Πώς οι νυχτερίδες στο Μεξικό κρατούν ζωντανή την τεκίλα

Οι περιβαλλοντολόγοι και οι τοπικές κοινότητες φυτεύουν χιλιάδες φυτά αγαύης για να προστατεύσουν τις απειλούμενες νυχτερίδες, καθώς και το μέλλον της παραγωγής τεκίλας στο Μεξικό.

Στην σκονισμένη έκταση της ερήμου Τσιουαουάν στο κεντρικό Μεξικό κρύβονται σκοτεινές σπηλιές μέσα στα βράχια.

Στο εσωτερικό τους, στα τέλη της άνοιξης, βρίσκονται χιλιάδες νυχτερίδες. Οι περισσότερες από αυτές είναι θηλυκές και έγκυες – και έχουν ξεκινήσει ένα ταξίδι 1.000 μιλίων (1.609 χλμ.) από το νότιο Μεξικό προς τα νοτιοδυτικά των ΗΠΑ, όπου θα γεννήσουν. Είναι πεινασμένες και πετούν για ώρες τη νύχτα για να βρουν αρκετή τροφή. Πετούν από φυτό σε φυτό, συλλέγοντας νέκταρ και διασκορπίζοντας γύρη καθώς προχωρούν.

Μεταξύ των αγαπημένων τους είναι τα αφράτα κίτρινα λουλούδια του φυτού αγαύη – λουλούδια που εμφανίζονται μόνο μία φορά στη διάρκεια της δεκαετούς ζωής του φυτού. Αυτά τα αγκαθωτά, σαρκώδη φυτά αγαύης έχουν μακρά ιστορία στην μεξικάνικη κουλτούρα. Χρησιμοποιούνται για την παρασκευή σιροπιού, σχοινιών και σαπουνιού, ενώ ο χυμός τους είναι το κύριο συστατικό ενός από τα πιο εμβληματικά εξαγωγικά προϊόντα του Μεξικού: της τεκίλας.

Ωστόσο, τα άγρια φυτά αγαύης μειώνονται: σε μια μελέτη 168 ειδών, 42 είναι πλέον απειλούμενα ή σοβαρά απειλούμενα.

Αυτό σημαίνει λιγότερη τροφή για τις νυχτερίδες που εξαρτώνται από τα άνθη τους – και λιγότερες νυχτερίδες σημαίνει, με τη σειρά του, ότι λιγότερα φυτά αγαύης γονιμοποιούνται. Για να σπάσουν αυτόν τον κύκλο, οι περιβαλλοντολόγοι συνεργάζονται με τους ντόπιους για να φυτέψουν χιλιάδες φυτά αγαύης – βοηθώντας να τραφούν οι νυχτερίδες και να προστατευτεί το μέλλον της παραγωγής τεκίλας στο Μεξικό.

«Χωρίς τις νυχτερίδες, η τεκίλα δεν θα υπήρχε»

Ο βιολόγος Μάρκο Αντόνιο Ρέγιες εξηγεί ότι πολλές από τις απειλές που αντιμετωπίζουν οι νυχτερίδες προκαλούνται από τον άνθρωπο.

«Αν υποστούν κάποια ενόχληση στις σπηλιές, θα τις εγκαταλείψουν και θα χάσουν το σπίτι τους. Και οι άνθρωποι αποδασώνουν πολλές περιοχές ξηρού δάσους, όπου ζουν είδη που οι νυχτερίδες χρησιμοποιούν ως πηγή τροφής». Αυτά τα είδη περιλαμβάνουν αγαύες, καθώς και άλλα φυτά με τα οποία τρέφονται οι νυχτερίδες.

Οι επιστήμονες της Διεθνούς Οργάνωσης Προστασίας Νυχτερίδων (BCI) είναι αποφασισμένοι να αντιστρέψουν την κατάσταση για αυτά τα είδη που βρίσκονται σε παρακμή. Η Πρωτοβουλία Αποκατάστασης της Αγαύης περιλαμβάνει τη φύτευση και την προστασία άγριων αγαύων στον «διάδρομο νέκταρ» που ακολουθούν οι νυχτερίδες κατά τη μετανάστευσή τους.

Οι άγριες αγαύες αντιμετωπίζουν τις δικές τους απειλές: συγκομίζονται για την παραγωγή αλκοολούχων ποτών, τρώγονται από βοοειδή, χάνουν τον βιότοπό τους λόγω της γεωργίας και αντιμετωπίζουν ξηρότερες συνθήκες λόγω της κλιματικής αλλαγής – και, επειδή υπάρχουν λιγότερες νυχτερίδες, τα φυτά γονιμοποιούνται λιγότερο συχνά. Οι αγαύες εξαρτώνται από τις νυχτερίδες για την αναπαραγωγή τους, όπως και οι πεινασμένες νυχτερίδες εξαρτώνται από τις αγαύες για την τροφή τους.

Χωρίς καμία παρέμβαση και ενόψει της κλιματικής αλλαγής, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι τα απειλούμενα είδη νυχτερίδων θα έχουν 75% λιγότερη πρόσβαση στο νέκταρ αγαύης έως το 2050 σε σύγκριση με σήμερα.

Για να έχουν αποτέλεσμα οι προσπάθειες διατήρησης, οι αγαύες πρέπει να έχουν την ευκαιρία να μεγαλώσουν αρκετά ώστε να ανθίσουν – όχι μόνο για το καλό των νυχτερίδων, αλλά και για το δικό τους.

«Χωρίς τις νυχτερίδες, η τεκίλα και το μεσκάλ δεν θα υπήρχαν καν», προσθέτει ο Ρέγιες. «Αν οι άνθρωποι θέλουν να συνεχίσουν να πίνουν τεκίλα και μεσκάλ, πρέπει να λάβουν υπόψη τις νυχτερίδες, πρέπει να ενδιαφέρονται για τη διατήρησή τους».

«Στο παρελθόν οι άνθρωποι μισούσαν τις νυχτερίδες»

Η Λισέτ Λεγιέν, διευθύντρια του μιας ομοσπονδιακά προστατευόμενης φυσικής περιοχής στο Μεξικό που συνεργάζεται με τους ντόπιους για να αλλάξει την αντίληψη των ανθρώπων για τις νυχτερίδες, σημειώνει ότι «στο παρελθόν, οι άνθρωποι μισούσαν τις νυχτερίδες και προσπαθούσαν να τις σκοτώσουν όλες.

Σήμερα όμως, μετά το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που παρέχει η BCI, οι άνθρωποι προστατεύουν ενεργά τις σπηλιές. «Δεν επιτρέπουν σε κανέναν να μπει μέσα και να κάνει οτιδήποτε μπορεί να βλάψει τις νυχτερίδες. Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι αγαπούν πραγματικά τις νυχτερίδες. Συνειδητοποιούν ότι οι νυχτερίδες προσφέρουν πολλά οφέλη», πρόσθεσε η Λισέτ.

Ένας πλούσιος, ανθισμένος διάδρομος με νέκταρ αγαύης απέχει ακόμα αρκετό καιρό. Αλλά ακόμα και τότε, ο Ρέγιες τονίζει ότι οι νυχτερίδες θα χρειαστούν περισσότερη βοήθεια.

«Το πρόβλημα με την αναδάσωση μόνο με αγαύες είναι ότι οι νυχτερίδες τρέφονται με διάφορα είδη. Επομένως, αν φυτέψουμε μόνο αγαύες για να ταΐσουμε τις νυχτερίδες, αυτό δεν θα είναι αρκετό».

Η αποκατάσταση του πληθυσμού της αγαύης είναι μόνο το πρώτο βήμα για τη δημιουργία ενός υγιούς οικοσυστήματος όπου μπορούν να ευδοκιμήσουν περισσότερα φυτά και περισσότερες νυχτερίδες.

Οι άνθρωποι είναι ένα κρίσιμο μέρος αυτού του οικοσυστήματος και επωφελούνται όταν οι νυχτερίδες είναι υγιείς.

«Η φροντίδα των νυχτερίδων εδώ ωφελεί τους ανθρώπους και το οικοσύστημα. Στην πραγματικότητα, όλα είναι συνδεδεμένα».

Και αν μια καλή ζωή περιλαμβάνει τεκίλα – είτε ως εισόδημα από τη γεωργία, είτε ως βραδινό ποτό – τότε ένα ερημικό τοπίο γεμάτο από τσιριχτά, πετούντα πλάσματα και ανθισμένη ζωή ωφελεί όλους μας.

Πηγή: BBC