Η πικρή εμπειρία: Η μόνη πραγματική αλλαγή, για την κάλπη της 25ης Ιουνίου

Η μόνη πραγματική αλλαγή, για την κάλπη της 25ης Ιουνίου, σε σχέση με την προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση, αφορά στον τρόπο εκλογής βουλευτών.

Αντί της σταυροδοσίας, η εκλογή βουλευτών θα γίνει με λίστα στο σύνολο της επικράτειας. Πρόκειται για μια σχετικά νέα ρύθμιση, που προέκυψε ως αποτέλεσμα της πικρής εμπειρίας των «τριπλών» εκλογών του 1989-‘90.

Πικρή εμπειρία κυρίως για τους υποψήφιους, που κλήθηκαν σε διάστημα μικρότερο του έτους, να δώσουν τη μάχη του σταυρού. Με τεράστιο ψυχολογικό, σωματικό, αλλά και οικονομικό κόστος, καθώς ο εκλεγμένος της μιας κινδύνευε να βρεθεί εκτός της δεύτερης αναμέτρησης, ή της τρίτης, κάνοντας αυτοτελή προεκλογικό αγώνα σε κάθε αναμέτρηση.

Για τους πολιτευτές, όλων των κομμάτων, η προσπάθεια που έπρεπε να καταβληθεί ήταν απείρως μεγαλύτερη, καθώς είχε προηγηθεί μια περίοδος «αγρανάπαυσης», καθώς οι προηγούμενες βουλευτικές εκλογές, της 2ας Ιουνίου 1985, είχαν διεξαχθεί (για πρώτη και τελευταία φορά) με το σύστημα της λίστας σε όλη την επικράτεια.

Επρόκειτο για μια ειλημμένη προεκλογική δέσμευση του ΠΑΣΟΚ, την οποία ο Ανδρέας Παπανδρέου, ως πρωθυπουργός, προώθησε έγκαιρα, πριν συμπληρωθεί χρόνος, στη διακυβέρνηση της χώρας, περνώντας την δια «πυρός και σιδήρου», αφού χρειάστηκε να διαγράψει βουλευτές (τους αδελφούς Άρη και Διονύση Μπουλούκο) που αντιδρούσαν στην κατάργηση του σταυρού προτίμησης.

Το αποτέλεσμα ωστόσο δε δικαίωσε εκείνη τη νομοθετική πρωτοβουλία, γι’ αυτό και στις εκλογές της 5ης Ιουνίου 1989, επαναφέρθηκε το προηγούμενο σύστημα, με τη λίστα να ισχύει μόνο για το ψηφοδέλτιο Επικρατείας.

Όμως, η περιπέτεια των τριών απανωτών εκλογικών αναμετρήσεων, με τη ψυχοφθόρα μάχη του σταυρού, επέβαλε μια μερική επαναφορά του προηγούμενου συστήματος, της λίστας δηλαδή στο σύνολο της επικράτειας, αλλά μόνο για την περίπτωση που η εκλογική αναμέτρηση γινόταν σε διάστημα έως 18 μηνών από την προηγούμενη.

Ταυτόχρονα και προκειμένου να αποφευχθεί, κατά το δυνατόν, η κατάχρηση της πρωθυπουργικής δυνατότητας, για πρόωρη προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία, προβλέφθηκε ότι θα έπρεπε για την άσκησή της, να παρέλθει τουλάχιστον ένας χρόνος, από την προηγούμενη εκλογή.

Η αναγκαιότητα της νέας ρύθμισης, φάνηκε τόσο, στις «διπλές» εκλογές Μαΐου-Ιουνίου (όπως καλή ώρα) του 2012, όσο και το 2015, όταν δύο φορές, μέσα σε εκείνο τον χρόνο, τον Ιανουάριο και τον Σεπτέμβριο, οι πολίτες κλήθηκαν στις βουλευτικές κάλπες.

Μια παρενέργεια αυτής της ρύθμισης ήταν βέβαια η πρόσθετη δυνατότητα που παρεχόταν -και παρέχεται- στον αρχηγό του κάθε κόμματος, να καταρτίζει κατά το δοκούν τη λίστα, ώστε να εκλέγεται μια Κοινοβουλευτική Ομάδα, απόλυτα ελεγχόμενη από εκείνον.

Τυπικά, τίποτα δε δεσμεύει τον αρχηγό, ούτε φυσικά το αποτέλεσμα της προηγούμενης αναμέτρησης.