Ολοένα και πυκνώνουν οι διαθέσιμες πληροφορίες από ευρωπαϊκούς και εγχώριους θεσμούς και γίνεται πλέον σαφές ότι η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη — και ότι οι καθυστερήσεις συσσωρεύονται σε κρίσιμα έργα, δημιουργώντας έναν μηχανισμό πίεσης που τίποτα πλέον δεν μπορεί να κρύψει. Το αφήγημα της συνεχούς προόδου μοιάζει ολοένα και περισσότερο με θόρυβο που δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τη βαρύτητα των αριθμών.
Στην πραγματικότητα, με την καταληκτική ημερομηνία πληρωμών από την Κομισιόν να έχει οριστεί στις 31 Δεκεμβρίου 2026, το ελληνικό κράτος βρίσκεται αντιμέτωπο με έναν αγώνα δρόμου που δεν θυμίζει τόσο μεταρρυθμιστικό sprint, όσο προσπάθεια διάσωσης σε τελευταία στιγμή.
Ταμείο Ανάκαμψης: Διαρκές «μπρος πίσω» σε κομβικούς τομείς
Ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί είναι το γεγονός πως η Ελλάδα παραμένει μια από τις χώρες με τις περισσότερες τροποποιήσεις στο εθνικό της σχέδιο, γεγονός που μαρτυρά δυσκολίες όχι απλώς τεχνικού χαρακτήρα, αλλά βαθύτερης οργανωτικής φύσης. Η επαναχάραξη ορόσημων, η αλλαγή προϋπολογισμών και η μεταφορά έργων σε επόμενες φάσεις αναδεικνύουν ότι το αρχικό πλάνο δεν ήταν τόσο «ώριμο» όσο παρουσιαζόταν.
Παράλληλα, οι Ευρωπαϊκές Υπηρεσίες έχουν ήδη καταγράψει αργούς ρυθμούς υλοποίησης σε έργα ψηφιακού μετασχηματισμού και πράσινης μετάβασης, με μεγάλο μέρος των δράσεων να παραμένει σε προσυμβατικό στάδιο. Τα έργα που υποτίθεται ότι θα αναβάθμιζαν την ενεργειακή απόδοση δημοσίων κτιρίων, για παράδειγμα, παρουσιάζουν χαμηλή απορρόφηση και περιορισμένη πρόοδο, ενώ σημαντικές παρεμβάσεις για τα νοικοκυριά έχουν μεταφερθεί μήνες πίσω.
Ταμείο Ανάπτυξης: Σκληρή κριτική από το ΠΑΣΟΚ για την λίστα των 135 υπό αναθεώρηση έργων
Το ΠΑΣΟΚ και συγεκριμένα ο Παύλος Γερουλάνος παρουσίασε πρόσφατα μια τρίτη λίστα με 135 μέτρα του Ταμείου Ανάκαμψης για τα οποία η κυβέρνηση έχει υποβάλει πρόταση αναθεώρησης.
Σύμφωνα με το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, πρόκειται για 135 μέτρα «και ακόμη περισσότερα έργα» για τα οποία «η κυβέρνηση, βάσει της πρότασης αναθεώρησης που υπέβαλε πριν λίγες ημέρες στα ευρωπαϊκά όργανα, φαίνεται να ζητά μείωση στόχων και περιεχομένου, αλλαγή χρονοδιαγράμματος ή/και απένταξή τους από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας».
Υπογραμμίζει ότι πρόκειται για «άλλη μία μεγάλη αναθεώρηση – τη δεύτερη μέσα σε μόλις τέσσερις μήνες – του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με πλήθος τροποποιήσεων αλλά και απεντάξεων μέτρων και στόχων, λίγο πριν από τη λήξη του Ταμείου». Τονίζει επίσης ότι η κυβέρνηση «αρνείται για ακόμη μία φορά να ενημερώσει ολοκληρωμένα την ελληνική κοινωνία».
Σύμφωνα με τη Χαριλάου Τρικούπη, η νέα πρόταση αναθεώρησης του «Ελλάδα 2.0» αφορά συνολικά 153 από τα 180 μέτρα/δράσεις του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ποσοστό 85%). Το κόμμα σχολιάζει ότι η κυβέρνηση έχει αναδείξει μόνο 18 από αυτά ως θετικά παραδείγματα, ενώ για τα υπόλοιπα 135 δεν έχει υπάρξει καμία ενημέρωση.
Στην εκτενή λίστα που παρουσίασε, επιχειρείται η αντιπαραβολή της πορείας κάθε ενός από αυτά τα 135 μέτρα, συγκρίνοντας το αρχικό κείμενο του «Ελλάδα 2.0» με τις διαδοχικές αναθεωρήσεις. Σημειώνει ότι «η ίδια η κυβέρνηση ζήτησε την τροποποίηση ή/και απένταξή τους» και ότι «είναι καθήκον της να εξηγήσει ακριβώς τι ισχύει σε κάθε περίπτωση, κάτι που όφειλε να έχει κάνει ήδη».
Ιδιαίτερη κριτική ασκείται στο δανειακό σκέλος του προγράμματος. Αναφέρεται ότι η κυβέρνηση αναγκάζεται να μειώσει το ύψος των δανείων που αναμένεται να εκταμιευθούν έως το τέλος του 2025, ενώ μεταφέρει 2 δισ. ευρώ στην Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα μόλις στο παρά πέντε. Η Χαριλάου Τρικούπη διερωτάται γιατί η κυβέρνηση ενεργοποιεί ξαφνικά την Τράπεζα, όταν θα έπρεπε να αποτελεί βασικό εργαλείο από νωρίς.
Καταλήγοντας, το κόμμα σχολιάζει ότι «υπάρχει ανησυχία πως συνολικά η Ελλάδα χάνει μία μοναδική ευκαιρία με το Ταμείο Ανάκαμψης».
Ταμείο Ανάκαμψης: Το «καμπανάκι» από το Ελεγκτικό Συνέδριο
Ακόμη πιο αποκαλυπτικό, όμως, είναι το περιεχόμενο της πρόσφατης έκθεσης του Ελεγκτικού Συνεδρίου — ίσως το πιο ηχηρό καμπανάκι μέχρι σήμερα για το Ταμείο Ανάκαμψης.
Σύμφωνα με το Ελεγκτικό, το πρόβλημα δεν είναι η χρηματοδότηση, αλλά η κρατική ικανότητα.
Το Συνέδριο επισημαίνει καθυστερημένη παρακολούθηση έργων, ελλιπείς ενημερώσεις, απουσία ουσιαστικών εσωτερικών ελέγχων και θεσμικά κενά που αφήνουν κρίσιμες παρεμβάσεις εκτεθειμένες σε αναβολές.
Με απλά λόγια, το ελληνικό κράτος αδυνατεί να ελέγξει έγκαιρα τι προχωρά και τι όχι. Και αυτή η αδυναμία —όπως σημειώνεται ευθέως— δεν είναι τεχνικό ζήτημα. Είναι πολιτική ευθύνη.
Ταμείο Ανάκαμψης: Η έμμεση παραδοχή της κυβέρνησης
Η κυβερνητική απάντηση σε όλα αυτά ήταν η αναθεώρηση του χαρτοφυλακίου έργων και η μεταφορά πόρων σε πρωτοβουλίες που θεωρούνται πιο «ώριμες».
Όμως η επιλογή αυτή λειτουργεί ως άτυπη παραδοχή ότι το αρχικό σχέδιο είτε δεν αξιολογήθηκε επαρκώς είτε εφαρμόστηκε χωρίς σαφές πλαίσιο ελέγχου. Κι όσο η πίεση αυξάνεται, τόσο η ανάγκη για πραγματική επιτάχυνση φαντάζει πιο επιτακτική.
Ταμείο Ανάκαμψης: Οι «μαύρες» προβλέψεις για τις επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία
Οι καθυστερήσεις δεν έχουν μόνο διοικητικό αντίκτυπο· συνδέονται άμεσα και με τη συνολική δυναμική της ελληνικής οικονομίας.
Τα πρόσφατα στοιχεία της Κομισιόν δείχνουν επιβράδυνση στους ρυθμούς ανάπτυξης (από 2,1% το 2025 και 2,2% το 2026 σε 1,7% το 2027 όταν τελειώνει το Ταμείο Ανάκαμψης), σε αντίθεση με τα προηγούμενα χρόνια όπου η Ελλάδα καταγράφονταν στους κορυφαίους ρυθμούς της ΕΕ λόγω μεταπανδημικής ώθησης.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, η οικονομία παραμένει σε θετική πορεία, αλλά με χαμηλότερη ταχύτητα από ό,τι είχε προβλέψει η ίδια η κυβέρνηση. Και αυτό έχει άμεση σχέση με τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης που καθυστερούν, αφού τα συγκεκριμένα έργα υπολογίζοντας ότι θα λειτουργήσουν ως βασικός μοχλός επενδύσεων.
Από τη μεριά του, ο ΙΟΒΕ -με πιο τεχνοκρατική λογική- προειδοποιεί για έναν ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο: εάν η ροή επενδύσεων του Ταμείου δεν διατηρηθεί, η ελληνική οικονομία ενδέχεται να κινηθεί ακόμη και κοντά στο 1% μέσα στην επόμενη τριετία.
Το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της κυβέρνησης επιβεβαιώνει εμμέσως αυτή την εκτίμηση: από ανάπτυξη 2,4% το 2026, το ποσοστό πέφτει στο 1,7% το 2027, ενώ για το 2028 και το 2029 προβλέπονται ακόμη χαμηλότερες επιδόσεις.
Ταμείο Ανάκαμψης: Το cliff effect της περιόδου 2027–2028
Στην καρδιά του προβλήματος βρίσκεται το λεγόμενο cliff effect -δηλαδή ο κίνδυνος βουτιάς του ΑΕΠ- της περιόδου 2027–2028.
Κι αυτό γιατί οι επενδυτικές δαπάνες του Ταμείου Ανάκαμψης, που το 2026 εκτιμάται ότι θα φτάσουν τα 7,192 δισ. ευρώ, πρακτικά εξαφανίζονται την επόμενη χρονιά.
Η κυβέρνηση επιμένει ότι το νέο ΕΣΠΑ θα καλύψει μέρος του κενού, αλλά τα κονδύλια αυτά δεν αναμένεται να ενεργοποιηθούν ουσιαστικά πριν το 2028.
Έτσι, δύο ιδιαίτερα κρίσιμα έτη για την οικονομία μένουν ουσιαστικά ακάλυπτα, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και το εκλογικό 2027.
