Οι έρευνες εντός Κίνας για την προέλευση του κορονοϊού έχουν επί της ουσίας σταματήσει, γιατί η κινεζική κυβέρνηση κατέστρεψε χρήσιμα στοιχεία, ενώ δημιούργησε μια σειρά από εμπόδια στις σχετικές μελέτες.
Το ειδησεογραφικό πρακτορείο «Associated Press» (εφεξής «AP») μελέτησε διεξοδικά την πορεία των ερευνών και συγκέντρωσε στοιχεία και μαρτυρίες τόσο από δυτικούς όσο και από ντόπιους (Κινέζους) αξιωματούχους, με όλους να καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το Πεκίνο δεν θέλει να μαθευτεί η αλήθεια.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, το Πεκίνο δεν θέλει η Κίνα να συνδεθεί με την προέλευση του κορονοϊού με κανέναν τρόπο, ακόμη κι αν ο ιός αναπτύχθηκε από τη φύση. «Αν προσπαθήσεις να βρεις την άκρη του νήματος, τι θα γίνει, αν αποδειχθεί ότι είναι από την Κίνα, ακόμη κι αν δεν φταίει ο ανθρώπινος παράγοντας;», διερωτήθηκε κινέζος αξιωματούχος, που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του.
Συγκάλυψη και καταστροφή στοιχείων
Η ημερομηνία κατά την οποία οι κινεζικές αρχές άρχισαν να αναζητούν την προέλευση του ιού είναι ασαφής. Η πρώτη δημόσια γνωστή έρευνα για τον κορονοϊό πραγματοποιήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2019, όταν επιστήμονες του Κινεζικού Κέντρου Ελέγχου Ασθενειών επισκέφθηκαν την αγορά της Γουχάν, όπου εμφανίστηκαν πολλά από τα πρώτα κρούσματα του ιού που προκάλεσε την COVID-19. Ωστόσο, όπως επισημαίνει η έκθεση, οι αξιωματούχοι του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) είχαν ενημερωθεί για μια προηγούμενη επιθεώρηση της αγοράς στις 25 Δεκεμβρίου 2019, σύμφωνα με καταγραφή μιας εμπιστευτικής συνεδρίασης του ΠΟΥ, που δόθηκε στο «AP».
Στην ηχογράφηση, ο κορυφαίος εμπειρογνώμονας του ΠΟΥ για τον ιό, Πίτερ Μπεν Εμπαρέκ, είπε στους συναδέλφους του ότι οι κινέζοι αξιωματούχοι εκείνη την ημέρα «έψαχναν να δουν τι πωλείται στην αγορά, αν όλοι οι πωλητές είχαν άδειες και αν γινόταν παράνομο εμπόριο άγριων ζώων». Ο Εμπαρέκ δήλωσε ότι δεν επρόκειτο για μια έρευνα ρουτίνας και ότι ο ΠΟΥ θα προσπαθήσει να καταλάβει τι συνέβη. Όπως αναφέρει το «ΑΡ», ούτε οι κινεζικές αρχές ούτε ο ΠΟΥ αναφέρθηκαν ποτέ δημοσίως στην εν λόγω έρευνα.
Ο ΠΟΥ ανέφερε σε ηλεκτρονικό μήνυμα στο «AP» ότι δεν είχε ενημερωθεί για την εν λόγω έρευνα. Άλλοι εμπειρογνώμονες δήλωσαν ότι οποιαδήποτε επίσκεψη στην αγορά εκείνη την ημέρα θα ήταν σημαντική, ειδικά εάν λαμβάνονταν δείγματα ζώων, διότι θα μπορούσαν να αποτελέσουν κρίσιμα στοιχεία για το πώς ο ιός μεταπήδησε στον άνθρωπο.
Ο Ζανγκ Γιόνγκζεν ήταν ο πρώτος επιστήμονας που δημοσίευσε την αλληλουχία του ιού. Μία ημέρα αφότου έγραψε ένα υπόμνημα, με το οποίο προέτρεπε τις υγειονομικές αρχές να δράσουν άμεσα, ο κορυφαίος αξιωματούχος υγείας της Κίνας διέταξε να κλείσει το εργαστήριο του ερευνητή.
Κινέζοι γιατροί και επιστήμονες ήταν πεπεισμένοι ότι το Πεκίνο έψαχνε έναν αποδιοπομπαίο τράγο. Η κυβέρνηση ξεκίνησε έρευνες εναντίον κορυφαίων αξιωματούχων του τομέα της υγείας, σύμφωνα με δύο πρώην και νυν στελέχη του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Κίνας. Το προσωπικό του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Κίνας ενθαρρύνθηκε να καταγγείλει τους συναδέλφους του, που χειρίστηκαν λανθασμένα την επιδημία, στα πειθαρχικά όργανα του Κομμουνιστικού Κόμματος. Καθώς οι επικρίσεις κατά της Κίνας αυξάνονταν, η κυβέρνηση της χώρας απέκρουε τις ευθύνες. Κήρυξε την αντιμετώπιση του ιού επιτυχή και σταμάτησε τις έρευνες.
Η πολιτική μπαίνει στο παιχνίδι
Από νωρίς, οι κινέζοι επιστήμονες φιμώθηκαν και οι πολιτικοί ανέλαβαν τον έλεγχο. Καθώς ο ΠΟΥ συζητούσε με την Κίνα για τη διοργάνωση μιας αποστολής για τον εντοπισμό της προέλευσης του νέου κορονοϊού στις αρχές του 2020, το υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας και όχι οι επιστήμονες ήταν εκείνο που αποφάσισε τους όρους.
Η Κίνα αρνήθηκε να χορηγήσει βίζα στον Εμπαρέκ, κορυφαίο εμπειρογνώμονα του ΠΟΥ για τους ιούς των ζώων. Από το πρόγραμμα της επίσκεψης αφαιρέθηκαν σχεδόν όλα τα στοιχεία που συνδέονταν με την έρευνα, σύμφωνα με τα σχέδια ημερήσιας διάταξης, που περιήλθαν στην κατοχή του «AP».
Υπεύθυνος της επίσκεψης του ΠΟΥ ήταν ο Λιάνγκ Γουανιάν, ένας επιδημιολόγος που βρίσκεται κοντά σε κορυφαίους κινέζους αξιωματούχους, ο οποίος πιστεύεται ότι προωθούσε την κομματική γραμμή και όχι τις επιστημονικά υποστηριζόμενες πολιτικές, σύμφωνα με εννέα άτομα που γνωρίζουν το θέμα, αλλά θέλησαν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους λόγω της ευαισθησίας του.
Ο Λιάνγκ διέταξε να απολυμανθεί η αγορά της Γουχάν πριν από τη συλλογή δειγμάτων και προώθησε μια θεωρία ότι ο ιός που προκάλεσε την COVID-19 προήλθε από κατεψυγμένα τρόφιμα, που εισήχθησαν στην Κίνα. Σε μια διαδρομή με το τρένο με τον Δρ. Μπρους Έιλγουαρντ, ανώτερο σύμβουλο του επικεφαλής του ΠΟΥ, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, ο Λιάνγκ τον πίεσε να επαινέσει την αντίδραση της Κίνας στην έκθεσή του.
Ο ΠΟΥ ανέφερε σε ηλεκτρονικό μήνυμα στο «AP» ότι δεν είχε ενημερωθεί για την εν λόγω έρευνα. Άλλοι εμπειρογνώμονες δήλωσαν ότι οποιαδήποτε επίσκεψη στην αγορά εκείνη την ημέρα θα ήταν σημαντική, ειδικά εάν λαμβάνονταν δείγματα ζώων, διότι θα μπορούσαν να αποτελέσουν κρίσιμα στοιχεία για το πώς ο ιός μεταπήδησε στον άνθρωπο.
Ο Ζανγκ Γιόνγκζεν ήταν ο πρώτος επιστήμονας που δημοσίευσε την αλληλουχία του ιού. Μία ημέρα αφότου έγραψε ένα υπόμνημα, με το οποίο προέτρεπε τις υγειονομικές αρχές να δράσουν άμεσα, ο κορυφαίος αξιωματούχος υγείας της Κίνας διέταξε να κλείσει το εργαστήριο του ερευνητή.
Κινέζοι γιατροί και επιστήμονες ήταν πεπεισμένοι ότι το Πεκίνο έψαχνε έναν αποδιοπομπαίο τράγο. Η κυβέρνηση ξεκίνησε έρευνες εναντίον κορυφαίων αξιωματούχων του τομέα της υγείας, σύμφωνα με δύο πρώην και νυν στελέχη του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Κίνας. Το προσωπικό του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Κίνας ενθαρρύνθηκε να καταγγείλει τους συναδέλφους του, που χειρίστηκαν λανθασμένα την επιδημία, στα πειθαρχικά όργανα του Κομμουνιστικού Κόμματος. Καθώς οι επικρίσεις κατά της Κίνας αυξάνονταν, η κυβέρνηση της χώρας απέκρουε τις ευθύνες. Κήρυξε την αντιμετώπιση του ιού επιτυχή και σταμάτησε τις έρευνες.
Η εξαπάτηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας
Μέχρι την επόμενη επίσκεψη των εμπειρογνωμόνων του ΠΟΥ στη Γουχάν τον Ιανουάριο του 2021, η αναζήτηση της προέλευσης είχε πολιτικοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό. Ο Λιάνγκ, ο κινέζος αξιωματούχος που ήταν υπεύθυνος εμπειρογνωμόνων στις προηγούμενες επισκέψεις του ΠΟΥ, «δασκάλεψε» τους εργαζόμενους στην αγορά της Γουχάν να πουν στους εμπειρογνώμονες του ΠΟΥ ότι δεν πωλούνταν ζωντανά άγρια ζώα εκεί και αφαίρεσε από την έκθεση πρόσφατες σχετικές φωτογραφίες.
Η ομάδα του ΠΟΥ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η θεωρία της διαρροής από το εργαστήριο ήταν εξαιρετικά απίθανη. Μήνες αργότερα, ο επικεφαλής του ΠΟΥ δήλωσε ότι ήταν νωρίς να απορρίψει τη θεωρία αυτή και ζήτησε διαφάνεια από την Κίνα, με αποτέλεσμα να εξοργίσει τους κινέζους αξιωματούχους. Η Κίνα είπε στον ΠΟΥ ότι οποιεσδήποτε μελλοντικές αποστολές για την ανεύρεση της προέλευσης της COVID-19 θα πρέπει να γίνουν αλλού, σύμφωνα με επιστολή που περιήλθε στην κατοχή του «Associated Press». Έκτοτε, η παγκόσμια συνεργασία σταμάτησε.
Οι κινέζοι επιστήμονες εξακολουθούν να δέχονται ισχυρές πιέσεις, σύμφωνα με ερευνητές, εμπειρογνώμονες ιατρικών θεμάτων και αξιωματούχους υγείας, όπως αναφέρει το «ΑΡ». Οι ερευνητές που δημοσίευσαν μελέτες σχετικά με τον κορονοϊό αντιμετώπισαν προβλήματα με τις κινεζικές αρχές. Σε άλλους απαγορεύτηκε να ταξιδέψουν στο εξωτερικό για συνέδρια και συνεδριάσεις του ΠΟΥ.
Ο επικεφαλής του Ινστιτούτου Ιογενών Ασθενειών της Κίνας αναγκάστηκε να αποσυρθεί λόγω της δημοσιοποίησης ευαίσθητων δεδομένων από την αγορά, σύμφωνα με έναν πρώην αξιωματούχο του Κέντρου Ελέγχου Ασθενειών της Κίνας, ο οποίος επίσης θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, φοβούμενος πιθανές επιπτώσεις.
Τελικά, η έρευνα για την προέλευση του ιού που προκάλεσε την COVID-19 εκτροχιάστηκε από πολιτικές ατζέντες, γραφειοκρατικούς ελιγμούς και μια διάχυτη κουλτούρα μυστικότητας εντός της Κίνας. Τα ίχνη χάθηκαν, αφήνοντας αναπάντητα κρίσιμα ερωτήματα και τον κόσμο ευάλωτο σε μελλοντικές επιδημίες.
