Κυρίαρχη φιγούρα σε αυτό το ρεύμα υπήρξε ο Παναγής Παπαληγούρας. Από τη «χρυσή γενιά» του Μεσοπολέμου, κοντά στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο
Κάποτε ο δικός μας Μιχάλης Γαργαλάκος έλεγε, στην περίοδο υπαρξιακής δοκιμασίας του ΠΑΣΟΚ, με το «βρόμικο 89», πως η δύναμη του Κινήματος -και επιτυχία του Ανδρέα Παπανδρέου- ήταν πως κατάφερε να συνενώσει και να εντάξει σε ένα κοινό σχέδιο και πορεία, ανθρώπους που έβλεπαν διαφορετικά όνειρα.
Από κλασσικούς κεντρώους, όπως ο Γιάννης Αλευράς (που στο τέλος έγινε πάντως «φρουρός» της σοσιαλιστικής καθαριότητας) μέχρι παλιούς ΕΔΑϊτες ή πρόσωπα με τροτσκιστικές καταβολές. Τηρουμένων των αναλογιών, κάτι ανάλογο θα μπορούσε να ισχυριστούμε ότι ισχύει και για τη ΝΔ. Ακόμη και στην παλιά γενιά, εκείνη με τις μνήμες του εμφυλίου και της αντικομμουνιστικής ψύχωσης, υπήρχαν διαφορετικές εκτιμήσεις και διαφορετικές αντιλήψεις, πολλές μάλιστα από τις οποίες είχαν την αφετηρία τους στην προδικτατορική περίοδο.
Από τα πρώτα χρόνια είχαν διακρίνει, ακόμη και από την αντιπολίτευση, οι παρατηρητές των πολιτικών πραγμάτων, ένα «ρεύμα διαφωτισμού», που εξέφραζε μια πολύ πιο φωτεινή, γνήσια κεντρώα αντίληψη για το συντηρητικό χώρο. Κυρίαρχη φιγούρα σε αυτό το ρεύμα υπήρξε ο Παναγής Παπαληγούρας. Από τη «χρυσή γενιά» του Μεσοπολέμου, κοντά στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, με ευρύτατο πνευματικό ορίζοντα, συνδέθηκε από νωρίς με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, που του ανέθεσε, όταν ανέλαβε την πρωθυπουργία, τη διαχείριση παραγωγικών υπουργείων.
Ο πολιτικός του λόγος, από τότε, διακρινόταν από μια πλαστικότητα και έναν τεχνοκρατικό ρεαλισμό, πολύ μακριά από την ξύλινη, φαιά πολλές φορές, γλώσσα της δεξιάς, σ’ εκείνη τη γκρίζα περίοδο της νεότερης ιστορίας μας. Ο Καραμανλής που, αν μη τι άλλο, δεν στερούνταν οξύνοιας και ευθυκρισίας, διαβλέποντας τα προσόντα και τις δυνατότητές του, του «συγχώρησε» την «αποστασία» του 1958 (όπως και στον Γεώργιο Ράλλη) και τον επανέφερε στις τάξεις της ΕΡΕ και στους κόλπους των κυβερνήσεών του. Εκτοτε δεν έφυγε ποτέ απ’ αυτό τον χώρο, διατηρώντας όμως το ιδιαίτερο, πολιτικό του στίγμα και ως βουλευτής της αντιπολίτευσης και μετά την ήττα του Φεβρουαρίου 1964. Η μοίρα το έφερε ώστε να περάσει την πιο βαριά δοκιμασία για έναν πολιτικό, όταν, ως υπουργός Εθνικής Αμυνας στην υπηρεσιακή-εκλογική κυβέρνηση του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, είδε τους υφιστάμενους του, αξιωματικούς, να καταλύουν τη δημοκρατική τάξη και να συλλαμβάνουν και τον ίδιο.
Στη διάρκεια της επτάχρονης νύχτας συμμετείχε σε όλες τις κινήσεις και πρωτοβουλίες του πολιτικού κόσμου, εναντίον του δικτατορικού καθεστώτος, ενώ αλληλογραφούσε συχνά με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Σε μια μάλιστα από τις επιστολές του, προς τον ιδρυτή της ΕΡΕ, είχε περιγράψει την κατάσταση του παλιού πολιτικού κόσμου, ως ένα είδος «νεκροφάνειας».
Η μεταπολίτευση άνοιξε καινούργιους δρόμους, για τον σπουδαίο εκείνο πολιτικό.
