Ισχυρές αντιστάσεις από το Παρίσι απειλούν να τινάξουν στον αέρα τη συμφωνία ΕΕ – Mercosur

Η ευρωπαϊκή συζήτηση για την επικύρωση της εμπορικής συμφωνίας ΕΕ – Mercosur μπαίνει σε οριακή φάση, με τη Γαλλία στην πρώτη γραμμή των χωρών που φρενάρουν την ολοκλήρωση ενός φακέλου που διαπραγματεύεται η Ευρωπαϊκή Ένωση πάνω από είκοσι χρόνια.

Οι επόμενες ημέρες προδιαγράφονται κρίσιμες, καθώς οι Βρυξέλλες επιδιώκουν πολιτική κατάληξη, ενώ το Παρίσι προειδοποιεί πως οι «κόκκινες γραμμές» του δεν έχουν ακόμη ικανοποιηθεί. Η συμφωνία ΕΕ – Mercosur, που καλύπτει τις τέσσερις χώρες του μπλοκ της Νότιας Αμερικής (Βραζιλία, Αργεντινή, Παραγουάη, Ουρουγουάη), θεωρείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως στρατηγικό εργαλείο για την πρόσβαση των ευρωπαϊκών βιομηχανιών σε μια αγορά περίπου 260 εκατομμυρίων καταναλωτών και για την ενίσχυση της γεωπολιτικής παρουσίας της Ευρώπης στην ήπειρο, απέναντι στην αυξανόμενη επιρροή της Κίνας. Ωστόσο, πολιτικά και κοινωνικά, πρόκειται για ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα σχέδια εμπορικής πολιτικής της Ένωσης.

Κεντρικό σημείο τριβής παραμένουν οι περιβαλλοντικές εγγυήσεις και η προστασία του αγροτικού τομέα στην Ευρώπη. Η γαλλική κυβέρνηση του Εμμανουέλ Μακρόν έχει κατ’ επανάληψη καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να δεχτεί μια συμφωνία που, κατά την άποψή της, θα οδηγούσε σε αθέμιτο ανταγωνισμό για τους Ευρωπαίους αγρότες και θα άφηνε «παραθυράκια» για αποψίλωση του Αμαζονίου.

Το Παρίσι απαιτεί δεσμευτικές ρήτρες για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα, ενίσχυση των μηχανισμών ελέγχου ώστε τα προϊόντα που εισέρχονται στην ευρωπαϊκή αγορά να συμμορφώνονται με τα ίδια πρότυπα παραγωγής, και ακόμη την προστασία συγκεκριμένων ευαίσθητων προϊόντων, ιδίως του βοείου κρέατος και άλλων αγροτικών ειδών. Παρά τις διαδοχικές τροποποιήσεις και τα πρόσθετα κείμενα εγγυήσεων που προώθησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με στόχο να καθησυχάσει τα κράτη μέλη και ιδιαίτερα τη Γαλλία, το Παρίσι εκτιμά ότι οι διαβεβαιώσεις παραμένουν ανεπαρκείς.

Η γαλλική πλευρά επιμένει ότι, χωρίς σαφείς και εφαρμόσιμες ρήτρες που να συνδέουν τις εμπορικές παραχωρήσεις με σεβασμό συγκεκριμένων περιβαλλοντικών δεσμεύσεων εκ μέρους των χωρών της Mercosur, ο κίνδυνος υπονόμευσης της ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας είναι υπαρκτός. Από την άλλη πλευρά, η Επιτροπή και κράτη μέλη πιο ανοικτά στο εμπόριο υπογραμμίζουν ότι η μη επικύρωση της συμφωνίας θα άφηνε την Ένωση στο περιθώριο, σε μια περίοδο κατά την οποία άλλοι μεγάλοι παίκτες συνάπτουν ήδη διμερείς ή περιφερειακές συμφωνίες στη Λατινική Αμερική. Τονίζουν επίσης ότι, ακριβώς μέσω μιας συμφωνίας με ισχυρά κεφάλαια για τη βιωσιμότητα, η Ευρώπη μπορεί να ασκήσει μεγαλύτερη επιρροή στις περιβαλλοντικές πολιτικές των εταίρων της. Ωστόσο, το πολιτικό πλαίσιο στη Λατινική Αμερική προσθέτει ακόμη μεγαλύτερη αβεβαιότητα. Η αλλαγή ισορροπιών στο εσωτερικό της Mercosur, οι εθνικές εκλογικές ατζέντες και οι διαφορετικές προσεγγίσεις σε ζητήματα εμπορίου και κλίματος καθιστούν δυσκολότερη τη διαμόρφωση ενός κοινού μετώπου απέναντι στις ευρωπαϊκές απαιτήσεις. Οι Βρυξέλλες και κυρίως η γαλλική προεδρία παρακολουθούν στενά τη στάση της Βραζιλίας, ως κύριου παράγοντα στο μπλοκ, τόσο για την εφαρμογή της δικής της περιβαλλοντικής πολιτικής όσο και για τη συνολική κατεύθυνση της Mercosur.

Τι αναμένεται τις επόμενες ημέρες

Στο ευρωπαϊκό πεδίο, οι επόμενες ημέρες αναμένονται καθοριστικές για το εάν η συμφωνία θα μπορέσει να προχωρήσει πολιτικά. Στο Συμβούλιο, η γαλλική αντιπροσωπεία αναμένεται να επαναλάβει τις επιφυλάξεις της, ζητώντας σαφέστερες και νομικά δεσμευτικές διατυπώσεις για την προστασία των δασών και ειδικά του Αμαζονίου, τους μηχανισμούς παρακολούθησης και κυρώσεων σε περίπτωση παραβιάσεων, και την προστασία των ευρωπαϊκών αγροτικών προϊόντων και των γεωγραφικών ενδείξεων. Παράλληλα, η Κομισιόν θα επιδιώξει να αναδείξει ότι έχει εξαντλήσει τα περιθώρια διαπραγμάτευσης με την Mercosur, παρουσιάζοντας στα κράτη μέλη την υφιστάμενη μορφή των πρόσθετων κειμένων και δηλώσεων ως την καλύτερη δυνατή ισορροπία ανάμεσα στην οικονομική ευκαιρία και την περιβαλλοντική προστασία. Στόχος της είναι να λάβει, αν όχι καθαρό πράσινο φως, τουλάχιστον ένα σαφές πολιτικό σήμα ότι η πλειοψηφία των κρατών μελών είναι έτοιμη να κινηθεί προς την επικύρωση. Στο παρασκήνιο, διπλωματικές επαφές Βρυξελλών, Παρισιού και πρωτευουσών της Νότιας Αμερικής θα συνεχιστούν εντατικά. Εάν προκύψει κάποια στοχευμένη διευκρίνιση ή πρόσθετη διαβεβαίωση εκ μέρους των χωρών της Mercosur, ειδικά σε σχέση με την καταπολέμηση της παράνομης αποψίλωσης, αυτό θα μπορούσε να προσφερθεί στο Παρίσι ως πολιτικό επιχείρημα για μερική αποκλιμάκωση.

Ωστόσο, καθώς η Γαλλία εισέρχεται και σε δική της προεκλογική λογική και ο αγροτικός κόσμος βρίσκεται σε διαρκή κινητοποίηση, το περιθώριο ελιγμών της γαλλικής ηγεσίας είναι περιορισμένο. Ο φόβος μαζικής αντίδρασης των αγροτών σε μια συμφωνία που θεωρούν απειλή για το εισόδημά τους βαραίνει σημαντικά τους πολιτικούς υπολογισμούς. Το θέμα, με τα μέχρι τώρα δεδομένα, δεν αναμένεται να συζητηθεί στη σύνοδο κορυφής της 18ης Δεκεμβρίου. Ωστόσο, οι επόμενες ημέρες θα κρίνουν εάν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα επιλέξουν να πιέσουν για ολοκλήρωση της διαδικασίας ή εάν, υπό το βάρος αντιστάσεων ο φάκελος ΕΕ – Mercosur θα παραμείνει για ακόμη μία φορά σε εκκρεμότητα.

Σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα -με όποια ματιά κι αν το δει κανείς- θα αποτελέσει ισχυρό μήνυμα για το μέλλον της ευρωπαϊκής εμπορικής πολιτικής, και κυρίως της γεωργικής παραγωγής.