Λίγο περισσότερο από μία εβδομάδα από τότε που το Ισραήλ εξαπέλυσε την αιφνιδιαστική επίθεση στο Ιράν, πολλές από τις πεποιθήσεις που υπήρχαν για την ισορροπία δυνάμεων στη Μέση Ανατολή έχουν καταρριφθεί, αφήνοντας την τύχη της περιοχής πιο αβέβαιη από οποιαδήποτε άλλη στιγμή, τουλάχιστον τα χρόνια μετά την Αραβική Άνοιξη.
Οι ιρανικές ένοπλες δυνάμεις, οι οποίες επί χάρτου φάνταζαν τόσο τρομερές, εμφανίστηκαν κατώτερες των περιστάσεων από τα πρώτα λεπτά της ισραηλινής επίθεσης την περασμένη Παρασκευή και πολλές από τις εμβληματικές εγκαταστάσεις του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν -που για το καθεστώς της Ισλαμικής Δημοκρατίας ήταν συνώνυμα με την κυριαρχία και την ταυτότητα του έθνους- μετατράπηκαν σε ερείπια, μόλις μετά από μία εβδομάδα ισραηλινών βομβαρδισμών.
Το εργοστάσιο εμπλουτισμού ουρανίου στο Νατάνζ καταστράφηκε στο αρχικό κύμα βομβαρδισμών, μαζί με τον σταθμό παραγωγής ενέργειας της εγκατάστασης. Η διακοπή της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος είναι πιθανό να κατέστρεψε πολλούς από τους ευαίσθητες φυγοκεντρητές που περιστρέφονται σε πολύ υψηλές ταχύτητες εμπλουτίζοντας το εξαφθοριούχο ουράνιο, σύμφωνα με αξιολόγηση του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ). Το ίδιο συνέβη και στο πυρηνικό συγκρότημα έξω από την αρχαία πόλη Ισφαχάν, το οποίο δέχτηκε επίσης ισχυρή επίθεση από τις πρώτες ημέρες.
Το ισλαμικό καθεστώς στην Τεχεράνη, με όλες τις αξιώσεις του να αποτελεί περιφερειακή δύναμη, έλεγε στους Ιρανούς ότι οι στερήσεις που υπόκειται είναι μια απαραίτητη θυσία για την άμυνα του έθνους ενάντια στους εχθρούς του, κοντινούς και μακρινούς. Αλλά υπό την πίεση, η Ισλαμική Δημοκρατία δεν στάθηκε ικανή ανίκανη να προστατεύσει τον λαό της και τους κορυφαίους στρατηγούς της.
Η διπλή λανθασμένη εκτίμηση του Ιράν
Η ιρανική ηγεσία φαίνεται να είχε επαναπαυτεί στην πεποίθηση ότι το Ισραήλ δεν θα μπορούσε να καταστρέψει τις βαθιά θαμμένες εγκαταστάσεις του Ιράν, όπως τους υπόγειους θαλάμους στο Ισφαχάν και στο Φορντό, χωρίς τη βοήθεια των ΗΠΑ. Αυτή η υπόθεση τελικά αποδείχθηκε μισή αλήθεια. Οι ισραηλινές βόμβες φαίνεται να έχουν εισχωρήσει στις υπόγειες εγκαταστάσεις του Ισφαχάν, όμως μετά από μια εβδομάδα, Ισραηλινοί αξιωματούχοι εξακολουθούσαν να λένε ότι χρειάζονταν τη βοήθεια των ΗΠΑ για να προκαλέσουν σημαντική ζημιά στο Φορντό.
Αυτό που όμως σίγουρα δεν περίμενε το Ιράν ήταν το ότι ο Μπενιαμίν Νετανιάχου θα ξεκινούσε τον πόλεμο χωρίς τη συμμετοχή των ΗΠΑ στην επίθεση. Με αυτόν τον τρόπο, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ κέρδισε το μεγάλο πλεονέκτημα του απόλυτου αιφνιδιασμού, ενώ την ίδια ώρα οι ιρανικές μυστικές υπηρεσίες ήταν εφησυχασμένες λόγω των σχεδίων για έναν έκτο γύρο διαπραγματεύσεων ΗΠΑ – Ιράν που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί την περασμένη Κυριακή και από τις δημόσιες δηλώσεις του Τραμπ που προειδοποιούσαν ότι μια επίθεση του Ισραήλ θα «εκμηδένιζε» τις πιθανότητες για τη δική του διπλωματία.
Όταν οι βόμβες άρχισαν να πέφτουν την περασμένη Παρασκευή, το σοκ ήταν απόλυτο. Κατά το πρώτο κύμα βομβαρδισμών σκοτώθηκαν μεταξύ πολλών άλλων κορυφαίων αξιωματούχων και ο επικεφαλής των Φρουρών της Επανάστασης, στρατηγός Χοσεΐν Σαλάμι, και ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού, υποστράτηγος Μοχάμεντ Μπαγκέρι.
Σκοτώθηκαν επίσης έξι από τους κορυφαίους πυρηνικούς επιστήμονες του Ιράν, οι περισσότεροι από αεροπορικές επιδρομές στα σπίτια τους. Μέχρι το τέλος της εβδομάδας, οι Ισραηλινοί ισχυρίστηκαν ότι σκότωσαν 14 επιστήμονες σε μια προσπάθεια να εξαλείψουν την πυρηνική τεχνογνωσία του Ιράν.
Κατά τα πρώτα κύματα επιδρομών, 200 ισραηλινά πολεμικά αεροσκάφη έπληξαν τουλάχιστον 100 διακριτούς στόχους στο πλαίσιο μιας περίπλοκα σχεδιασμένης επιχείρησης, με την κωδική ονομασία Rising Lion, η οποία είχε προγραμματιστεί πριν τουλάχιστον οκτώ μήνες.
Η επιτυχία του Ισραήλ να καταστρέψει μεγάλο μέρος των υποδομών της ιρανικής αεράμυνας κατά την προηγούμενη πυραυλική επίθεση τον Οκτώβριο έπεισε την στρατιωτική ηγεσία ότι είχε ανοίξει ένα παράθυρο ευκαιρίας για ένα συντριπτικό χτύπημα, κατά το οποίο το Ιράν θα ήταν μοναδικά ευάλωτο, αλλά αυτό το παράθυρο θα έκλεινε με την πάροδο του χρόνου.
Ο Νετανιάχου δήλωσε πριν λίγες ημέρες ότι η επιχείρηση Rising Lion είχε αρχικά προγραμματιστεί για τον Απρίλιο. Ωστόσο, το χρονοδιάγραμμα μετατέθηκε για δύο μήνες αργότερα για να δοθεί στον Τραμπ η ευκαιρία να πιέσει το Ιράν να εγκαταλείψει το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου.
Σε επιστολή που έστειλε τον Μάρτιο στον ανώτατο ηγέτη του Ιράν , Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο Τραμπ έδωσε στη διπλωματία 60 ημέρες για να αποφέρει αποτελέσματα και ο χρόνος άρχισε να μετρά με την πρώτη συνάντηση μεταξύ Αμερικανών και Ιρανών διαπραγματευτών στο Ομάν στις 12 Απριλίου. Την περασμένη Πέμπτη, 12 Ιουνίου, ήταν η 61η ημέρα αυτής της προθεσμίας, και εκείνο το βράδυ οι ισραηλινές μοίρες μαχητικών-βομβαρδιστικών απογειώθηκαν για στόχους σε απόσταση 1.600 χιλιομέτρων.
Η περίπλοκη επιχείρηση Rising Lion
Με ορίζοντα για την πραγματοποίηση της επίθεσης την 60ήμερη προθεσμία του Τραμπ, το χρονοδιάγραμμα για την αιφνιδιαστική επιδρομή ήταν περιορισμένο λόγω επιχειρησιακών απαιτήσεων. Οι ειδικές δυνάμεις και τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη της Μοσάντ είχαν αναπτυχθεί εντός του Ιράν, με στόχο να χτυπήσουν τα βασικά στοιχεία της ικανότητας του Ιράν να αντεπιτεθεί – την αεράμυνά του και τους εκτοξευτές βαλλιστικών πυραύλων. Δεν μπορούσαν να μείνουν πίσω από τις γραμμές του ιρανικού στρατού για πολύ. Η ανακάλυψή τους θα έθετε σε κίνδυνο ολόκληρη την επιχείρηση.
Τις προηγούμενες ημέρες, καθώς εντείνονταν οι φήμες για πόλεμο, το Ιράν καυχιόταν ότι ήταν έτοιμο να αντεπιτεθεί με καταστροφικά αποτελέσματα. Τελικά, η αντεπίθεση αυτή δεν πραγματοποιήθηκε. Οι στρατηγοί που υποτίθεται ότι θα έδιναν τις εντολές της αντεπίθεσης ήταν ήδη νεκροί όταν το Ιράν έμαθε ότι δεχόταν επίθεση.
Η μόνη ιρανική απάντηση στις πρώτες ώρες του πολέμου ήταν 100 μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τα οποία καταρρίφθηκαν εύκολα από το Ισραήλ και τις ΗΠΑ πριν φτάσουν σε ισραηλινό έδαφος. Τις επόμενες ημέρες, οι βιαστικά διορισμένοι ανώτατοι διοικητές του ιρανικού στρατού έσπευσαν να εκτοξεύσουν 200 βαλλιστικούς πυραύλους. Το Ισραήλ μπόρεσε να αναχαιτίσει τους περισσότερους από αυτούς με την πολυεπίπεδη, υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ, αεράμυνα.
Από την πρώτη ημέρα της επίθεσης, ήταν σαφές ότι το Ισραήλ στόχευε σε κάτι περισσότερο από το πυρηνικό και πυραυλικό πρόγραμμα του Ιράν. Επλήγη ένα διυλιστήριο φυσικού αερίου στην ακτή, όπως και μια εγκατάσταση αποθήκευσης πετρελαίου στα περίχωρα της Τεχεράνης. Οι Ισραηλινοί ηγέτες έχουν αναφερθεί σε αυτούς τους στόχους ως «στόχους του καθεστώτος των Αγιατολάχ», τους πυλώνες της ιρανικής οικονομίας.
Ο Νετανιάχου έχει καταστήσει ολοένα και πιο σαφές ότι, ενώ η αλλαγή καθεστώτος δεν ήταν ένας επίσημος πολεμικός στόχος, ήταν το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Παρά τις εναέριες επιτυχίες του Ισραήλ μετά από μια εβδομάδα συνεχών στρατιωτικών επιχειρήσεων, η τελική έκβαση του πολέμου εξακολουθεί να κρέμεται σε μια κλωστή. Ο Τραμπ δήλωσε ότι θα χρειαστούν έως και δύο εβδομάδες για να αποφασίσει αν θα στείλει αμερικανικά βομβαρδιστικά στη μάχη για να στοχεύσουν την εγκατάσταση του Φορντό και άλλους σκληρούς στόχους, ενδεχομένως και του ίδιου του Χαμενεΐ.
Η ανακοίνωση φάνηκε να δημιουργεί μια ευκαιρία για διπλωματία, με τους υπουργούς Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας και της Γερμανίας να συναντώνται με τον Ιρανό ομόλογό τους στη Γενεύη. Είναι αμφίβολο αν κάτι λιγότερο από μια πλήρη παραίτηση του Ιράν από το δικαίωμα εμπλουτισμού ουρανίου θα ικανοποιούσε τον Τραμπ, ενώ σίγουρα δεν θα ανταποκρινόταν στις ισραηλινές απαιτήσεις.
Με την εμπλοκή των ΗΠΑ, η ζημιά που θα προκληθεί στο Ιράν θα είναι αναμφίβολα βαθύτερη, όμως δεν είναι καθόλου προφανές ότι θα πέσει το ιρανικό καθεστώς.
Η μόνη βεβαιότητα καθώς ο πόλεμος εισέρχεται στη δεύτερη εβδομάδα του είναι ότι η δυστυχία του ιρανικού λαού θα επιδεινωθεί.
Πηγή: The Guardian
