Νορβηγία: 78 επαπειλούμενα είδη χλωρίδας και πανίδας «μπλοκάρουν» την εξόρυξη του μεγαλύτερου κοιτάσματος σπάνιων γαιών της Ευρώπης

Καθώς η Ευρώπη προσπαθεί να περιορίσει την εξάρτησή της από την Κίνα σε σπάνιες γαίες, τα σχέδια για την εξόρυξη του μεγαλύτερου κοιτάσματος της ηπείρου συναντούν σοβαρά εμπόδια, λόγω φόβων ότι οι μεταλλευτικές δραστηριότητες θα μπορούσαν να βλάψουν απειλούμενα είδη σκαθαριών, βρύων και μανιταριών.

Σε απόσταση περίπου δύο ωρών νοτιοδυτικά του Όσλο, στην πρώην μεταλλευτική κοινότητα Ulefoss με πληθυσμό 2.000 κατοίκων, βρίσκεται ο θησαυρός του Fensfeltet: ένα κοίτασμα που εκτιμάται ότι περιέχει 8,8 εκατομμύρια τόνους σπάνιων γαιών.

Τα στοιχεία αυτά, που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή μαγνητών ζωτικής σημασίας για τις αυτοκινητοβιομηχανίες, τα ηλεκτρονικά και την αμυντική βιομηχανία, έχουν χαρακτηριστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως κρίσιμες πρώτες ύλες.

«Έχετε σπάνιες γαίες στην τσέπη σας όταν κρατάτε ένα smartphone», δήλωσε ο Tor Espen Simonsen, στέλεχος της εταιρείας Rare Earths Norway, η οποία κατέχει τα δικαιώματα εξόρυξης.
«Χρησιμοποιείτε σπάνιες γαίες όταν οδηγείτε ηλεκτρικό αυτοκίνητο, αλλά και για την κατασκευή αμυντικού εξοπλισμού, όπως τα μαχητικά F-35», πρόσθεσε.

Σύμφωνα με τον ίδιο, η ευρωπαϊκή βιομηχανία εισάγει σήμερα το 98% των σπάνιων γαιών που χρειάζεται από μία μόνο χώρα: την Κίνα. «Βρισκόμαστε, λοιπόν, σε μια κατάσταση όπου η Ευρώπη πρέπει να εξασφαλίσει μεγαλύτερο μέρος αυτών των πρώτων υλών μόνη της», υπογράμμισε.

Με τον Νόμο για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες (CRMA), η ΕΕ έχει θέσει ως στόχο έως το 2030 τουλάχιστον το 10% των αναγκών της να καλύπτεται από εξόρυξη εντός της Ένωσης. Σήμερα, ωστόσο, δεν λειτουργεί καμία εξόρυξη σπάνιων γαιών στην Ευρώπη.

Aντιδράσεις

Λόγω περιβαλλοντικών ανησυχιών, η Rare Earths Norway έχει ήδη αναγκαστεί να μεταθέσει το χρονοδιάγραμμα του έργου, με την έναρξη της εξόρυξης να τοποθετείται πλέον στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 2030.

Το λεγόμενο σχέδιο «αόρατου ορυχείου» προβλέπει υπόγεια εξόρυξη και σύνθλιψη, αντί για ανοιχτό ορυχείο, καθώς και την επανέγχυση μεγάλου μέρους των εξορυκτικών αποβλήτων, ώστε να περιοριστεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

Ωστόσο, προβλήματα προέκυψαν από την τοποθεσία του πάρκου επεξεργασίας μεταλλευμάτων. Ειδικοί που εξέτασαν την περιοχή εντόπισαν 78 είδη χλωρίδας και πανίδας που περιλαμβάνονται στην «κόκκινη λίστα» της Νορβηγίας, δηλαδή είδη που απειλούνται με εξαφάνιση σε διάφορους βαθμούς. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται σκαθάρια που εξαρτώνται από νεκρό ξύλο, φτελιές, μελιές, περίπου 40 είδη μανιταριών και διάφορα βρύα.

Ως αποτέλεσμα, ο κυβερνήτης της περιφέρειας εξέφρασε επίσημα την αντίθεσή του κατά τη διάρκεια δημόσιας διαβούλευσης, ενώ επιπλέον ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι η απόθεση αποβλήτων θα γινόταν σε προστατευόμενο υδάτινο σύστημα.

«Πρέπει να ξεκινήσουμε την εξόρυξη το συντομότερο δυνατό για να παρακάμψουμε ρυπογόνες αλυσίδες αξίας που ξεκινούν από την Κίνα», δήλωσε ο Martin Molvaer, σύμβουλος της περιβαλλοντικής οργάνωσης Bellona.
«Όμως δεν πρέπει να κινηθούμε τόσο γρήγορα ώστε να καταστρέψουμε μεγάλο μέρος της φύσης. Πρέπει να βιαστούμε… αργά», πρόσθεσε.

«Το μικρότερο από δύο κακά»

Μπροστά στις αντιδράσεις, ο δήμος εξετάζει εναλλακτικές τοποθεσίες για τις υπέργειες εγκαταστάσεις, αν και ούτε οι επενδυτές ούτε οι κάτοικοι τις βλέπουν με ενθουσιασμό.

«Αποδεχόμαστε ότι θα χρειαστεί να θυσιάσουμε ένα σημαντικό κομμάτι της φύσης μας», δήλωσε η δήμαρχος Linda Thorstensen. «Πρόκειται για την επιλογή του μικρότερου από δύο κακά».

Η δήμαρχος στηρίζει το έργο, σημειώνοντας ότι η πόλη βλέπει εδώ και δεκαετίες θέσεις εργασίας και νέους ανθρώπους να φεύγουν. «Είναι μια νέα περιπέτεια», είπε, τονίζοντας την ανάγκη για δουλειές και προοπτικές.

Σχεδόν άδειοι οι δρόμοι στο Ulefoss αντανακλούν μια συγκρατημένη αισιοδοξία. «Θέλουμε μια δυναμική που θα επιτρέψει στην κοινότητα να ευημερήσει», δήλωσε στο AFP η 70χρονη συνταξιούχος δασκάλα Inger Norendal. «Όμως η εξόρυξη έχει και τις αρνητικές της πλευρές».

Πηγή AFP , TO GO WITH AFP STORY BY Pierre-Henry DESHAYES