Η τραγωδία στα Τέμπη μεταβάλλει, όπως όλα δείχνουν, τον εκλογικό σχεδιασμό του πρωθυπουργού.
Αυτή η παράμετρος, ότι δηλαδή η απόφαση για ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα, επαφίεται στη βούληση ενός και μόνο προσώπου, έχει καταστεί αντικείμενο έντονου προβληματισμού, αλλά και οξύτατων επικρίσεων, από παράγοντες της δημόσιας ζωής, με τον πρώτο λόγο να ανήκει, όπως είναι αναμενόμενο, στους «καθ’ ύλη» αρμόδιους, δηλαδή τους συνταγματολόγους.
Πολλοί κάνουν λόγο για έναν «πρωθυπουργοκεντρισμό» που δεν αρμόζει σε μια «σύγχρονη δημοκρατία». Αλλοι μάλιστα μιλούν για «παραχάραξη» της πολιτειακής μας τάξης, ενώ δε λείπουν και εκείνοι που προτείνουν επαναφορά, ορισμένων έστω, εκ των αρμοδιοτήτων του Προέδρου της Δημοκρατίας, που αφαιρέθηκαν με το αναθεωρητικό εγχείρημα της περιόδου 1985-86.
Κατακρίνουν μάλιστα συνολικά εκείνο το εγχείρημα, παρ’ ότι δεν προβάλουν κάποιο πειστικό αντίλογο στο αναντίρρητο γεγονός ότι, υπό το καθεστώς του νέου Συντάγματος, μετά την εν λόγω αναθεώρηση, την πρώτη μετά τη μεταπολίτευση, διεκπεραιώθηκαν κρίσιμες διαδικασίες διερευνητικών εντολών, όποτε χρειάστηκε.
Τόσο το 1989-90, όσο και το 2012, εν μέρει δε και το 2015. Η ίδια δε διαδικασία κατά πάσα βεβαιότητα, θα εφαρμοστεί και μετά τις προσεχείς εκλογές, εφόσον με το σύστημα της απλής αναλογικής δεν πρόκειται να προκύψει αυτοδύναμη κυβέρνηση.
Η προϊστορία όμως αυτής της υπόθεσης, της διαμόρφωσης της πολιτειακής τάξης πάει πολύ βαθιά. Εχει να κάνει με τους όρους διαμόρφωσης της μεταπολιτευτικής μας δημοκρατίας, στο επίπεδο της πολιτειακής και θεσμικής τάξης.
Ως αφετηρία γι’ αυτή τη διαμόρφωση μπορούμε να προσδιορίσουμε την 8η Δεκεμβρίου 1974, ημέρα (Κυριακή) όπου οι Ελληνες πολίτες, στο κλίμα ευφορίας που είχε δημιουργηθεί μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, επέλεξαν με συντριπτική πλειοψηφία, με ποσοστό κοντά στο 70%, την κατάργηση της μισητής δυναστείας και την Αβασίλευτη Δημοκρατία ως το πολίτευμα υπό το οποίο θα ήθελαν να ζήσουν στη νέα περίοδο.
Το ερώτημα βέβαια είχε περιοριστεί στο ζεύγμα μεταξύ Βασιλευόμενης και Αβασίλευτης Δημοκρατίας. Εμενε προς αποσαφήνιση, στην περίπτωση της δεύτερης επιλογής, η μορφή της Αβασίλευτης Δημοκρατίας, μεταξύ των δύο πιθανών μορφών. Της Προεδρευόμενης, κατά το γαλλικό, αμερικανικό, αλλά και κυπριακό υπόδειγμα, όπου η εκτελεστική εξουσία ανήκει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και δεν εξαρτάται από την εμπιστοσύνη της Βουλής. Γι’ αυτό και αναγκαίως ο Ανώτατος Αρχοντας θα πρέπει να εκλέγεται απευθείας από το λαό.
Στη δεύτερη εκδοχή, της Προεδρευόμενης Δημοκρατίας, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας λειτουργεί ως ρυθμιστής του πολιτεύματος, αυτό που λέμε Ανώτατος Αρχων. Είναι η επικράτηση αυτού που οι συνταγματολόγοι αποκαλούν «κοινοβουλευτική αρχή», δηλαδή η κυβέρνηση της χώρας, θα πρέπει να εξαρτάται από την εμπιστοσύνη της Βουλής.
