάξεων και του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης. Τα ζητήματα συντάξεων παραμένουν ευαίσθητα καθώς το σύστημα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις βιωσιμότητας.

Τρίτον, σχετικά με τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, η Ελλάδα δεσμεύτηκε να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις για την αποκατάσταση της υγείας του τραπεζικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένης της περαιτέρω μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Παρά τα σημαντικά αποτελέσματα, το απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων που κατέχονται από εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων παραμένει υψηλό και απαιτεί περαιτέρω προσπάθειες επιτάχυνσης των δικαστικών διαδικασιών που σχετίζονται με την εκποίηση ακινήτων.

Τέταρτον, ως προς τις αγορές εργασίας και προϊόντων, η Ελλάδα δεσμεύθηκε σε ένα σχέδιο δράσης κατά της αδήλωτης εργασίας και σε μεταρρυθμίσεις που θα διευκολύνουν τις άδειες επενδύσεων. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις σχετικά με τη σταθερότητα των κανόνων που διέπουν τα επαγγέλματα και την αποτελεσματικότητα του συστήματος αδειοδότησης. Μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν ρυθμιστικά εμπόδια σε διάφορους τομείς.

Πέμπτον, δεσμεύσεις για τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης ανθρώπινων πόρων και ενός νέου κώδικα εργασίας, εξακολουθούν να προωθούνται. Αλλά, η ολοκλήρωση αυτών των μεταρρυθμίσεων έχει καθυστερήσει και θα πρέπει να προχωρήσει με συνέπεια για να διασφαλιστεί η επάρκεια και η αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης.

Οι συστάσεις του 2025 του Συμβουλίου λειτουργούν ως φυσική συνέχεια της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας της Ελλάδας. Τα ζητήματα που αναφέρθηκαν παραπάνω, ιδιαίτερα σχετικά με τις συντάξεις, τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, τη διαχείριση αδειοδότησης και την ποιότητα της δημόσιας διοίκησης, αποτελούν θεμέλιο για τη νέα ατζέντα του Συμβουλίου και το 2026. Οι δεσμεύσεις αυτές δεν αποτελούν εκκρεμείς υποχρεώσεις με τη στενή έννοια, αλλά σχηματοποιούν το ευρύτερο πολιτικό και δημοσιονομικό τοπίο εντός του οποίου αναπτύσσεται το νέο σχέδιο δράσης.

 Η ευρωπαϊκή κληρονομιά για την Ελλάδα το 2026

Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσω σύστασής του, τον Ιούνιο του 2025, έχει θέσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης για την Ελλάδα που εκτείνεται έως το 2026, περιγράφοντας τις κινητήριες δυνάμεις για μια πιο εύρωστη ανθεκτική ελληνική οικονομία. Το έγγραφο αντανακλά όχι μόνο τις απαιτήσεις του ευρωπαϊκού οικονομικού συστήματος, αλλά και τις ιδιαίτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα ως χώρα με το υψηλότερο χρέος προς το ΑΕΠ στην Ευρωπαϊκή Ένωση.Η κεντρική στόχευση των συστάσεων του Συμβουλίου εντοπίζεται σε πέντε άξονες δράσης.

Ο πρώτος άξονας αφορά τη δημοσιονομική σταθερότητα και την ενίσχυση της άμυνας. Η Ελλάδα καλείται να ενισχύσει τις αμυντικές δαπάνες της, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 6ης Μαρτίου 2025, χρησιμοποιώντας την εθνική ρήτρα διαφυγής που επιτρέπει υψηλότερες δαπάνες χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τη δημοσιονομική βιωσιμότητα. Παράλληλα, θα πρέπει να διατηρήσει τα ανώτατα όρια αύξησης καθαρών δαπανών όπως συστήθηκαν από το Συμβούλιο τον Ιανουάριο του 2025.

Σημαντική πρόοδος αναμένεται στον τομέα της φορολογικής συμμόρφωσης. Ένας χώρος όπου η Ελλάδα έχει σημειώσει δυναμικά βήματα τα τελευταία χρόνια. Το Συμβούλιο συστήνει την περαιτέρω επίβλεψη και ψηφιοποίηση των τελωνειακών ελέγχων και της φορολογικής διοίκησης, ιδιαίτερα σε τομείς που είναι επιρρεπείς στη φοροδιαφυγή, όπως εκείνος των καυσίμων. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα πρέπει να ολοκληρώσει τις νομικές κωδικοποιήσεις του φορολογικού πλαισίου και να θεσπίσει εργαλεία για την παρακολούθηση της αλυσίδας αξίας.

Ο δεύτερος άξονας εστιάζει στην επιτάχυνση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, μια στρατηγική που καθίσταται κρίσιμη δεδομένου ότι αρκετές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις θα πρέπει να ολοκληρωθούν έως τον Αύγουστο του 2026. Η Ελλάδα χρειάζεται να αναπτύξει εντατικές προσπάθειες για την υπέρβαση εμποδίων που καθυστερούν την υλοποίηση, όπως οι μακρές δικαστικές διαδικασίες κατά των διαδικασιών δημοσίων συμβάσεων και οι αργές διαδικασίες μεταβίβασης δικαιωμάτων ιδιοκτησίας.

Παράλληλα, τα Προγράμματα Συνοχής (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, Ταμείο Δίκαιης Ανάπτυξης, Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+, Ταμείο Συνοχής) θα πρέπει να επιταχυνθούν, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που προσφέρει η ενδιάμεση αναθεώρησή τους. Στη δομή αυτή, εργαλεία όπως το InvestEU και η Πλατφόρμα Στρατηγικών Τεχνολογιών για την Ευρώπη (STEP) παρέχουν πρόσθετες ευκαιρίες για επενδύσεις σε κρίσιμες τεχνολογίες.

Ο τρίτος άξονας αναφέρεται στη απλοποίηση, την ανταγωνιστικότητα και την έρευνα. Αυτός είναι ένας κρίσιμος τομέας, καθώς το 80% των επιχειρήσεων θεωρούν ότι η πολυπλοκότητα των διοικητικών διαδικασιών αποτελεί πρόβλημα.

Η Ελλάδα καλείται να απλοποιήσει τις διοικητικές διαδικασίες και να ολοκληρώσει τα ρυθμιστικά πλαίσια για την περιβαλλοντική αδειοδότηση, ιδιαίτερα για έργα ανανεώσιμων πηγών με περιορισμένο περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Επίσης, θα πρέπει να αναθεωρήσει τους κανόνες που διέπουν τις συμφωνίες παραχώρησης για παράκτιες υποδομές (Νόμος 2971/2001), ένας νόμος που δεν ευνοεί τις επενδύσεις. Η Ελλάδα έχει ένα από τα υψηλότερα εμπόδια εισόδου και διεξαγωγής επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στον τομέα των υπηρεσιών στην ΕΕ, με σχεδόν όλα τα επαγγέλματα (νομικοί, αρχιτέκτονες, μηχανικοί) να υπόκεινται σε υψηλότερες κανονιστικές απαιτήσεις από τον μέσο όρο του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης.

Η διακυβέρνηση του εθνικού συστήματος έρευνας, ανάπτυξης και καινοτομίας είναι επίσης σημαντική. Η έρευνα και η χρηματοδότησή της έχουν παραμείνει κατακερματισμένες σε πολλά υπουργεία και φορείς. Η απλούστευση αυτής της διάρθρωσης, σε συνδυασμό με την ευκολότερη πρόσβαση στα κεφάλαια για νεοφυείς και αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις, θα προωθήσει την καινοτομία.

Ταυτόχρονα, η απλούστευση των δικαστικών διαδικασιών είναι κρίσιμη. Η Ελλάδα έχει μεταξύ των υψηλότερων χρόνων διεκπεραίωσης δικαστικών υποθέσεων στην ΕΕ, ιδιαίτερα σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, γεγονός που δημιουργεί εμπόδια στην επιχειρηματική και την επενδυτική δραστηριότητα.

Ο τέταρτος άξονας ασχολείται με την ενέργεια και το κλίμα. Η Ελλάδα παραμένει υψηλά εξαρτημένη από τα ορυκτά καύσιμα παρά την αυξανόμενη δραστηριότητα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το Συμβούλιο συστήνει την ανάπτυξη λύσεων ευελιξίας που δεν βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα, όπως συστήματα αποθήκευσης ενέργειας και διαχείρισης ζήτησης, για να καταστούν οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος πιο προσιτές.

Η Ελλάδα χρειάζεται να βαθμονομήσει τους φόρους ενέργειας με στόχο την προώθηση της ηλεκτροκίνησης και να λάβει συγκεκριμένα μέτρα για τη σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων, ιδιαίτερα στον βιομηχανικό τομέα όπου χρησιμοποιείται άνθρακας και κοκ. Θα πρέπει επίσης να αυξήσει τη χωρητικότητα των δικτύων ηλεκτρισμού και να βελτιώσει την ποιότητα των δικτύων διανομής, δεδομένου ότι οι τεχνικές και μη τεχνικές απώλειες στην Ελλάδα είναι σημαντικά υψηλότερες του μέσου όρου της ΕΕ.

Η απανθρακοποίηση του μεταφορικού τομέα αποτελεί άλλη προτεραιότητα. Η Ελλάδα διαθέτει έναν από τους παλαιότερους στόλους οχημάτων στην ΕΕ, γεγονός που σημαίνει ότι ο τομέας μεταφορών είναι ένας από τους κύριους υπαίτιους διοξειδίου του άνθρακα. Πρέπει να αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο που να περιλαμβάνει τη μετάβαση σε ηλεκτρικά μέσα μεταφοράς και τη βελτίωση του δημόσιου συγκοινωνιακού δικτύου. Παράλληλα, θα πρέπει να ενσωματώσει τη σύγχρονη διοίκηση και λειτουργία του σιδηροδρομικού δικτύου μέσω του Ευρωπαϊκού Συστήματος Διαχείρισης Σιδηροδρομικής Κυκλοφορίας.

Το Συμβούλιο αναγνωρίζει και την ευάλωτη θέση της Ελλάδας σε σχέση με την κλιματική αλλαγή. Η χώρα είναι ιδιαίτερα ευάλωτη σε ακραία καιρικά φαινόμενα όπως ξηρασίες, πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές και κύματα καύσωνα. Γι’ αυτό το λόγο, συστήνεται η σύνταξη ενός σχεδίου για την κλιματική προστασία κρίσιμων υποδομών, ιδιαίτερα αυτών που σχετίζονται με τη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Θα πρέπει επίσης να αυξήσει το ποσοστό κάλυψης της ιδιωτικής ασφάλισης έναντι φυσικών καταστροφών, δεδομένου ότι η Ελλάδα έχει ένα από τα υψηλότερα κενά ασφαλιστικής κάλυψης στην ΕΕ.

Ο πέμπτος και τελευταίος άξονας σχετίζεται με την απασχόληση και τις κοινωνικές πολιτικές. Παρά τη συνεχή βελτίωση, η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας παραμένει πολύ χαμηλή, με ένα χάσμα απασχόλησης μεταξύ ανδρών και γυναικών που είναι διπλάσιο από τον μέσο όρο της ΕΕ.

Το Συμβούλιο συστήνει την προώθηση ευέλικτων ρυθμίσεων εργασίας, την επέκταση των υπηρεσιών προσχολικής φροντίδας και εκπαίδευσης και την ενίσχυση των υπηρεσιών μακροχρόνιας φροντίδας. Οι ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης θα πρέπει να ενισχυθούν για την αντιμετώπιση του αποκλεισμού νέων ατόμων, ατόμων με αναπηρία και πολιτών τρίτων χωρών.

Ως προς την εκπαίδευση, υπάρχουν σημαντικές εκκρεμότητες. Η Ελλάδα κατατάσσεται τελευταία στην ΕΕ όσον αφορά τη συμμετοχή παιδιών ηλικίας τριών ετών έως της ηλικίας έναρξης υποχρεωτικής εκπαίδευσης στην προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα. Το ποσοστό παιδιών κάτω των τριών ετών που φοιτούν σε προγράμματα προσχολικής εκπαίδευσης (28,8%) βρίσκεται σημαντικά κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ (39,3%). Επιπλέον, σύμφωνα με το Πρόγραμμα Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών (PISA) του 2022, ένα υψηλό ποσοστό των δεκαπεντάχρονων μαθητών δεν επιτυγχάνει το ελάχιστο επίπεδο ικανότητας στις βασικές δεξιότητες. Η συμμετοχή των ενηλίκων στη συνεχιζόμενη κατάρτιση είναι σημαντικά χαμηλότερη του στόχου του 40% για το 2030[1]. Θα χρειαστεί να ενισχυθεί η συνεχής επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών, η αυτονομία των σχολείων και η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου.

Εκκρεμείς υποχρεώσεις από το 3ο Μνημόνιο

Το 3ο Μνημόνιο, το οποίο ολοκληρώθηκε επίσημα στις 20 Αυγούστου 2018, δεν αποτελεί πλέον δεσμευτικό νομικό πλαίσιο για την Ελλάδα. Ωστόσο, ένα σύνολο πολιτικών δεσμεύσεων και μεταρρυθμιστικών μέτρων θεσπίστηκε από το Eurogroup στις 22 Ιουνίου 2018 και προέκυψαν από τις τελευταίες αξιολογήσεις του τρίτου προγράμματος. Αυτές οι υποχρεώσεις, παρά τη λήξη του 3ου Μνημονίου, συνεχίζουν να αποτελούν σημαντικά ορόσημα για την οικονομική πολιτική της Ελλάδας.

Πρώτον, σχετικά με τη δημοσιονομική πολιτική, η Ελλάδα δεσμεύθηκε να διατηρήσει ένα πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2022 και, στη συνέχεια, να συνεχίσει τη συμμόρφωση με το ευρωπαϊκό δημοσιονομικό πλαίσιο. Αν και τα πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται ή ξεπερνιέται (το 2024, η Ελλάδα κατέγραψε δημοσιονομικό πλεόνασμα 1,3% του ΑΕΠ), η διατήρηση αυτής της πορείας παραμένει κρίσιμη για τη μακροχρόνια δημοσιονομική βιωσιμότητα.

Δεύτερον, σχετικά με την κοινωνική πρόνοια, η Ελλάδα δεσμεύθηκε στον εκσυγχρονισμό του συστήματος συντάξεων και του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης. Τα ζητήματα συντάξεων παραμένουν ευαίσθητα καθώς το σύστημα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις βιωσιμότητας.

Τρίτον, σχετικά με τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, η Ελλάδα δεσμεύτηκε να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις για την αποκατάσταση της υγείας του τραπεζικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένης της περαιτέρω μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Παρά τα σημαντικά αποτελέσματα, το απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων που κατέχονται από εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων παραμένει υψηλό και απαιτεί περαιτέρω προσπάθειες επιτάχυνσης των δικαστικών διαδικασιών που σχετίζονται με την εκποίηση ακινήτων.

Τέταρτον, ως προς τις αγορές εργασίας και προϊόντων, η Ελλάδα δεσμεύθηκε σε ένα σχέδιο δράσης κατά της αδήλωτης εργασίας και σε μεταρρυθμίσεις που θα διευκολύνουν τις άδειες επενδύσεων. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις σχετικά με τη σταθερότητα των κανόνων που διέπουν τα επαγγέλματα και την αποτελεσματικότητα του συστήματος αδειοδότησης. Μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν ρυθμιστικά εμπόδια σε διάφορους τομείς.

Πέμπτον, δεσμεύσεις για τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης ανθρώπινων πόρων και ενός νέου κώδικα εργασίας, εξακολουθούν να προωθούνται. Αλλά, η ολοκλήρωση αυτών των μεταρρυθμίσεων έχει καθυστερήσει και θα πρέπει να προχωρήσει με συνέπεια για να διασφαλιστεί η επάρκεια και η αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης.

Οι συστάσεις του 2025 του Συμβουλίου λειτουργούν ως φυσική συνέχεια της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας της Ελλάδας. Τα ζητήματα που αναφέρθηκαν παραπάνω, ιδιαίτερα σχετικά με τις συντάξεις, τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, τη διαχείριση αδειοδότησης και την ποιότητα της δημόσιας διοίκησης, αποτελούν θεμέλιο για τη νέα ατζέντα του Συμβουλίου και το 2026. Οι δεσμεύσεις αυτές δεν αποτελούν εκκρεμείς υποχρεώσεις με τη στενή έννοια, αλλά σχηματοποιούν το ευρύτερο πολιτικό και δημοσιονομικό τοπίο εντός του οποίου αναπτύσσεται το νέο σχέδιο δράσης.

Πηγή: ertnews.gr