Μετά από 19 μήνες βομβαρδισμού της Λωρίδας της Γάζας, το Ισραήλ βρίσκεται πλέον υπό αυξανόμενη πίεση ακόμη και από τους στενότερους δυτικούς συμμάχους του.
Η υπομονή τους φαίνεται να εξαντλείται μετά την απόφαση του Τελ Αβίβ να επεκτείνει τον πόλεμο και, σύμφωνα με τα λόγια ενός Ισραηλινού υπουργού, να «κατακτήσει» την περιοχή – μια κίνηση που συνδυάζεται με σχέδια για τον βίαιο εκτοπισμό ολόκληρου του πληθυσμού της Γάζας προς τα νότια και τον αποκλεισμό κάθε ανθρωπιστικής βοήθειας για 11 εβδομάδες.
Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει διακόψει τις εμπορικές συνομιλίες και έχει επιβάλει κυρώσεις σε εξτρεμιστές εποίκους στη Δυτική Όχθη. Ο Καναδάς και η Γαλλία έχουν απειλήσει με κυρώσεις. Και η Ευρωπαϊκή Ένωση – ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ισραήλ – επανεξετάζει την ιστορική Συμφωνία Σύνδεσης με τη χώρα.
Ομάδες αρωγής προειδοποιούν ότι η κατάσταση στη Γάζα γίνεται καταστροφική, με τον επικεφαλής ανθρωπιστικών υποθέσεων των Ηνωμένων Εθνών, Τομ Φλέτσερ, να καλεί την περασμένη εβδομάδα τον κόσμο να δράσει αποφασιστικά για την πρόληψη της γενοκτονίας.
Δεκάδες μωρά έχουν πεθάνει από υποσιτισμό, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Γάζας, και περισσότεροι από 53.000 άνθρωποι – ή το 4% ολόκληρου του πληθυσμού – έχουν σκοτωθεί από τότε που το Ισραήλ ξεκίνησε τον πόλεμο στον παλαιστινιακό θύλακα μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου.
Τι σηματοδοτεί η αλλαγή στάσης
Το γεγονός ότι ορισμένοι από τους στενότερους συμμάχους του Ισραήλ αντιδρούν πλέον πιο έντονα σηματοδοτεί μια σημαντική μετατόπιση της στάσης τους απέναντι στο Τελ Αβίβ.
Ο Χιου Λόβατ, ανώτερος πολιτικός συνεργάτης στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, δήλωσε στο CNN ότι μόλις πριν από δύο χρόνια, θα ήταν αδιανόητο για την Ευρώπη να μιλήσει καν για την πιθανότητα επανεξέτασης της Συμφωνίας Σύνδεσης. «Ήταν κάτι που θεωρούνταν ευρέως ταμπού και μη ρεαλιστικό», είπε.
Η συμφωνία, η οποία καλύπτει διάφορες μορφές συνεργασίας μεταξύ των δύο μερών, συμπεριλαμβανομένης της ελεύθερης κυκλοφορίας αγαθών και της επιστημονικής συνεργασίας, ισχύει εδώ και 25 χρόνια. «Το απλό γεγονός ότι αυτό σήμερα συζητείται σοβαρά αποτελεί ένδειξη όχι μόνο της αυξανόμενης απογοήτευσης, αλλά ακόμη και οργής σε ορισμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για τις ισραηλινές ενέργειες στη Γάζα», επισημαίνει ο Λόβατ.
Τα τιμωρητικά μέτρα με τα οποία απειλεί η ΕΕ και άλλοι σύμμαχοι έχουν σχεδιαστεί εν μέρει για να επηρεάσουν τη συζήτηση στο εσωτερικό του Ισραήλ, όπου η κοινωνία είναι ήδη εξαιρετικά διχασμένη σχετικά με τον πόλεμο.
Η κυβέρνηση Νετανιάχου, υποστηριζόμενη από σκληροπυρηνικούς ακροδεξιούς, είναι αποφασισμένη να συνεχίσει να μάχεται στη Γάζα. Ωστόσο, εκατοντάδες χιλιάδες Ισραηλινοί διαδηλώνουν κατά του πολέμου κάθε εβδομάδα, απαιτώντας από την κυβέρνηση να συμφωνήσει σε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός για την απελευθέρωση όλων των ομήρων που εξακολουθούν να κρατούνται στη Λωρίδα.
Σε δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε από το ισραηλινό κανάλι Channel 12 νωρίτερα αυτόν τον μήνα, το 61% των ερωτηθέντων τάχθηκε υπέρ του τερματισμού του πολέμου με την προϋπόθεση μιας συμφωνίας που θα διασφαλίζει την απελευθέρωση των ομήρων, ενώ μόνο το 25% υποστήριξε την επέκταση της στρατιωτικής επιχείρησης.
Αντίθετα αποτελέσματα
Εντούτοις, ο Άριε Ράιχ, νομικός στο πανεπιστήμιο Μπαρ-Ιλάν του Ισραήλ, ο οποίος ειδικεύεται στο διεθνές εμπόριο και το δίκαιο της ΕΕ, δήλωσε ότι η εξωτερική πίεση στον Νετανιάχου μπορεί να μην έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα.
«Όταν ξένες χώρες προσπαθούν να παρέμβουν σε εσωτερικά ζητήματα μιας άλλης χώρας, ειδικά σε πράγματα που είναι πολύ σημαντικά για αυτές, όπως η εθνική τους ασφάλεια, αυτό συνήθως λειτουργεί ως μπούμερανγκ και στην πραγματικότητα κάνει τον λαό να υποστηρίζει ακόμη περισσότερο την κυβέρνηση», είπε.
«Υπάρχει ευρεία συναίνεση στο Ισραήλ ότι θέλουμε να απελευθερώσουμε τους ομήρους μας και ότι δεν θέλουμε να επιστρέψουμε εκεί που βρισκόμασταν στις 6 Οκτωβρίου. Δεν θέλουμε να έχουμε αυτή την απειλή της Χαμάς να μας βασανίζει», πρόσθεσε ο Ράιχ, διευκρινίζοντας όμως ότι οι κινήσεις ορισμένων συμμάχων του Ισραήλ έχουν καταστήσει σαφές ότι «το παράθυρο χρήσης στρατιωτικής βίας αρχίζει να κλείνει».
Η στάση του Τελ Αβίβ
Το Ισραήλ έχει μέχρι στιγμής αγνοήσει τις απειλές από τους Δυτικούς συμμάχους του. Ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου τους κατηγορεί ότι «προσφέρουν ένα τεράστιο έπαθλο» στους δράστες της 7ης Οκτωβρίου, ενώ το υπουργείο Εξωτερικών του Ισραήλ δήλωσε ότι «η εξωτερική πίεση δεν θα εκτρέψει το Ισραήλ από την πορεία του στον αγώνα για την ύπαρξη και την ασφάλειά του ενάντια στους εχθρούς που επιδιώκουν την καταστροφή του».
Αυτή η αποφασιστικότητα προφανώς οφείλεται στην πεποίθηση του Νετανιάχου ότι μπορεί, τουλάχιστον προς το παρόν, να βασίζεται στις Ηνωμένες Πολιτείες για υποστήριξη.
Και ενώ οι κινήσεις είναι διπλωματικά συμβολικές, οι επικριτές αναμένουν ότι λίγα θα αλλάξουν στην πραγματικότητα επί του πεδίου για τους Παλαιστίνιους.
Ο Ομάρ Μπαργούτι, συνιδρυτής του κινήματος για μποϊκοτάζ, απόσυρση επενδύσεων και κυρώσεις (BDS), μιας παγκόσμιας εκστρατείας που στοχεύει στην πίεση στο Ισραήλ να τερματίσει την κατοχή παλαιστινιακών εδαφών, δήλωσε στο CNN ότι αν οι σύμμαχοι του Ισραήλ δεν σταματήσουν εντελώς την υποστήριξή τους, οι ενέργειές τους θα αποφέρουν ελάχιστα αποτελέσματα.
Χωρίς ένα πλήρες εμπάργκο όπλων και μια πλήρη αναστολή των οικονομικών σχέσεων, το Ισραήλ είναι απίθανο να αλλάξει τους τρόπους του, είπε, υποστηρίζοντας ότι ο Καναδάς, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν «συνένοχοι» στις ενέργειες του Ισραήλ στη Γάζα, καθώς παρείχαν στρατιωτική, οικονομική και διπλωματική υποστήριξη».
Και οι τρεις προαναφερθείσες χώρες έχουν μακροχρόνιες συμφωνίες με το Ισραήλ που περιλαμβάνουν συνεργασία στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας, αν και οι λεπτομέρειες για το τι ακριβώς περιέχουν αυτές είναι ασαφείς.
Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία έχουν αναστείλει ορισμένες άδειες όπλων προς το Ισραήλ λόγω της κατάστασης στη Γάζα, αλλά συνέχισαν να εξάγουν στρατιωτικό εξοπλισμό αξίας δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων στο Ισραήλ. Ο Καναδάς δήλωσε ότι δεν έχουν εκδοθεί άδειες εξαγωγής στρατιωτικών αγαθών προς το Ισραήλ από τις 8 Ιανουαρίου 2024.
Ο ισχυρότερος υποστηρικτής
Ως ο ισχυρότερος σύμμαχος του Ισραήλ, οι ΗΠΑ έχουν τη μεγαλύτερη επιρροή στον Νετανιάχου και την κυβέρνησή του. Και ενώ ορισμένοι στην κυβέρνηση Τραμπ έχουν επικρίνει το Ισραήλ για την τρομερή ανθρωπιστική κατάσταση στη Γάζα, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι ΗΠΑ θα λάβουν οποιεσδήποτε τιμωρητικές ενέργειες εναντίον του.
«Δεν είναι, ωστόσο, προδιαγεγραμμένο ότι οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν ανεπιφύλακτα για πάντα το Ισραήλ», θεωρεί ο Λόβατ. Τις τελευταίες εβδομάδες μάλιστα, η Ουάσιγκτον έχει αποκλίνει από το Τελ Αβίβ σε μια σειρά από ζητήματα: ήρθε σε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με τους υποστηριζόμενους από το Ιράν αντάρτες Χούθι της Υεμένης χωρίς πρώτα να ενημερώσει το Ισραήλ· διαπραγματεύτηκε μονομερώς με τη Χαμάς την απελευθέρωση του Αμερικανού πολίτη Ένταν Αλεξάντερ από τη Γάζα· και, σύμφωνα με δημοσίευμα του Reuters, έχει αποσύρει την απαίτησή της από τη Σαουδική Αραβία να ομαλοποιήσει τις σχέσεις της με το Ισραήλ ως προϋπόθεση για αμερικανικές επενδύσεις και πιθανές συμφωνίες όπλων με τις ΗΠΑ.
Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν στο CNN ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ απογοητεύεται ολοένα και περισσότερο από τον Νετανιάχου, αλλά τόνισαν ότι αυτές οι απογοητεύσεις δεν συνιστούν αλλαγή στάσης όσον αφορά την υποστήριξη των ΗΠΑ προς το Ισραήλ, μια χώρα την οποία ο πρόεδρος εξακολουθεί να θεωρεί ως έναν από τους ισχυρότερους συμμάχους του.
Μπορεί να πιέσει η Ευρώπη;
Όμως ακόμη κι αν οι ΗΠΑ δεν χρησιμοποιήσουν την επιρροή τους για να αναγκάσουν το Ισραήλ να αλλάξει τη στρατηγική του στη Γάζα με πιο ουσιαστικό τρόπο, αυτό δεν σημαίνει ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να ασκήσει πίεση στο Ισραήλ, λένε οι ειδικοί.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ισραήλ, αντιπροσωπεύοντας περίπου το ένα τρίτο των εμπορικών του συναλλαγών.
Η πλήρης αναστολή της Συμφωνίας Σύνδεσης μεταξύ ΕΕ και Ισραήλ είναι απίθανη, καθώς θα απαιτούσε ομόφωνη συμφωνία και των 27 κρατών-μελών της ΕΕ και αρκετά έχουν ήδη δηλώσει ότι δεν θα την υποστηρίξουν – όπως η Ουγγαρία του Όρμπαν, ένθερμου υποστηρικτή του Ισραήλ. Όμως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες η δημόσια υποστήριξη προς το Ισραήλ είναι βαθιά ριζωμένη, γεγονός που καθιστά δύσκολο σε ορισμένες κυβερνήσεις να πιέσουν για αυστηρότερες κυρώσεις κατά του Τελ Αβίβ. Και όπως λέει ο Λόβατ, πολλοί σκέφτονται ότι μπορεί στο μέλλον να χρειαστούν τη βοήθεια του Ισραήλ. «Ειδικά σε μια κατάσταση όπου οι ευρωπαϊκές χώρες φοβούνται όλο και περισσότερο τις ενέργειες της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά και την απειλή που αντιπροσωπεύει η Ρωσία για την υπόλοιπη Ευρώπη, πολλοί θεωρούν το Ισραήλ ως σημαντική πηγή όπλων και τεχνολογίας», υπενθυμίζει.
Πηγή: CNN
