Το ειρηνευτικό σχέδιο Ζελένσκι και το γεωπολιτικό παιχνίδι με τις ΗΠΑ – Τι επιδιώκει η Ρωσία και γιατί βλέπει «αδιέξοδο»

Την Τρίτη, ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, παρουσίασε ένα ειρηνευτικό σχέδιο 20 σημείων που εκπονήθηκε από Ουκρανούς και Αμερικανούς αξιωματούχους, σημειώνοντας σημαντική αλλαγή σε σχέση με το σχέδιο του Οκτωβρίου που ουσιαστικά θα ανάγκαζε την Ουκρανία να παραχωρήσει εδάφη και να αποκλείσει την ένταξή της στο ΝΑΤΟ.

Ο Ζελένσκι παρουσίασε τη νέα πρόταση ως έναν λογικό συμβιβασμό σε σχέση με το σχέδιο που εκπονήθηκε τον Νοέμβριο από τον Κιρίλ Ντιμίτριεφ, ειδικό απεσταλμένο του Προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, και τον Στιβ Γουίτκοφ, ειδικό απεσταλμένο του Προέδρου Τραμπ. Το νέο σχέδιο περιλαμβάνει τις εγγυήσεις ασφαλείας που επιθυμεί το Κίεβο για να αποτρέψει μελλοντική ρωσική επίθεση, καθώς και σχέδια για την ανοικοδόμηση της χώρας που έχει καταστραφεί από τον πόλεμο.

Ωστόσο, το Κρεμλίνο, ενισχυμένο από τις πρόσφατες επιτυχίες στο πεδίο της μάχης και περιορισμένο στην ικανότητά του να παρουσιάσει το νέο σχέδιο ως νίκη στο ρωσικό κοινό, είναι απίθανο να το αποδεχθεί.

«Αυτό είναι απόλυτη κοροϊδία», δήλωσε ο Αλεξέι Ναούμοφ, αναλυτής διεθνών υποθέσεων με έδρα τη Μόσχα, στην πλατφόρμα Telegram. «Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: Προβάλλετε αυτό στους Αμερικανούς ως “συμβιβασμό” και μετά ρίξτε την ευθύνη στη Ρωσία για την αποτυχία του.»

Τα βασικά σημεία τριβής

Τα τελευταία δύο χρόνια, ο Πούτιν επιμένει σταθερά σε δύο βασικά ζητήματα: η Ουκρανία πρέπει να αποσύρει τις δυνάμεις της από τα υπόλοιπα τμήματα των περιοχών Ντονέτσκ και Λουχάνσκ και η ένταξη στο ΝΑΤΟ πρέπει να αποκλειστεί.

Ο κ. Πούτιν επιβεβαίωσε αυτή τη θέση την Παρασκευή, κατά τη διάρκεια της ετήσιας συνέντευξης Τύπου του. Δήλωσε ότι η Ρωσία είναι διατεθειμένη να κάνει κάποιες «υποχωρήσεις» — κάτι που θεωρείται ευρέως ότι αφορά την επιστροφή ορισμένων περιοχών που κατέχει η Ρωσία στις ουκρανικές περιοχές Χάρκοβο και Ζαπορίζια. Ωστόσο, τόνισε ότι η Μόσχα παραμένει αποφασισμένη να συνεχίσει τη μάχη για να καταλάβει πλήρως την περιοχή του Ντονέτσκ.

Το ουκρανικό ειρηνευτικό σχέδιο προβλέπει ότι η Ρωσία πρέπει να αποσύρει τις δυνάμεις της από τις περιοχές Ντινιπροπετρόφσκ, Μικολάιφ, Σούμι και Χάρκοβο. Η πρόταση αναφέρει επίσης ότι η Ουκρανία θα αποσύρει τα στρατεύματά της από περιοχές της περιφέρειας του Ντονέτσκ που θα μετατραπούν σε ζώνη αποστρατιωτικοποίησης — αλλά μόνο αν η Ρωσία αποσύρει τις δικές της δυνάμεις από ισοδύναμη έκταση γης.

«Το σχέδιο δεν προσφέρει καμία συμβιβαστική λύση όσον αφορά τα εδάφη ή το πυρηνικό εργοστάσιο της Ζαπορίζια», δήλωσε ο Γκεόργκι Μποφτ, Ρώσος αναλυτής, αναφερόμενος στο εργοστάσιο που αυτή τη στιγμή κατέχουν ρωσικές δυνάμεις αλλά που η Ουκρανία θα προτιμούσε να το διαχειρίζεται από κοινού με τις Ηνωμένες Πολιτείες. «Η αποτυχία επίλυσης του ζητήματος των εδαφών καθιστά το σχέδιο μη εφαρμόσιμο.»

Ο λόγος που η Ρωσία μπορεί να αρνηθεί το σχέδιο

Παρά το γεγονός ότι η πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει κοστίσει τόσο στην οικονομία της Ρωσίας όσο και στον στρατό της Μόσχας, το Κρεμλίνο φαίνεται να εξακολουθεί να πιστεύει ότι μπορεί να κερδίσει περισσότερα με τη συνέχιση του πολέμου.

Η ρωσική οικονομία βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο της από το 2022, με τα επιτόκια σε ιστορικά υψηλά επίπεδα και τους ρυθμούς ανάπτυξης να κινούνται προς την ύφεση. Παρ’ όλα αυτά, παρά τις κυρώσεις που επέβαλε η Δύση λόγω του πολέμου, οι αναλυτές αναφέρουν ότι η χώρα απέχει ακόμη πολύ από μια οικονομική κρίση που θα ανάγκαζε το Κρεμλίνο να αλλάξει πορεία.

Η Ρωσία κατέχει περίπου τα τρία τέταρτα της περιφέρειας του Ντονέτσκ. Στον τρέχοντα ρυθμό προέλασης, οι δυνάμεις της Μόσχας θα χρειαστούν περίπου 18 μήνες για να καταλάβουν ολόκληρη την περιοχή.

Ο Δημήτρι Α. Μεντβέντεφ, ο σκληροπυρηνικός αξιωματούχος ασφαλείας της Ρωσίας και πρώην πρόεδρος, δήλωσε την Τετάρτη ότι περίπου 417.000 νεοσύλλεκτοι υπέγραψαν νέα συμβόλαια για να ενταχθούν στον ρωσικό στρατό το 2025, ένας αριθμός που συμφωνεί σε μεγάλο βαθμό με τις εκτιμήσεις ανεξάρτητων ερευνητών.

Η συνεχής ροή νέων νεοσυλλέκτων σημαίνει ότι η Ρωσία μπορεί να συνεχίσει τον πόλεμο παρά τις βαριές απώλειες που έχει υποστεί.

Γιατί η Ρωσία εξακολουθεί να διαπραγματεύεται;

Σύμφωνα με ειδικούς και όπως αναφέρουν οι New York Times, η Ρωσία ενδιαφέρεται να διαπραγματευτεί μια πιθανή ειρηνευτική συμφωνία για να διατηρήσει μια λειτουργική σχέση με την Ουάσινγκτον και να αποφύγει να φέρει ολόκληρη την ευθύνη για τη συνεχιζόμενη σύγκρουση.

Η Μόσχα ενδιαφέρεται επίσης να καθυστερήσει τυχόν επιπλέον κυρώσεις ή άλλους οικονομικούς περιορισμούς από την Ουάσινγκτον. Οι κυρώσεις που επέβαλε ο κ. Τραμπ τον Οκτώβριο στις δύο πετρελαϊκές εταιρείες της Ρωσίας, Rosneft και Lukoil, έχουν αναγκάσει τη χώρα να πουλάει το πετρέλαιό της με σημαντικά μεγαλύτερες εκπτώσεις.

Η διαμάχη γύρω από τους πιθανούς όρους ειρήνης εντείνει επίσης τις ρωγμές μεταξύ της Ουκρανίας και των δυτικών συμμάχων της, καθώς οι λεπτομέρειες συζητούνται σε διάφορες πρωτεύουσες σε επίπονες διαπραγματεύσεις.

Την Τετάρτη, ο Ντμίτρι Σ. Πεσκόφ, εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, δήλωσε ότι ο κ. Πούτιν είχε ενημερωθεί για τις νέες προτάσεις και ότι η Μόσχα διαμορφώνει τη θέση της.

«Οι συνάδελφοί μας στις Ηνωμένες Πολιτείες γνωρίζουν καλά τις κύριες παραμέτρους της θέσης της Ρωσίας», πρόσθεσε.

Σχολιαστές εκτιμούν ότι η διπλωματική αντιπαράθεση γύρω από τους όρους ειρήνης πιθανότατα θα συνεχιστεί όσο ο πόλεμος συνεχίζεται.

«Ο Πούτιν δεν έχει καμία πρόθεση να τερματίσει τον πόλεμο κατά της Ουκρανίας ούτε είναι έτοιμος να κάνει ακόμη και μικρούς συμβιβασμούς σε αυτό το στάδιο», δήλωσε ο Βολοντίμιρ Φέσενκο, αναλυτής με έδρα το Κίεβο, σε ανάρτησή του στο Facebook.

«Για το Κρεμλίνο, η συζήτηση γύρω από το ειρηνευτικό σχέδιο του Τραμπ είναι καθαρά ένα τακτικό παιχνίδι με τις ΗΠΑ, για να διατηρηθούν οι εποικοδομητικές σχέσεις με τον σημερινό Αμερικανό πρόεδρο, ενώ ταυτόχρονα προκαλούνται τριβές και αντιφάσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ουκρανίας.»