Όπως υπενθυμίζει η επιτροπή, το βραβείο απονέμεται σε άτομο ή οργανισμό που έχει συμβάλει “στην ενίσχυση της αδελφοσύνης μεταξύ των εθνών, στη μείωση των στρατών και στην προώθηση της ειρήνης”.
“Η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ αποφάσισε να απονείμει το #NobelPeacePrize του 2025 στη Μαρία Κορίνα Ματσάδο για την ακούραστη δουλειά της στην προώθηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων για τον λαό της Βενεζουέλας και για τον αγώνα της να επιτύχει μια δίκαιη και ειρηνική μετάβαση από τη δικτατορία στη δημοκρατία” αναφέρει η ανάρτηση του επίσημου λογαριασμού των βραβείων Νόμπελ.
Η διαδικασία για το Νόμπελ Ειρήνης
Το Νόμπελ Ειρήνης απονέμεται κάθε χρόνο σε εκείνον ή εκείνους που έχουν συμβάλει ουσιαστικά στην προώθηση της ειρήνης σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο θεσμός αυτός, που θεμελιώθηκε βάσει της διαθήκης του Άλφρεντ Νόμπελ, στοχεύει να τιμήσει πρόσωπα ή οργανισμούς οι οποίοι έχουν εργαστεί για την αδελφοσύνη των εθνών, τη μείωση των εξοπλισμών και την προώθηση ειρηνευτικών διαδικασιών.
Η επιλογή του βραβευμένου πραγματοποιείται από τη Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ, η οποία αποτελείται από πέντε μέλη που ορίζονται από το Κοινοβούλιο της Νορβηγίας.
Η διαδικασία ξεκινά με την υποβολή υποψηφιοτήτων από άτομα που έχουν το δικαίωμα να προτείνουν υποψηφίους. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται μέλη κυβερνήσεων και εθνικών κοινοβουλίων, αξιωματούχοι διεθνών οργανισμών, καθηγητές πανεπιστημίων, καθώς και πρώην βραβευμένοι ή μέλη της ίδιας της Επιτροπής Νόμπελ.
Οι προσκλήσεις για προτάσεις αποστέλλονται κάθε χρόνο σε επιλεγμένους ακαδημαϊκούς, εμπειρογνώμονες και προηγούμενους νικητές, με προθεσμία υποβολής έως τις 31 Ιανουαρίου.
Οι υποψηφιότητες παραμένουν απόρρητες και τα μέλη της επιτροπής δεσμεύονται να μη σχολιάσουν τις αποφάσεις τους για διάστημα 50 ετών. Μόνο οι ίδιοι οι υποψήφιοι έχουν το δικαίωμα να γνωστοποιήσουν δημόσια την πρότασή τους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν επιτρέπονται αυτοπροτάσεις, ωστόσο ένα άτομο ή οργανισμός μπορεί να προταθεί από πολλούς διαφορετικούς υποστηρικτές.
Μετά τη λήξη της προθεσμίας, η επιτροπή εξετάζει σχολαστικά εκατοντάδες φακέλους, συμβουλεύεται ειδικούς και περιορίζει σταδιακά τη λίστα των υποψηφίων πριν καταλήξει στον τελικό νικητή.
Το Νόμπελ Ειρήνης, περισσότερο ίσως από κάθε άλλο βραβείο, αντικατοπτρίζει το διεθνές πολιτικό κλίμα και συχνά συνδέεται με τα πιο κρίσιμα γεγονότα του εκάστοτε έτους.
Για το 2025, οι υποψηφιότητες ξεπέρασαν τις 330, επιβεβαιώνοντας το αυξημένο ενδιαφέρον και τη διεθνή βαρύτητα του θεσμού.
Πώς ξεκίνησε το Νόμπελ Ειρήνης
Η ιστορία του θεσμού ξεκινά το 1895, όταν ο Σουηδός εφευρέτης και επιχειρηματίας Άλφρεντ Νόμπελ όρισε στη διαθήκη του ότι η περιουσία του θα μοιραστεί σε πέντε κατηγορίες βραβείων: Φυσικής, Χημείας, Ιατρικής, Λογοτεχνίας και Ειρήνης.
Τα πρώτα βραβεία απονεμήθηκαν το 1901 και έκτοτε ανακοινώνονται κάθε Οκτώβριο, ενώ η επίσημη τελετή πραγματοποιείται τον Δεκέμβριο. Το 1968 προστέθηκε και ένα έκτο βραβείο, αυτό των Οικονομικών Επιστημών, που θεσπίστηκε από τη Σουηδική Κεντρική Τράπεζα.
Ο νικητής λαμβάνει το μετάλλιο Νόμπελ και χρηματικό έπαθλο περίπου 1,17 εκατομμυρίων δολαρίων.
Οι πιο γνωστοί –και οι πιο αμφιλεγόμενοι– βραβευμένοι
Ανάμεσα στα ονόματα που έχουν τιμηθεί με το Νόμπελ Ειρήνης βρίσκονται εμβληματικές προσωπικότητες όπως ο Νέλσον Μαντέλα και ο Φ. Β. ντε Κλερκ (1993), ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ (1964), η Μητέρα Τερέζα, ο Δαλάι Λάμα και η Μαλάλα Γιουσαφζάι.
Ωστόσο, δεν έχουν λείψει και οι αντιπαραθέσεις για το πολυσυζητημένο βραβείο. Χαρακτηριστική η περίπτωση του Χένρι Κίσινγκερ, ο οποίιος τιμήθηκε το 1973 για τη Συμφωνία του Παρισιού που οδήγησε στη λήξη του Πολέμου του Βιετνάμ – απόφαση που προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις.
Αντίστοιχα αμφισβητούμενη υπήρξε και η απονομή του βραβείου στον Μπαράκ Ομπάμα το 2009, μόλις λίγους μήνες μετά την ανάληψη της προεδρίας του.
Το 2019, το βραβείο απονεμήθηκε στον πρωθυπουργό της Αιθιοπίας Άμπιι Άχμεντ για τις ειρηνευτικές του προσπάθειες με την Ερυθραία – προσπάθειες που αργότερα αμαυρώθηκαν από τον αιματηρό πόλεμο στην Τιγκράι.
Οι φετινές υποψηφιότητες
Συνολικά 338 υποψήφιοι –244 άτομα και 94 οργανισμοί– διεκδικούν το φετινό βραβείο. Ανάμεσά τους και ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος συμμετέχει σε συνομιλίες για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα.
Αν και η επίσημη λίστα των υποψηφίων δεν δημοσιοποιείται, διάφοροι πολιτικοί έχουν δηλώσει τις προτάσεις τους. Ο πρωθυπουργός της Καμπότζης, Χουν Μάνετ, και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, έχουν επιβεβαιώσει ότι πρότειναν τον Τραμπ.
