Θύμα των φιλοδοξιών του

Η πιο πειστική εξήγηση για τη στάση του Σπύρου Μαρκεζίνη, στη διάρκεια της δικτατορίας, που κατέληξε στη δοτή «πρωθυπουργία», είναι πως ο εν λόγω πολιτικός έπεσε θύμα της άμετρης φιλοδοξίας του.
Όπως και στις αρχές της δεκαετίας του ‘50, στη σύγκρουση με τον Παπάγο, έτσι και στην περίοδο της δικτατορίας αναδείχθηκαν τα αυτοκαταστροφικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του, που τον οδηγούσε σε τραγικά λανθασμένες επιλογές.

Αν δε την πρώτη φορά, το τίμημα ήταν η απώλεια της δυνατότητας ενός πιο κεντρικού ρόλου, το δεύτερο σφάλμα αποδείχθηκε μοιραίο, αφού είχε ως αποτέλεσμα το τέλος της πολιτικής του σταδιοδρομίας. Η ύστατη προσπάθεια, στη δεκαετία του ‘80, για «νεκρανάσταση» του ίδιου και του κόμματός του, των Προοδευτικών, μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου απλώς επικύρωσε το πολιτικό του τέλος.
Ενδεχομένως να είχε πιστέψει πραγματικά, ότι, έστω και σε αυτό το «κομμένο και ραμμένο» στα μέτρα του Παπαδόπουλου και τεχνητής διαιώνισης της δικτατορίας του, θα μπορούσε, μέσα από μια κυβέρνηση της οποίας ηγούνταν και στην οποία μετείχαν, ως επί το πλείστο, πολιτικοί του φίλοι, στελέχη του κόμματος, που είχε ιδρύσει προδικτατορικά, να οδηγήσει σε μια σταδιακή μετάβαση, σε μια πραγματική δημοκρατία, σε μια γνήσια κοινοβουλευτική λειτουργία.

Πιθανώς να πίστευε πραγματικά ότι θα μπορούσε να πείσει, όχι μόνο τους εκπροσώπους του προδικτατορικού αστικού πολιτικού κόσμου, παλιούς του συναδέλφους, αλλά και τις ηγεσίες των κομμάτων της παραδοσιακής Αριστεράς.

Παραδόξως, οι καλές σχέσεις που είχε διατηρήσει, το προηγούμενο διάστημα, με τους τελευταίους, του επέτρεψε να πετύχει κάποια ρωγμή προς αυτή την πλευρά, αλλά δεν κατάφερε να πείσει τους πιο κοντινούς του, ιδεολογικά.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου και η αιματηρή καταστολή της αποτέλεσε τη χαριστική βολή, καθώς πέραν του συγκλονισμού που προκάλεσε τον ελληνικό λαό, κατέδειξε δυο πράγματα.
Ότι εκείνη η «πρωθυπουργία» δεν ήταν απλώς δοτή, αλλά εντελώς ανύπαρκτη, «γυμνή» από οποιαδήποτε δυνατότητα άσκησης εξουσίας.

Το ότι ο «πρωθυπουργός» της χώρας, που επαιρόταν ότι είχε πετύχει διεύρυνση των αρμοδιοτήτων του και πέραν των ορίων που προσδιόριζε το χουντικό «Σύνταγμα», πληροφορήθηκε την κήρυξη του στρατιωτικού νόμου και την επέμβαση του Στρατού, από ξένο δημοσιογράφο, ήταν τραγικό για τον ίδιο και προδιέγραψε την πορεία του εγχειρήματός του.

Όπως άλλωστε αποδείχθηκε και μεταγενέστερα, ειδικά κατά την περίφημη δίκη για την καταστολή της εξέγερσης, το εγχείρημα ήταν ούτως ή άλλως, εκ των προτέρων ναρκοθετημένο, από τους σκληρούς της χούντας, ενώ είναι αμφίβολο αν και ο ίδιος ο Παπαδόπουλος, τελών υπό πίεση, θα το στήριζε μέχρι τέλους.