Επί δεκαετίες, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ιράν απέφευγαν προσεκτικά να περάσουν τις κόκκινες γραμμές και να οδηγηθούν σε άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση.
Ο ένας Αμερικανός πρόεδρος μετά τον άλλον δίσταζε να αναπτύξει τη στρατιωτική του ισχύ εναντίον της Ισλαμικής Δημοκρατίας, φοβούμενος μήπως βυθίσει τις ΗΠΑ στον ενδεχομένως πιο επικίνδυνο πόλεμο της Μέσης Ανατολής από όλους.
Στις μέρες μας, ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είχε υποσχεθεί να είναι ένας «ειρηνοποιός» πρόεδρος, πέρασε τον Ρουβίκωνα και προχώρησε σε άμεσες στρατιωτικές επιθέσεις στις πυρηνικές εγκαταστάσεις της Τεχεράνης – η πιο σημαντική κίνηση μέχρι στιγμής στη δεύτερη θητεία ενός προέδρου που υπερηφανεύεται ότι έχει παραβιάσει όλους τους παλιούς κανόνες.
(Photo by ATTA KENARE and CHARLY TRIBALLEAU / AFP)
Η άνευ προηγουμένου στρατιωτική επιχείρηση προκάλεσε συναγερμό σε όλες τις πρωτεύουσες του κόσμου.
Η επόμενη κίνηση του Ιράν θα μπορούσε να είναι ακόμη πιο σημαντική. Ο 86χρονος ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης της χώρας, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο οποίος φέρεται να έχει καταφύγει σε καταφύγιο, έχει περάσει σχεδόν τέσσερις δεκαετίες παίζοντας προσεκτικά ένα μακρύ παιχνίδι ενάντια στον ισχυρότερο εχθρό του για να προστατεύσει το σημαντικότερο πλεονέκτημά του – την Ισλαμική Δημοκρατία.
«Οι επόμενες κινήσεις του Χαμενεΐ θα είναι οι πιο σημαντικές όχι μόνο για την επιβίωσή του αλλά και για το πώς θα καταγραφεί στην ιστορία», λέει η Σανάμ Βακίλ, διευθύντρια του προγράμματος για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική της δεξαμενής σκέψης Chatham House.
(Photo by KHAMENEI.IR / AFP)
«Δεν είναι ο πόλεμος που θέλει το Ιράν»
Τις τελευταίες δέκα ημέρες, οι έντονες ισραηλινές επιδρομές έχουν προκαλέσει μεγαλύτερη ζημιά στην ιρανική ιεραρχία και το στρατιωτικό υλικό από ό,τι ο οκταετής πόλεμός του με το Ιράκ, ο οποίος εξακολουθεί να ρίχνει έντονη τη σκιά του στην ιρανική κοινωνία.
Οι ισραηλινές επιθέσεις έχουν εξαλείψει πολλούς από τα κορυφαία κλιμάκια των ενόπλων δυνάμεων και των δυνάμεων ασφαλείας του Ιράν, μαζί με κορυφαίους πυρηνικούς επιστήμονες. Η είσοδος των ΗΠΑ στη σύγκρουση, αύξησε επιπλέον την πίεση.
Το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης, που ιδρύθηκε μετά την ισλαμική επανάσταση το 1979, προειδοποιεί προκλητικά για αντίποινα εναντίον των ΗΠΑ που θα τις αφήσουν σε «διαρκή λύπη».
Αλλά πίσω από τον ρητορικό πόλεμο κρύβονται υπολογισμοί για την αποφυγή καταστροφικών λανθασμένων υπολογισμών. «Αυτός δεν είναι ένας πόλεμος που επιθυμεί το Ιράν», λέει ο Χαμιντρέζα Αζίζ, του Συμβουλίου Παγκόσμιων Υποθέσεων της Μέσης Ανατολής. «Ήδη βλέπουμε επιχειρήματα από υποστηρικτές του καθεστώτος ότι, ανεξάρτητα από την έκταση της πραγματικής ζημιάς που μπορεί να έχουν προκαλέσει οι ΗΠΑ, η εικόνα του Ιράν ως ισχυρής χώρας και περιφερειακής δύναμης, έχει κλονιστεί τόσο δραματικά που απαιτεί απάντηση», προσθέτει.
Ωστόσο, κάθε απάντηση είναι επικίνδυνη. Μια άμεση επίθεση σε μία από τις περίπου 20 αμερικανικές βάσεις στη Μέση Ανατολή ή σε οποιονδήποτε από τους περισσότερους από 40.000 Αμερικανούς στρατιώτες που βρίσκονται στην περιοχή, πιθανότατα θα πυροδοτούσε σημαντικά αμερικανικά αντίποινα.
Το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ, της στρατηγικής θαλάσσιας οδού για τη διέλευση του 20% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου, θα μπορούσε επίσης να γυρίσει μπούμερανγκ, αναστατώνοντας τους Άραβες συμμάχους του Ιράν στην περιοχή, καθώς και την Κίνα, τον κύριο πελάτη του πετρελαίου του Ιράν. Δυτικές ναυτικές δυνάμεις θα μπορούσαν επίσης να εμπλακούν για να προστατεύσουν αυτό το σημαντικό πέρασμα και να αποτρέψουν σημαντικούς οικονομικούς κραδασμούς.
(U.S. Navy vía AP)
Και αυτό που το Ιράν θεωρούσε ως την «προωθημένη άμυνά» του, το δίκτυο των ένοπλων οργανώσεων και πληρεξουσίων σε όλη την περιοχή, έχει αποδυναμωθεί ή εξαλειφθεί από τις ισραηλινές επιθέσεις και δολοφονίες κατά τη διάρκεια των τελευταίων 20 μηνών του πολέμου.
Δεν είναι σαφές εάν υπάρχει ένα αποδεκτό όριο για να θεωρηθεί ότι το Ιράν θα ανταποδώσει τα πυρά χωρίς να προκαλέσει την οργή της Αμερικής, κάτι που θα επέτρεπε και στις δύο πλευρές να υπαναχωρήσουν από το χείλος του γκρεμού.
«Οι ΗΠΑ πρόδωσαν τη διπλωματία, όχι το Ιράν»
Ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος ισχυριζόταν ότι θα προτιμούσε μια συμφωνία με το Ιράν, παρά να το βομβαρδίσει, φαίνεται πλέον σταθερά να είναι με το μέρος του Ισραήλ. Χαρακτήρισε το Ιράν ως τον «νταή της Μέσης Ανατολής», αποφασισμένο να κατασκευάσει πυρηνική βόμβα – ένα συμπέρασμα που δεν συμμερίζονταν προηγούμενες αξιολογήσεις των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών.
Τώρα, ο Αμερικανός πρόεδρος προτρέπει το Ιράν να «προσέλθει σε ειρήνη». Όμως η Τεχεράνη πλέον θεωρεί την διπλωματική οδό ως παράδοση, καθώς και την διπλωματική προσπάθεια του Τραμπ, συμπεριλαμβανομένων των πέντε γύρων έμμεσων συνομιλιών που διεξήγαγε ο ειδικός απεσταλμένος του, Στιβ Γουίτκοφ, ως μια περίτεχνη απάτη.
Το Ισραήλ εξαπέλυσε τη στρατιωτική του εκστρατεία δύο ημέρες πριν από τον έκτο γύρο διαπραγματεύσεων στο Μουσκάτ του Ομάν. Οι ΗΠΑ εισήλθαν στον πόλεμο δύο ημέρες αφότου ο πρόεδρος Τραμπ δήλωσε ότι ήθελε να παραχωρήσει ένα χρονικό περιθώριο δύο εβδομάδων για να δώσει μια ευκαιρία στη διπλωματία.
«Δεν ήταν το Ιράν, αλλά οι ΗΠΑ που πρόδωσαν τη διπλωματία», δήλωσε ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί σε συνέντευξη Τύπου στην Κωνσταντινούπολη, όπου συναντήθηκε με τους ομολόγους του τού 57μελούς Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης, οι οποίοι καταδίκασαν την επιθετικότητα του Ισραήλ και εξέφρασαν τη μεγάλη ανησυχία τους σχετικά με αυτή την επικίνδυνη κλιμάκωση.
Το Ιράν επισημαίνει ότι η επίθεση κατά του εδάφους του παραβιάζει τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και τις προειδοποιήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας ότι οι πυρηνικές εγκαταστάσεις δεν πρέπει ποτέ να δέχονται επίθεση, ανεξάρτητα από το πλαίσιο ή τις περιστάσεις.
Η Ευρώπη ζητά αποκλιμάκωση
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ζητούν επίσης επείγουσα αποκλιμάκωση και τον περιορισμό του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν μέσω διαμεσολάβησης και όχι μέσω πυραύλων. Εντούτοις, επισημαίνουν ότι δεν μπορεί να επιτραπεί στο Ιράν να αποκτήσει πυρηνική βόμβα, θεωρώντας τον εμπλουτισμό ουρανίου κατά 60% ως δυσοίωνη ένδειξη των προθέσεών της Τεχεράνης.
(AP Photo/Vahid Salemi,File)
«Το Ιράν είναι πιθανό να υποτιμήσει τη ζημιά που προκλήθηκε στις εγκαταστάσεις του και να επιμείνει ότι το πυρηνικό του πρόγραμμα έχει επιβιώσει από αυτές τις πρωτοφανείς επιθέσεις», υποστηρίζει η Έλι Γκερανμάγιεχ, αναπληρώτρια επικεφαλής του προγράμματος Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, ενώ «οι ΗΠΑ μπορεί να υπερβάλλουν ως προς τη ζημιά, έτσι ώστε ο Τραμπ να μπορεί να διεκδικήσει την στρατιωτική νίκη χωρίς να παρασυρθεί σε περαιτέρω επιθέσεις».
Άλλωστε, ο ηγέτης των ΗΠΑ δέχεται πιέσεις στο εσωτερικό της χώρας τους από βουλευτές που λένε ότι ενήργησε χωρίς την άδεια του Κογκρέσου, και από υποστηρικτές του που πιστεύουν ότι αθέτησε την υπόσχεσή του να κρατήσει την Αμερική μακριά από μακροχρόνιους πολέμους.
«Η μεγάλη ειρωνεία», επισημαίνει η Γκερανμάγιεχ, είναι ότι «ο Τραμπ που επεδίωκε να εξαλείψει την πυρηνική απειλή του Ιράν, τώρα έχει καταστήσει πολύ πιο πιθανό να γίνει το Ιράν πυρηνικό κράτος».
Πηγή: BBC
