Μείναμε λίγο παραπάνω, στις δεύτερες μεταδικτατορικές εκλογές, του
Νοεμβρίου 1977, καθώς, πέραν των άλλων, καθιέρωσε μία πρακτική,
που έκτοτε έγινε ευρύτερα αποδεκτή.
Όπως ήδη αναπτύχθηκε, ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος
Καραμανλής, προσχηματικά και καταχρηστικά, προχώρησε σε επίκληση
της σχετικής Συνταγματικής διάταξης (άρθρο 42, παρ. 1) για την πρόωρη
διάλυση της Βουλής και προκήρυξη εκλογών.
Είχε δίκιο επομένως ο τότε αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης και
επικεφαλής του κεντρώου σχηματισμού, Γεώργιος Μαύρος, που
κατήγγειλε τη σχετική διαδικασία ως αντικείμενη προς το Σύνταγμα.
Την υποστήριξε όμως ο Ανδρέας Παπανδρέου, ως πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ,
κόμματος της ήσσονος αντιπολίτευσης τότε, αξιολογώντας με αμιγώς
πολιτικούς όρους, τη συγκεκριμένη εξέλιξη.
Διέβλεπε δηλαδή την ευκαιρία, ώστε η διάχυτη δυναμική του
Κινήματος, να αποτυπωθεί και στους εκλογικούς, κατ’ επέκταση δε τους
κοινοβουλευτικούς συσχετισμούς.
Εδώ που τα λέμε και η στάση του Μαύρου δεν ήταν πολιτικά
ανιδιοτελής, καθώς διέβλεπε και εκείνος τη δυναμική του ΠΑΣΟΚ, που
οδηγούσε στον εκτοπισμό του κόμματος του, της ΕΔΗΚ, όπως και έγινε.
Ετσι, καθιερώθηκε μία πρακτική, όπου η πρόωρη ή μη προσφυγή στις
κάλπες, από την εκάστοτε πλειοψηφία, να αποτελεί μία καθαρά
πολιτική επιλογή, με «εργαλειακή», σύμφωνα με τη σύγχρονη
ορολογία, χρήση της σχετικής Συνταγματικής διάταξης.
Εκτοτε, η προμνησθείσα διάταξη, καθιερώθηκε, με σιωπηρή
συγκατάθεση, τουλάχιστον των κομμάτων εξουσίας, να αποτελεί
«όπλο» για την εκάστοτε πλειοψηφία, να προσφεύγει σε πρόωρες
εκλογές, όποτε το έκρινε σκόπιμο, όποτε δηλαδή διαμορφώνονταν
συνθήκες εκλογικά πρόσφορες γι’ αυτήν, για τη δική της επικράτηση.
Μόνο πρόσφατα τέθηκε ένας ελάχιστος περιορισμός, της απαγόρευσης,
δηλονότι, διάλυσης της Βουλής, πριν παρέλθει χρόνος από την
προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση.
Η μέχρι τώρα πρακτική έχει επιβεβαιώσει την «εργαλειακή» χρήση του
Συντάγματος, που μόλις περιγράψαμε.
Απόδειξη ότι η τετραετία εξαντλήθηκε μόνο από τις κυβερνήσεις
εκείνες, για τις οποίες οι εκλογικές προβλέψεις ήταν δυσοίωνες.
Πρώτο και καλύτερο παράδειγμα ο Γεώργιος Ράλλης, που διαδέχθηκε
τον Κωνσταντίνο Καραμανλή στην πρωθυπουργία και ο οποίος
διενήργησε τις επόμενες εκλογές, τον Οκτώβριο του 1981, στο όριο
λήξης της συνταγματικής θητείας, της κυβέρνησής του.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου, ως πρωθυπουργός, προχώρησε σε εκλογές,
τον Ιούνιο του 1985, λίγους μήνες πριν την κανονική λήξη της
κυβερνητικής του θητείας κι αφού με την περίφημη «ρήξη του
Μαρτίου» διασφάλισε το ευνοϊκό γι’ αυτόν περιβάλλον.
Αντίθετα, εξάντλησε πλήρως τα όρια, το 1989, καθώς το πολιτικό τοπίο
είχε αλλάξει.
Η μοναδική περίπτωση, όπου η πρόωρη λήξη της κυβερνητικής θητείας,
οφειλόταν σε «εξωγενή» παράγοντα, την απώλεια της δεδηλωμένης,
ήταν η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, που την έριξε ο
Αντώνης Σαμαράς.
