Η σχέση της Ελλάδας με το ρωσικό έθνος, στις εκδοχές που κατά καιρούς έλαβε, στο διάβα της Ιστορίας, δεν ήταν ποτέ εύκολη. Είχε εξάρσεις και υφέσεις, ελπίδες και απογοητεύσεις, στιγμές συνύπαρξης και περιόδους έντασης.
Το θρησκευτικό στοιχείο, είτε αρέσει, είτε όχι, αποτέλεσε ένα ισχυρό συνεκτικό στοιχείο που, εκ των πραγμάτων, κάμφθηκε στην περίοδο της κομμουνιστικής απολυταρχίας. Στη μακρά περίοδο της τουρκοκρατίας, του ελληνικού ζυγού υπό την οθωμανική δεσποτεία, το θρησκευτικό στοιχείο ήταν αυτό που ενέπνευσε και δημιούργησε ελπίδες ουσιαστικής παρέμβασης, για την απελευθέρωσή μας.
Η τσαρική Ρωσία όμως, όντας απολυταρχική στη φύση της, δύσκολα θα στήριζε κινήματα επαναστατικά, έστω και αν περιορίζονταν στην άσκηση του δικαιώματος εθνικής αυτοδιάθεσης, συνιστούσε απειλή για το υπάρχον, τότε, στάτους κβο, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της Ιεράς Συμμαχίας. Δεν ήταν τυχαία η πεισματική άρνηση του μετέπειτα κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, τότε υπουργού Εξωτερικών του τσάρου Αλέξανδρου, όταν προτάθηκε να αναλάβει επί της ουσίας την αρχηγία της Επανάστασης, αποπέμποντας με σκαιότητα τους εκπροσώπους της Φιλικής Εταιρίας, που τον επισκέφθηκαν.
Από την άλλη, όμως, δύο Ελληνες αξιωματικοί, δύο αδέλφια, ο Αλέξανδρος και ο Δημήτριος Υψηλάντης, που ήταν στην υπηρεσία του τσάρου, αποτέλεσαν κρίσιμους μοχλούς, στη δική μας παλιγγενεσία. Ο πρώτος μάλιστα, εξασφάλισε την αποδοχή του τσάρου ή έστω τη συγκαταβατική του ανοχή, κατά τις ιστορικές πηγές, για την ανάληψη της ηγεσίας της επανάστασης, στη Μολδοβλαχία, ανεξάρτητα από την τραγική κατάληξη. Ο ίδιος άλλωστε θυσιάστηκε για την εθνική υπόθεση.
Ο αδελφός του Δημήτριος πολέμησε και έπεσε, στην τελευταία μάχη του Αγώνα, το 1829, σε όλη δε την προηγούμενη διάρκεια, βρέθηκε σε όλα τα πεδία των μαχών, δίπλα στους φυσικούς ηγέτης της εξέγερσης, τους οπλαρχηγούς, μακριά από τα κέντρα και τη χλιδή της εξουσίας.
Ακόμη και για τα Ορλωφικά, που προβάλλονται από διάφορους «ρωσοφοβικούς», ως απόδειξη διαχρονικά εχθρικής ή αδιάφορης στάσης, ας μην ξεχνάμε πως αποτέλεσαν την πρώτη ίσως, τέτοιας κλίμακας, επαναστατική κίνηση, του υποδουλωμένου γένους, με τη σχεδόν ανοιχτή υποστήριξη της τσαρίνας Αικατερίνης, με ηγέτη έναν αξιωματικό του ρωσικού στρατού, τον Λάμπρο Κατσώνη.
Απόρροια δε αυτής της κίνησης ήταν η συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή, που δημιούργησε συνθήκες ομηρίας για την Οθωμανική Αυτοκρατορία με τις «διομολογήσεις», διευκολύνοντας ταυτόχρονα την ανάπτυξη του εμπορίου και των θαλάσσιων συγκοινωνιών, για τους δραστήριους Ελληνες, εμπόρους και καραβοκύρηδες. Από αυτή την ανάπτυξη προέκυψαν τα αστικά εκείνα στρώματα, του Ελληνισμού της διασποράς, που, διαμορφώνοντας εθνική και κοινωνική συνείδηση, συγκρότησαν τη Φιλική Εταιρεία και προετοίμασαν την εξέγερση. Δεν ήταν τυχαίο ότι έδρα τους ήταν η Οδησσός…
